Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/4511-1042/16-4/GF
z 5 grudnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z poźn. zm.) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 22 sierpnia 2016 r. (data wpływu 29 sierpnia 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 25 października 2016 r. (data nadania 25 października 2016 r., data wpływu 27 października 2016 r.) stanowiącym odpowiedź na wezwanie z dnia 13 października 2016 r. Nr IPPB4/4511-1042/16-2/GF (data nadania 14 października 2016 r., data doręczenia 18 października 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania świadczenia uzyskanego na podstawie ugody sądowej - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 sierpnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania świadczenia uzyskanego na podstawie ugody sądowej.

Z uwagi na braki formalne, tut. organ wezwał Wnioskodawczynię pismem z dnia 13 października 2016 r. Nr IPPB4/4511-1042/16-2/GF do uzupełnienia braków formalnych. Pismem z dnia 25 października 2016 r. (data nadania 25 października 2016 r., data wpływu 27 października 2016 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła powyższe w terminie.

We wniosku i uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Dnia 16 września 2014 r. został orzeczony rozwód Wnioskodawczyni i jej męża bez orzekania o winie. W trakcie trwania małżeństwa, w dniu 23 grudnia 2013 r. Wnioskodawczyni i jej mąż zawarli w formie aktu notarialnego przedwstępną umowę darowizny oraz porozumienie. Na mocy przedwstępnej umowy darowizny mąż Wnioskodawczyni zobowiązał się w terminie do dnia 17 marca 2014 r. dokonać na rzecz Wnioskodawczyni darowizny środków pieniężnych w kwocie 600.000,00 zł (słownie: sześćset tysięcy złotych). Środki pieniężne objęte umową darowizny miały zostać przekazane na rachunek Wnioskodawczyni wskazany w akcie notarialnym.

Mąż Wnioskodawczyni, wbrew zobowiązaniu wynikającemu z umowy przedwstępnej darowizny, nie przelał na rachunek bankowy Wnioskodawczyni kwoty 600.000,00 zł. W związku z powyższym, Wnioskodawczyni wezwała go do wykonania umowy przyrzeczonej darowizny i do stawienia się w dniu 24 kwietnia 2014 r. u notariusza celem podpisania umowy przyrzeczonej. Mąż Wnioskodawczyni nie stawił się w wyznaczonym terminie u notariusza i odmówił podpisania umowy przyrzeczonej.

W dniu 16 września 2014 r. Sąd Okręgowy Wydział Cywilny Rodzinny odwoławczy orzekł rozwód małżeństwa Wnioskodawczyni.

W dniu 23 grudnia 2014 r. Wnioskodawczyni złożyła do Sądu Okręgowego pozew, w którym domagała się, aby Sąd zobowiązał jej byłego męża do złożenia oświadczenia woli o dokonaniu na rzecz Wnioskodawczyni darowizny środków pieniężnych w kwocie 600.000,00 zł w wykonaniu zobowiązania zawartego w przedwstępnej umowie darowizny zawartej w formie aktu notarialnego.

Postanowieniem z dnia 20 maja 2015 r. Sąd skierował strony do mediacji. W dniu 7 kwietnia 2016 r. strony zawarły przed mediatorem ugodę, na mocy której Wnioskodawczyni ograniczyła swoje roszczenie z tytułu przyrzeczonego jej od byłego męża na podstawie przedwstępnej umowy darowizny i należnego świadczenia pieniężnego w kwocie 600.000,00 zł do kwoty 328.950,00 zł oraz w pozostałym zakresie zrzekła się roszczeń dochodzonych w toczącym się między stronami postępowaniu sądowym. Wyżej wskazana kwota ma być zapłacona w 15 ratach płatnych po 2.193,00 zł miesięczna każda do 10-tego dnia każdego miesiąca z góry, począwszy od dnia 10 kwietnia 2016 r. na wskazany w ugodzie rachunek bankowy.

Postanowieniem z dnia 5 maja 2016 r. Sąd zatwierdził ugodę zawartą przez strony przed mediatorem w dniu 7 kwietnia 2016 r. oraz nadał klauzulę wykonalności tym postanowieniem ugody, które zobowiązują byłego męża Wnioskodawczyni do zapłaty kwoty 328.950,00 zł na rzecz Wnioskodawczyni. Postępowanie w sprawie zostało prawomocnie zakończone.

Postępowanie sądowe nie było związane z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą. W związku z tym, kwoty, które Wnioskodawczyni otrzymuje na mocy ugody nie są należnościami otrzymanymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Należności te nie dotyczą również korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono jej szkody w postaci braku zapłaty kwoty należnej na podstawie umowy darowizny.

W uzupełnieniu Wnioskodawczyni doprecyzowała stan faktyczny o następujące informacje:

• Ugoda zawarta przez Wnioskodawczynię jest ugodą zawartą przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego, która została następnie zatwierdzona przez sąd. Przedmiotowa ugoda ma moc ugody zawartej przed sądem (art. 183¹⁵ § 1 kodeksu postępowania cywilnego).
  

• Wnioskodawczyni otrzyma środki na podstawie ugody zawartej przed mediatorem w związku z zakończeniem sporu w zakresie przedwstępnej umowy darowizny.
  

• Kwota, jaką uzyskała Wnioskodawczyni nie jest związana z podziałem majątku wspólnego.
  

• Wnioskodawczyni uzyska kwotę na podstawie ugody w związku z doznaną szkodą polegającą na nieuzyskaniu środków z umowy darowizny.
  
  
  

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kwota jaką uzyska Wnioskodawczyni na podstawie ugody zawartej przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sadowego, która została następnie zatwierdzona przez Sąd, podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.)?

Zdaniem Wnioskodawczyni:

W ocenie Wnioskodawczyni ugoda zawarta przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego, która została następnie zatwierdzona przez Sąd podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z poźn. zm.) (zwane dalej „ustawą”).

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Świadczenie uzyskane przez Wnioskodawczynię na podstawie ugody zawartej przed mediatorem, które będzie wypłacone Wnioskodawczyni w 150 miesięcznych ratach, do 2028 r., ma charakter odszkodowawczy. Wypłata świadczenia jest wyłączną konsekwencją szkody poniesionej przez Wnioskodawczynię. W majątku Wnioskodawczyni, wbrew jej woli w sposób od niej niezależny, faktycznie nie zaistniał składnik w postaci 600.000,00 zł, który w dacie podpisania bezwarunkowej umowy zobowiązującej do wykonania darowizny w określonym terminie (w czasie małżeństwa) był Wnioskodawczyni przyrzeczony przez ówczesnego męża.

Majątek Wnioskodawczyni doznał zatem uszczerbku w postaci fizycznego braku wpływu przyrzeczonych środków. Świadczenie z ugody zawartej przed mediatorem rekompensuje szkodę poniesioną przez Wnioskodawczynię wskutek niewykonania przez ówczesnego męża Wnioskodawczyni darowizny w określonej w umowie notarialnej kwocie 600.000,00 zł. Przyrzeczona przez męża Wnioskodawczyni darowizna była bezwarunkowa i miała zostać bezwzględnie wykonana w zakreślonym w umowie terminie do dnia 17 marca 2014 r., w czasie kiedy Wnioskodawczyni pozostawała w związku małżeńskim z zobowiązanym z tytułu darowizny. Gdyby darowizna została wykonana zgodnie z zobowiązaniem, Wnioskodawczyni nie byłaby zobowiązana do zapłaty żadnego podatku, gdyż kwoty uzyskane z tytułu darowizny pomiędzy małżonkami są zwolnione z podatku na podstawie art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn (tekst jedn. dz. U. z 2016 r. poz. 205, z późn. zm.). Zgodnie z art. 183¹⁵ § 1 kodeksu postępowania cywilnego, ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd, ma moc prawna ugody zawartej przed sądem.

Przedstawiciele doktryny jednolicie wskazują, że zrównanie mocy prawnej ugody zawartej przed mediatorem z ugodą sądową. Oznacza, że wywołuje ona co do zasady identyczne co ta ostatnia skutki materialnoprawne i procesowe (Sychowicz, komentarz do art. 18315 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (W:) Kodeks postępowania cywilnego, tom I. Komentarz art. 1-366, red. A. Marciniak, K. Piasecki; R. Morek, komentarz do art. 18315 § 1 postępowania cywilnego (W:) Kodeks postępowania cywilnego, komentarz, red. E. Warszałkowska-Krześ).

Ugoda zawarta przez Wnioskodawczynię, wskazana w opisanym powyżej stanie faktycznym, jest ugodą zawartą przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego, która została następnie zatwierdzona przez sąd. W związku z tym, ugoda ta ma moc ugody zawartej przed sądem. Wobec powyższego, przedmiotowa ugoda jest ugodą wskazana w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, stąd też podlega zwolnieniu od podatku dochodowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania – wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 przywołanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały określone źródła przychodów, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy podatkowej za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty a nie zamknięty i wyczerpujący i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Innymi słowy, przychody niemieszczące się w źródłach przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a ww. ustawy i niewymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych przewidzianych w tej ustawie stanowią przychody z innych źródeł. Zatem o przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić – co do zasady – w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

W myśl art. 183¹⁵ § 1. Kodeksu postępowania cywilnego ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyższe wskazuje, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

W przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienia), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że ugoda zawarta przez Wnioskodawczynię jest ugodą zawartą przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego, która została następnie zatwierdzona przez sąd. Wnioskodawczyni otrzyma środki na podstawie ugody zawartej przed mediatorem w związku z zakończeniem sporu w zakresie przedwstępnej umowy darowizny. Kwota, jaką uzyska Wnioskodawczyni nie jest związana z podziałem majątku wspólnego oraz Wnioskodawczyni uzyska kwotę na podstawie ugody w związku z doznaną szkodą polegającą na nieuzyskaniu środków z umowy darowizny. Majątek Wnioskodawczyni doznał zatem uszczerbku w postaci fizycznego braku wpływu przyrzeczonych środków.

W związku z powyższym, należy uznać, że świadczenie określone w ugodzie zawartej przed mediatorem w ramach toczącego się między stronami postępowania sądowego, która została zatwierdzona przez Sąd, nie związane z działalnością gospodarczą oraz nie dotyczące korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby uzyskać, gdyby jej szkody nie wyrządzono, jakie otrzyma Wnioskodawczyni podlega zwolnieniu wynikającemu z art. 21 ust. 1pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.