Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB1/415-379/13-1/16-S/DP
z 25 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 1365/13 (data wpływu 1 września 2016 r.), oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 maja 2016 r. sygn. akt II FSK 1234/14 (data wpływu 17 czerwca 2016 r.) – stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 25 marca 2013 r. (data wpływu 28 marca 2013 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji podatkowej przychodów z realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych (opcji) oraz ustalenia kosztów uzyskania przychodu ze sprzedaży akcji nabytych w wyniku realizacji instrumentów pochodnych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 marca 2013 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji podatkowej przychodów z realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych (opcji) oraz ustalenia kosztów uzyskania przychodu ze sprzedaży akcji nabytych w wyniku realizacji instrumentów pochodnych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni (dalej „Uprawniona”) jest od 1 stycznia 2011 r. członkiem Zarządu Spółki Akcyjnej (dalej „Spółka”), przy czym zatrudniona jest w Spółce od dnia 5 stycznia 2009 r. na podstawie umowy o pracę z tejże daty. Wnioskodawczyni dnia 7 lipca 2010 r. zawarła ze Spółką umowę w sprawie opcji menedżerskich (dalej „Umowa”) – w celu stymulowania wzrostu wartości akcji Spółki, który jest zależny w znaczącym stopniu od wzrostu jakości i efektywności pracy kadry menedżerskiej. Wnioskodawczyni na mocy Umowy otrzymała określone uprawnienia warunkowe.

Program opcyjny trwał od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. W okresie jego trwania Wnioskodawczyni były przypisywane tzw. jednostki premiowe (dalej „Jednostki”), tj. punkty, których liczba odzwierciedlała poziom realizacji przez Wnioskodawczynię (lub przy jej współudziale) celów i wskaźników określanych początkowo w uchwałach Zarządu Spółki, a od momentu rozpoczęcia pełnienia przez Wnioskodawczynię funkcji w Zarządzie Spółki – w uchwałach Rady Nadzorczej Spółki – z uwagi na treść art. 379 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, zgodnie z którym „w umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia". Jednostki te były przyznawane za kolejne okresy sześciomiesięczne. Jednostki są niezbywalne i mogą być zamienione na akcje Spółki (w innym przypadku nie dają jakichkolwiek uprawnień). Umowa przewidywała, że po przypisaniu Wnioskodawczyni Jednostek za ostatni półroczny okres trwania programu opcyjnego Spółka dokona wymiany wszystkich przypisanych Wnioskodawczyni Jednostek na opcje (uprawnienie do nabycia akcji Spółki w drodze przyjęcia oferty skierowanej przez nią do Wnioskodawczyni) wedle proporcji 1:1. Spółka zobowiązała się w Umowie do złożenia ww. oferty. Jednostki były przypisywane Wnioskodawczyni w terminie dwóch miesięcy po zakończeniu każdego z sześciu sześciomiesięcznych okresów trwania programu opcyjnego. Przy każdym przypisywaniu część Jednostek była przyznawana niezależnie od wyników realizacji celów postawionych przez Zarząd Spółki (tylko pod warunkiem pozostawania Wnioskodawczyni w stosunku pracy ze Spółką), a część w zależności od tejże realizacji (wzajemne proporcje tych części były ustalone w Umowie w różny sposób dla każdego okresu sześciomiesięcznego).

Spółka zobowiązała się w Umowie do złożenia Wnioskodawczyni, w terminie 30 dni od przypisania Jednostek za ostatni okres sześciomiesięczny programu, oferty nabycia akcji Spółki odpowiadającej liczbie Jednostek przypisanej Wnioskodawczyni. Cena ofertowa zgodnie z Umową miała równać się wartości nominalnej akcji Spółki (4 zł za akcję), a jej zapłata nastąpić miała w dniu przyjęcia oferty. Zapłata warunkowała przejście własności akcji na Wnioskodawczynię.

Dnia 27 stycznia 2012 r. Spółka i Wnioskodawczyni podpisały pierwszy aneks do Umowy (dalej „Aneks nr 1”). Z uwagi na wskazany wyżej art. 379 k.s.h. Aneksem nr 1 zmieniono postanowienia Umowy określające sposób wyznaczania Wnioskodawczyni celów i wskaźników do realizacji oraz sposób przypisywania Jednostek poprzez dostosowanie treści Umowy do stanu faktycznego, tj. wskazano, że przypisywanie zarówno celów i wskaźników, jak i Jednostek powinno się odbywać w kolejnych uchwałach Rady Nadzorczej Spółki, a nie w załącznikach do Umowy. Forma ta stosowana była już w 2011 r. aby uniknąć zarzutu niezgodności z art. 379 k.s.h.

Dnia 26 lutego 2013 r. Spółka i Wnioskodawczyni podpisały drugi aneks do Umowy (dalej „Aneks nr 2”). Zgodnie z Aneksem nr 2:

1. dodano do Umowy postanowienie, zgodnie z którym zamiana opcji na akcje Spółki będzie możliwa tylko pod warunkiem wyrażenia przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki, w drodze uchwały, zgody na nabycie przez Uprawnioną akcji Spółki poprzez realizację opcji.
2. zmieniono postanowienie Umowy, zgodnie z którym Spółka, w terminie 30 dni roboczych od ostatniego przypisania Jednostek, dokona wymiany wszystkich przyznanych Uprawnionemu Jednostek na opcje nabycia akcji Spółki. Zgodnie z Aneksem nr 2 Rada Nadzorcza Spółki podejmie, nie później niż w terminie 30 dni od daty ostatniego przypisania, uchwałę w przedmiocie zarekomendowania Walnemu Zgromadzeniu Akcjonariuszy Spółki przyznania Uprawnionemu opcji w liczbie odpowiadającej przypisanych jej Jednostek oraz w przedmiocie wyrażenia zgody na nabycie akcji Spółki w drodze realizacji opcji przez Uprawnionego.
3. dodano do Umowy postanowienie, zgodnie z którym podczas pierwszego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki, odbywającego się po dacie przypisania Jednostek za ostatni sześciomiesięczny okres trwania programu opcyjnego, Zarząd złoży do Walnego Zgromadzenia wnioski: o przydzielenie Uprawnionej opcji w liczbie zarekomendowanej przez Radę Nadzorczą, o zgodę na nabycie przez Uprawnioną akcji Spółki przez realizację opcji, o powołanie pełnomocnika do złożenia Uprawnionej oferty nabycia akcji Spółki w liczbie równej liczbie opcji przyznanych przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki.

W tym samym dniu, tj. 26 lutego 2013 r. Rada Nadzorcza Spółki dokonała przypisania Jednostek za ostatni sześciomiesięczny okres trwania programu opcyjnego. Przypisania Jednostek za pierwszy okres dokonano na mocy wyraźnego postanowienia Umowy (Umowa została podpisana po zakończeniu tego okresu), za drugi okres uchwałą Zarządu Spółki, a za pozostałe okresy – czterema kolejnymi uchwałami Rady Nadzorczej Spółki.

Podsumowując, przed podpisaniem Aneksu nr 2 Spółka była zobowiązana, w terminie 30 dni roboczych od ostatniego przypisania Jednostek, do dokonania wymiany wszystkich przyznanych Wnioskodawczyni Jednostek na opcje nabycia akcji Spółki, a także – w tym samym terminie – do złożenia oferty na nabycie akcji Spółki w liczbie równej przypisanym Jednostkom. Aneks nr 2 anulował te postanowienia, dodając następujące:

• w terminie 30 dni od daty ostatniego przypisania Rada Nadzorcza podejmie uchwałę w przedmiocie zarekomendowania Walnemu Zgromadzeniu Akcjonariuszy Spółki przyznania Wnioskodawczyni opcji w liczbie odpowiadającej przypisanych jej Jednostek oraz w przedmiocie wyrażenia zgody na nabycie akcji Spółki w drodze realizacji opcji przez Wnioskodawczynię,
• podczas pierwszego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki, odbywającego się po dacie przypisania Jednostek za ostatni okres trwania programu opcyjnego, Zarząd złoży do Walnego Zgromadzenia wnioski: o przydzielenie Wnioskodawczyni opcji w liczbie zarekomendowanej przez Radę Nadzorczą, o zgodę na nabycie przez Wnioskodawczynię akcji Spółki przez realizację opcji, o powołanie pełnomocnika do złożenia Wnioskodawczyni oferty nabycia akcji Spółki w liczbie równej liczbie opcji przyznanych przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki,
• realizacja opcji będzie możliwa tylko pod warunkiem wyrażenia przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki, w drodze uchwały, zgody na nabycie przez Wnioskodawczynię akcji Spółki poprzez realizację opcji,
• Spółka złoży ofertę nabycia akcji Spółki tylko pod warunkiem ww. zgody Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy.

W związku z tym Wnioskodawczyni podkreśla, że w świetle Umowy w brzmieniu zmienionym Aneksem Wnioskodawczyni nie ma jakiejkolwiek gwarancji, że Walne Zgromadzenie udzieli zgody na nabycie przez nią akcji Spółki w drodze realizacji opcji. Wnioskodawczyni nie zawarła również jakiejkolwiek innej umowy, która zobowiązywałaby Spółkę do zbycia Wnioskodawczyni akcji Spółki w drodze realizacji opcji lub do wypłaty jakiegokolwiek innego świadczenia w razie braku zgody Walnego Zgromadzenia na ww. nabycie akcji, ani też nie uzyskała jakichkolwiek zapewnień w tym zakresie ze strony Akcjonariuszy czy jakichkolwiek organów Spółki.

W dniu 26 lutego 2013 r. Rada Nadzorcza Spółki podjęła uchwałę w przedmiocie zarekomendowania Walnemu Zgromadzeniu Spółki przyznania Wnioskodawczyni opcji w liczbie odpowiadającej liczbie przypisanych jej Jednostek w okresie trwania programu opcyjnego.

Walne Zgromadzenie Spółki, na którym Wnioskodawczyni mogą zostać przyznane opcje na akcje Spółki oraz na którym może zostać wyrażona zgoda na nabycie tychże akcji w drodze realizacji opcji przez Wnioskodawczynię, planowane jest na dzień nie późniejszy niż 28 czerwca 2013 r.

Wartość rynkowa akcji nabytych ewentualnie przez Wnioskodawczynię w drodze realizacji opcji będzie wyższa od ich ceny nabycia. Akcje Spółki są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych. Ich kurs na dzień złożenia wniosku wynosił 23 zł.

Ponadto w złożonym do wniosku uzupełnieniu Wnioskodawczyni wskazała, że opcje na akcje, o których mowa w tymże wniosku stanowią instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i w związku z tym także pochodne instrumenty finansowe w rozumieniu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Jeżeli Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki wyrazi względem Wnioskodawczyni zgodę na nabycie akcji Spółki w drodze realizacji opcji, to czy w momencie tego nabycia Wnioskodawczyni osiągnie dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy też zastosowanie znajdzie w tym przypadku art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Jeżeli dochód powstanie w tymże dniu, to do jakiego źródła należy przyporządkować składający się na niego przychód?
2. Jak należy obliczyć koszt uzyskania przychodu w razie ewentualnego zbycia akcji spółki nabytych w drodze ewentualnej realizacji opcji?

Zdaniem Wnioskodawczyni – w zakresie pytania pierwszego – zgodnie z art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie) nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia (nabycia) tych akcji.

W przedstawionej sytuacji wydatki na nabycie akcji przez Wnioskodawczynię wynosić będą 4 zł za akcję (o ile nabycie nastąpi). Ich wartość rynkowa na dzień nabycia będzie mogła zostać określona na podstawie kursu giełdowego. Jeżeli będzie niższa od 4 zł, to nabycie nie nastąpi w ogóle z powodów ekonomicznych. Znacznie bardziej prawdopodobne jest jednak, że wartość ta będzie wyższa od wartości rynkowej akcji. Jeżeli zatem Wnioskodawczyni nabędzie akcje Spółki po cenie niższej od ich wartości rynkowej, powstanie pytanie o ewentualny jej dochód, który mógłby powstać w dniu nabycia. Aby rozstrzygnąć, czy i kiedy ów dochód powstanie, należy rozważyć, czy w przedstawionej sytuacji spełnione będą przesłanki zastosowania art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przesunięcie opodatkowania dochodu w czasie aż do momentu zbycia akcji jest zgodnie z tą regulacją uwarunkowane tym, aby osoby, których przepis dotyczy, zostały uprawnione do nabycia akcji na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki.

Umowa w sprawie opcji menedżerskich z 7 lipca 2010 r. w pierwotnym brzmieniu nie przewidywała, decyzją jakiego organu Spółki powstanie uprawnienie Wnioskodawczyni do uzyskania opcji i nabycia akcji w zamian za te opcje. Aneks nr 2 z 26 lutego 2013 r. doprecyzował jednak tę kwestię. Strony podpisały go dobrowolnie: każda umowa może bowiem zostać zmieniona przez jej strony w myśl zasady swobody umów, tj. poza przypadkami, gdy normy prawne zmianę taką uniemożliwiają. W ostatecznej wersji Umowy, wynikającej z Aneksu, powstanie uprawnienia do nabycia akcji Spółki w drodze realizacji opcji zostało uzależnione od decyzji Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki, wyrażonej jego uchwałą.

Nie jest to wprawdzie jedyny warunek nabycia akcji – najpierw musiały bowiem zostać spełnione przewidziane Umową warunki merytoryczne i wykonane postanowienia Umowy, pozwalające na przypisanie Wnioskodawczyni Jednostek w liczbie ustalonej Umową. Warunki te zostały już spełnione. Niemniej bez pozytywnej uchwały Walnego Zgromadzenia nabycie akcji przez Wnioskodawczynię nie będzie możliwe. Skoro zatem uchwała ta będzie stanowić warunek konieczny nabycia akcji, należy uznać, że Wnioskodawczyni będzie uprawniona do nabycia akcji na podstawie uchwały walnego zgromadzenia w rozumieniu art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – nawet jeżeli same zasady programu motywacyjnego zostały uregulowane w Umowie pomiędzy Spółką a Wnioskodawczynią, a nie w uchwale Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy. Wnioskodawczyni nie ma przy tym jakiejkolwiek gwarancji, że Walne Zgromadzenie udzieli zgody na nabycie przez nią akcji Spółki w drodze realizacji opcji. Nie można zatem stwierdzić, że uchwała będzie miała charakter formalności. W obecnej chwili żadna ze stron Umowy nie wie i nie może wiedzieć, czy uchwała Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Spółki, przyznająca Wnioskodawczyni prawo do nabycia akcji Spółki w drodze realizacji opcji, zostanie podjęta.

Wszystko powyższe pozwala na sformułowanie wniosku, że w momencie nabycia akcji Wnioskodawczyni nie osiągnie żadnego dochodu. Przepis art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga bowiem tylko tego, by uprawnienie do nabycia akcji było przyznane na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Zdaniem Wnioskodawczyni dotyczyć to może każdego warunku koniecznego dla nabycia akcji. Hipoteza normy z art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie zatem spełniona zarówno w razie przyznania akcji decyzją zarządu na podstawie regulaminu programu motywacyjnego w formie uchwały (najczęstsza sytuacja), jak i w przypadku przyznania akcji uchwałą walnego zgromadzenia na podstawie umowy, przewidującej zasady programu motywacyjnego.

Wnioskodawczyni uważa, że powyższa wykładnia jest zgodna z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 stycznia 2012 r. (nr IPPB2/415-858/11-7/AK), wydaną w sprawie, w której również to nie program motywacyjny, lecz samo przyznanie uprawnienia do nabycia akcji wynikało z uchwały walnego zgromadzenia. Organ przyznał, że zastosowanie art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest w tym przypadku zasadne.

Gdyby natomiast uznać (z czym Wnioskodawczyni się nie zgadza), że ww. dochód powinien być opodatkowany w momencie nabycia akcji Spółki w drodze realizacji opcji, to właściwym źródłem przychodów byłoby źródło określone w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (stosunek pracy), jako że Wnioskodawczyni jest pracownikiem Spółki, a ewentualny dochód byłby związany z jej stosunkiem pracy.

Zdaniem Wnioskodawczyni – w zakresie pytania drugiego – jeżeli w momencie nabycia akcji Wnioskodawczyni nie osiągnie żadnego dochodu na podstawie art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to przychód z ich ewentualnego zbycia (byłby to przychód ze źródła, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ww. ustawy) będzie mógł zostać pomniejszony o koszty jego uzyskania w wysokości faktycznej ceny zapłaconej za akcje w wyniku realizacji opcji (4 zł za akcję). Zgodnie bowiem z art. 24 ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zasada, o której mowa w ust. 11, nie ma zastosowania do dochodu osiągniętego ze zbycia akcji, przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem akcji. Art. 24 ust. 11 UPDOF służy bowiem przesunięciu opodatkowania w czasie, a nie jego częściowej lub całkowitej eliminacji.

Z kolei powstanie dochodu w dniu nabycia akcji w drodze realizacji opcji (w wyniku niemożności zastosowania art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – z czym Wnioskodawczyni się nie zgadza) skutkowałoby opodatkowaniem stawką 19% (jako dochód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ww. ustawy) dochodu powstałego w roku zbycia akcji. Przychód z ewentualnego zbycia akcji mógłby w takim przypadku zostać pomniejszony o koszty jego uzyskania w wysokości wartości rynkowej akcji na dzień ich nabycia (odpowiadającej przychodowi wówczas powstałemu).

W dniu 21 czerwca 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wydał interpretację indywidualną nr ITPB1/415–379/13/AD stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 25 marca 2013 r. (data wpływu 28 marca 2013 r.) jest nieprawidłowe.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i zdarzenie przyszłe stwierdził, że realizacja praw wynikających z nabytych przez Wnioskodawczynię opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, skutkuje powstaniem przychodu z realizacji praw z nich wynikających, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast do kosztów uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży akcji nabytych (objętych) w wyniku realizacji opcji Wnioskodawczyni będzie mogła zaliczyć zapłaconą cenę wykonania opcji. Zatem nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodów, przychód z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych (opcji) jako związany z nabyciem akcji. Kwota podlegająca opodatkowaniu z tytułu realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych (opcji) w żadnym wypadku nie mieści się wśród wydatków, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie stanowi ona wydatku na nabycie akcji. Podlega opodatkowaniu jako odrębne (od odpłatnego zbycia akcji) źródło przychodów.

Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wniesiono w dniu 9 lipca 2013 r. (data wpływu 11 lipca 2013 r.). Odpowiedź na ww. wezwanie została udzielona pismem z dnia 8 sierpnia 2013 r. znak ITPB1/415W-70/13/IG. W dniu 12 września 2013 r. (złożona za pośrednictwem poczty w dniu 9 września 2013 r.) wpłynęła do tutejszego organu skarga na ww. interpretację, w której wniesiono o uchylenie zaskarżonej interpretacji w części dotyczącej możliwości stosowania art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do sytuacji przedstawionej we wniosku o interpretację oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 1365/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną interpretację oraz zasądził od Ministra Finansów na rzecz Strony Skarżącej kwotę zwrotu kosztów postępowania.

Od powyższego wyroku, w dniu 19 lutego 2014 r. została wniesiona skarga kasacyjna organu administracji.

Wyrokiem z dnia 20 maja 2016 r. sygn. akt II FSK 1234/14 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W dniu 17 czerwca 2016 r. do tutejszego organu wpłynął odpis wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W dniu 1 września 2016 r. wpłynął do tutejszego organu odpis prawomocnego orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt I SA/Gd 1365/13 wraz z aktami sprawy.

Biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wydanym w niniejszej sprawie orzeczeniu tutejszy organ dokonując merytorycznej oceny złożonego wniosku – uwzględniając stan prawny obowiązujący na dzień jego złożenia – uznaje stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodem, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Stosownie do treści art. 24 ust. 11 zd. pierwsze ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia, a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie), nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia (nabycia) tych akcji. Zasadę określoną w zdaniu pierwszym stosuje się odpowiednio do dochodu stanowiącego nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji a wydatkami poniesionymi na ich nabycie od spółki posiadającej osobowość prawną, która objęła te akcje wyłącznie w celu przeniesienia tytułu ich własności na osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem akcji.

Zakresem regulacji prawnej art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęte jest zatem objęcie (nabycia) akcji przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Uregulowanie przewidziane w tym przepisie nie stanowi definitywnego zwolnienia podatkowego; przesuwa tylko w czasie datę powstania obowiązku podatkowego z tytułu objęcia akcji.

Cytowany uprzednio przepis art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ww. ustawy, stanowi podstawę powstania opodatkowanego przychodu z kapitałów pieniężnych. Przesunięcie, na podstawie art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, daty opodatkowania do czasu zbycia objętych akcji, ma na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania i opodatkowanie ostatecznego przysporzenia, które zrealizuje się w czasie sprzedaży objętych akcji. Samo objęcie akcji poniżej ich wartości rynkowej oznacza jedynie, że wartość obejmowanych akcji jest poniżej ich wartości rynkowej w dniu ich objęcia. Wartość akcji z dnia objęcia jest jednak tylko wyceną wartości akcji, która się zmienia wraz ze zmianą kursu akcji.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II FSK 1410/10 wskazał, że celem regulacji prawnej art. 24 ust. 11, możliwym do uzasadnionego odczytania z jego treści, jest zapobieżenie podwójnego opodatkowania – z tytułu objęcia i następnego zbycia akcji. Na poparcie swojego stanowiska NSA odwołał się do uzasadnienia wprowadzenia do ustawy podatkowej przepisu art. 24 ust. 11 u.p.d.o.f. (Sejm RP III kadencji, druk sejmowy nr 1955; http://www.sejm.gov.pl oraz http://www.senat.gov.pl): „w przypadku powstania dodatniej różnicy pomiędzy wartością rynkową akcji objętych przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki a wydatkami poniesionymi na ich objęcie – różnica ta nie będzie podlegać opodatkowaniu w momencie objęcia tych akcji. Tym samym zostanie wyeliminowany efekt podwójnego opodatkowania tych samych dochodów”. WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt 1365/13, podziela stanowisko tegoż sądu, że podwójne opodatkowanie podatników miałoby niewątpliwie miejsce w przypadku objęcia przez nich, a następnie zbycia, akcji spółek kapitałowych, czemu przepis art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma zapobiec.

WSA w Gdańsku, podzielając stanowisko judykatury, podkreśla, że nabycie akcji, nawet nieodpłatnie, bądź po cenie preferencyjnej, nie generuje dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Konstatacja ta wynika właśnie z treści przepisu art. 24 ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przepis nie stanowi definitywnego zwolnienia podatkowego a jedynie przesuwa w czasie datę powstania obowiązku podatkowego z tytułu objęcia akcji (tak NSA w wyroku z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1410/10, z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 2176/09, z dnia 3 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2232/11, z dnia 21 lutego 2013 r. w sprawie sygn. akt II FSK 1268/11, dostępne: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni w umowie z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie opcji menedżerskich, zmienionej następnie dwoma aneksami, zobowiązaniem emitenta obejmie wyłącznie wyznaczenie jej celów i wskaźników do realizacji, rozliczenie tych celów i wskaźników w cyklach sześciomiesięcznych, przyznanie jednostek premiowych w przypadku realizacji wyznaczonych celów i wskaźników, a następnie w oparciu o liczbę przyznanych Wnioskodawczyni jednostek premiowych wystąpienie do zgromadzenia akcjonariuszy emitenta z rekomendacją przyznania Wnioskodawczyni opcji na akcje. Podkreślenia przy tym wymaga, że umowa w sprawie opcji nie obejmuje zobowiązania emitenta do przyznania opcji na akcje. W szczególności Wnioskodawczyni w oparciu o treść tej umowy nie nabyła żadnego roszczenia do żądania przyznania jej przez emitenta opcji na akcje. Umowa określa wyłącznie sposób wypracowania przez emitenta rekomendacji dla zgromadzenia akcjonariuszy w przedmiocie przyznania opcji. Przyznanie przez zgromadzenie akcjonariuszy Wnioskodawczyni w drodze uchwały opcji na akcje daje podstawę do żądania od emitenta sprzedaży jej akcji emitenta a w przypadku odmowy sprzedaży aktualizuje podstawę ewentualnego roszczenia odszkodowawczego, z którym Wnioskodawczyni może wystąpić przeciwko emitentowi.

Z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wynika co należy rozumieć przez sformułowanie „objęcie (nabycie) przez osobę uprawnioną na podstawie uchwały zgromadzenia”.

Uwzględniając natomiast rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 1365/13 stwierdzić należy, że Lege non distinguente uznać należy, że każda osoba, której uprawnienie do objęcia (nabycia) akcji wynika z uchwały walnego zgromadzenia – jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie – może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania dochodu w postaci nadwyżki wartości rynkowej akcji nad kwotą wydatków na ich objęcie (nabycie) na mocy art. 24 ust. 11 zd. pierwsze u.p.d.o.f. i odroczenia momentu opodatkowania do czasu zbycia objętych (nabytych) w ten sposób akcji. Kwestią przesądzającą o możliwości skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie jest objęcie (nabycie) akcji wyłącznie na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki kapitałowej.

W świetle przedstawionych okoliczności faktycznych oraz zacytowanych przepisów prawa, mając na uwadze wskazania zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Gd 1365/13 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 1234/14 uznać należy, że mając na względzie powyższe uwagi odnośnie wykładni art. 24 ust. 11 u.p.d.o.f. oraz zważywszy, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym zgromadzenie akcjonariuszy wyrazi względem Wnioskodawczyni zgodę – w formie uchwały – na nabycie akcji spółki w drodze realizacji opcji, ów przepis znajduje w niniejszej sprawie zastosowanie.

Odnosząc się natomiast do kwestii ustalenia kosztów uzyskania przychodu w sytuacji zbycia akcji nabytych w drodze realizacji opcji wskazać należy co następuje.

Generalną zasadą wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Z powyższego wynika, że dopiero z chwilą sprzedaży akcji ustala się koszty, które warunkują ich nabycie oraz sprzedaż. W praktyce istotną przesłanką zaliczenia poniesionego przez podatnika wydatku do kosztów uzyskania przychodu jest istnienie związku przyczynowo-skutkowego między tym wydatkiem, a osiągniętym przychodem. Zatem kosztem uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji objętych (nabytych) w wyniku realizacji pochodnych instrumentów finansowych (opcji) będą wydatki faktycznie poniesione na objęcie akcji oraz ewentualne opłaty związane ze sprzedażą tych akcji np. opłaty manipulacyjne.

Jak wynika z treści wniosku w przypadku realizacji opcji – Wnioskodawczyni akcje obejmie odpłatnie – bowiem zobowiązana będzie zapłacić tzw. cenę wykupu (4 zł za akcję), tym samym wystąpią z tego tytułu koszty uzyskania przychodów. Do kosztów uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży akcji nabytych (objętych) w wyniku realizacji opcji Wnioskodawczyni będzie mogła zaliczyć zapłaconą cenę wykonania opcji.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni uznać należy za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej wskazać należy, że dotyczy ona tylko konkretnej, indywidualnej sprawy podatnika, w określonym stanie faktycznym czy zdarzeniu przyszłym i w tej sprawie rozstrzygnięcia w niej zawarte są wiążące, zwłaszcza, że wydana została w innym stanie faktycznym i prawnym. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, iż nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, ul. Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.