Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/4511-597/15-2/MS
z 27 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 12 maja 2015 r. (data wpływu 15 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odsetek od zasądzonego odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odsetek od zasądzonego odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stany faktyczny.

Towarzystwo Ubezpieczeń „T.” z siedzibą w W. prowadzi działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych (dział II). W procesie likwidacji szkód mają miejsce sytuacje, w których Towarzystwo nie wypłaca odszkodowania w terminie wynikającym z przepisów kodeksu cywilnego. Sytuacja ta najczęściej ma miejsce w przypadku, gdy wysokość odszkodowania ustalana jest przez Sąd w procesie z powództwa cywilnego. Nie mniej jednak występują również przypadki, w których Towarzystwo opóźnia się z wypłatą odszkodowania w wyniku innych zawinionych lub niezawinionych okoliczności. W takich przypadkach Towarzystwo jest zobowiązane do zapłaty należnych poszkodowanemu odsetek za nieterminową wypłatę odszkodowania.

W sytuacji, gdy poszkodowanym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, w dotychczasowej praktyce, Towarzystwo sporządzało informację PIT-8C w zakresie kwoty wypłaconych odsetek, informując o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego oraz podatnika, któremu odsetki zostały wypłacone. Towarzystwo uznaje tym samym, że choć kwota odszkodowania korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jednak odsetki od nieterminowo wypłaconych odszkodowań podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Powyższy sposób postępowania kwestionowany jest m.in. przez kancelarie odszkodowawcze, które podnoszą w imieniu swoich klientów zarzut, że Towarzystwo nie powinno traktować wypłacanych odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowania jako przychodu poszkodowanego, a tym samym nie powinno wystawiać informacji P1T-8C.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w sytuacji, w której Towarzystwo prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych wypłaca osobie uprawnionej odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowania, które to odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zobowiązane jest do sporządzenia oraz przesłania podatnikowi oraz właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego informacji PIT-8C w zakresie kwoty wypłaconych odsetek od odszkodowania?

Zdaniem Wnioskodawcy.

Odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną - a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. A zatem, jeżeli należne poszkodowanemu odszkodowanie jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, to również odsetki, jakie Towarzystwo wypłaca z powodu opóźnienia w wypłacie odszkodowania korzystają ze zwolnienia podatkowego. W tej sytuacji Towarzystwo nie ma obowiązku wystawienia informacji PIT-8C. Podkreślenia wymaga, że art. 21 ust. 1 tej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w punktach 3, 3a, 3b, 3c oraz 3d zwalnia od podatku dochodowego od osób fizycznych inne rodzaje odszkodowań w stosunku do tych wymienionych w pkt 4 powołanego przepisu. Jednakże należy zwrócić uwagę, że w omawianych przypadkach ustawodawca wyraźnie zawarł zapisy zwalniające od opodatkowania jedynie odszkodowania. Tymczasem, w przypadkach dotyczących ubezpieczeń osobowych i majątkowych (art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), przepis przewiduje zwolnienie w stosunku do „kwot otrzymanych” z tego tytułu. Zarówno biorąc pod uwagę wykładnię literalną, jak i celowościową tego przepisu, można sformułować wniosek, że tak skonstruowany przepis zwalnia od opodatkowania nie tylko należność główną stanowiącą odszkodowanie, ale także wszelkie prawa uboczne, mieszczące się w zakresie wyrażenia „kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych”, w tym otrzymane przez podatnika odsetki. Słusznie bowiem można przypuszczać, że w przypadku, gdyby celem ustawodawcy było zwolnienie jedynie kwoty odszkodowania bez kwoty odsetek, posłużyłby się on w konstrukcji art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych bezpośrednim wyrażeniem, analogicznym do tych zawartych w art. 21 ust. 1 pkt 3-3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Problem opodatkowania odsetek od odszkodowań był również pośrednio rozstrzygany przez sądownictwo administracyjne, w tym przez Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z dnia 17 stycznia 2014 r. (II FSK 289/12), NSA wskazał, że jeśli zwolnione z podatku jest odszkodowanie, to tym zwolnieniem objęte są również odsetki zasądzone w związku z opóźnieniem w jego wypłacie. Zgodnie z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu powołanego wyroku, „(...) odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną - a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. (...) z konieczności przeprowadzania ścisłej i literalnej wykładni przepisów regulujących zwolnienia podatkowe nie można wyprowadzić wniosku, że odsetki należy przyporządkować do innego źródła przychodu niż należność główną.(...)”. Powyższe potwierdza, że na podstawie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. opodatkowaniu nie będą podlegać także odsetki od odszkodowań, otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.
   
   

Zgodnie z art. 24 ust. 15 ww. ustawy dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Na podstawie art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Stosownie do art. 805 § 2 ww. ustawy, świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1. przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2. przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
   
   

Jak wynika z powyższych regulacji zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Przepis ten zwalnia tam wymienione przychody bez względu na sposób ich kalkulacji jak też bez względu na okoliczności, które legły u podstaw ich wypłaty. Jedyne ograniczania co do stosowania tego zwolnienia zawarte są w lit. a) i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy.

W opisie stanu faktycznego Wnioskodawca oświadczył, prowadzi działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych. W procesie likwidacji szkód mają miejsce sytuacje, w których Wnioskodawca nie wypłaca odszkodowania w terminie wynikającym z przepisów kodeksu cywilnego. Sytuacja ta najczęściej ma miejsce w przypadku, gdy wysokość odszkodowania ustalana jest przez Sąd w procesie z powództwa cywilnego. Nie mniej jednak występują również przypadki, w których Towarzystwo opóźnia się z wypłatą odszkodowania w wyniku innych zawinionych lub niezawinionych okoliczności. W takich przypadkach Towarzystwo jest zobowiązane do zapłaty należnych poszkodowanemu odsetek za nieterminową wypłatę odszkodowania. W sytuacji, gdy poszkodowanym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, w dotychczasowej praktyce, Towarzystwo sporządzało informację PIT-8C w zakresie kwoty wypłaconych odsetek, informując o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego oraz podatnika, któremu odsetki zostały wypłacone.

W rozpatrywanej sprawie wskazać należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z kolei w myśl art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej normy.

W ocenie Wnioskodawcy kwoty wypłacanych odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowań podlegają zwolnieniu, ponieważ odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną, a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. Zatem, jeżeli należne poszkodowanemu odszkodowanie jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, to również odsetki, jakie Towarzystwo wypłaca z powodu opóźnienia w wypłacie odszkodowania korzystają ze zwolnienia podatkowego. W tej sytuacji Towarzystwo nie ma obowiązku wystawienia informacji PIT-8C.

Wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy, nie można zgodzić się z tym stanowiskiem. Nie można bowiem utożsamiać odsetek za zwłokę ze świadczeniem odszkodowawczym, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań. Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej (odszkodowania) nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń – zwalnia od opodatkowania jedynie należność główną, tj. odszkodowanie.

Nie można również zgodzić się z Wnioskodawcą, że art. 21 ust. 1 pkt 4 zwalnia od opodatkowania nie tylko należność główną stanowiącą odszkodowanie, ale także wszelkie prawa uboczne, mieszczące się w zakresie wyrażenia „kwot otrzymanych z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych”, w tym otrzymane przez podatnika odsetki.

Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie. I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

• pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz.U. Nr 156, poz. 776);
  
• pkt 95 – odsetki z tytułu realizacji nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
  
• pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
  
• pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

Zatem, skoro ustawodawca wyraźnie określa, że w tych przypadkach także odsetki od określonych przychodów wolne są od podatku dochodowego, natomiast w stosunku do innych kategorii przychodów zwolnionych od podatku o odsetkach związanych z tymi należnościami nie wspomina, należy uznać że jest to zabieg celowy.

Z uwagi więc na to, że w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowania, przyjąć należy, że stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy.

Mając na uwadze powyższe, nie można zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, że skoro wypłacone odszkodowanie jest wolne od podatku to ze zwolnienia z podatku dochodowego korzystają także odsetki, jako świadczenie ściśle z nim związane.

Zgodnie z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Tym samym w odniesieniu do wypłaty odsetek od odszkodowań i świadczeń Wnioskodawca jest obowiązany do wystawienia informacji PIT-8C.

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku sądu należy stwierdzić, że rozstrzygnięcie to zapadło w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego interpretację. Orzeczenia sądów administarcyjnych nie stanowią wiążącej wykładni źródła prawa powszechnie obowiązującego, tym samym nie stanowią podstawy wydania interpretacji indywidualnej.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.