INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 12 stycznia 2012 r. (data wpływu 23 stycznia 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przewłaszczenia akcji w celu zabezpieczenia długu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przewłaszczenia akcji w celu zabezpieczenia długu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca chciałby w przyszłości przewłaszczyć należące do niego akcje (w spółce akcyjnej, objęte wcześniej w zamian za wkład pieniężny po wartości nominalnej) na zabezpieczenie cudzego długu (długu osoby trzeciej). Transakcja ta zostałaby zawarta w formie trójstronnej umowy między wierzycielem, na rzecz którego dokonywane będzie przewłaszczenie akcji, dłużnikiem posiadającym dług względem wierzyciela, który to dług będzie zabezpieczony przewłaszczanymi akcjami, oraz Wnioskodawcą jako przewłaszczającym. Zgodnie z tą umową w przypadku braku spłaty długu w umówionym terminie, wierzyciel będzie miał prawo zaspokoić się z przewłaszczonych akcji, składając oświadczenie, wskutek którego przewłaszczenie stanie się ostateczne. Wartość rynkowa przewłaszczonych akcji będzie równa wartości zabezpieczonego długu. Jednocześnie, w przypadku gdyby zabezpieczony dług nie został spłacony, wskutek czego przewłaszczenie akcji stawałoby się ostateczne, umowa ta będzie zobowiązywać dłużnika zabezpieczonej wierzytelności do zrekompensowania Wnioskodawcy wartości przewłaszczonych (na zaspokojenie długu) akcji, częściowo w formie pieniężnej, a częściowo w formie rzeczowej. Łączna wartość (rynkowa) tak otrzymywanej rekompensaty będzie równa wartości rynkowej utraconych przez Wnioskodawcę (przewłaszczonych ostatecznie) akcji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy pomimo braku faktycznego przysporzenia w majątku Wnioskodawcy, to jest braku zwiększenia jego wartości (wartość posiadanych składników majątku nie ulegnie zwiększeniu, a jedynie jeden składnik - akcje - zostanie zastąpiony najpierw wierzytelnością, a następnie otrzymanym na jej zaspokojenie świadczeniem pieniężnym i rzeczowym o ekwiwalentnej - tej samej - wartości) nie wystąpi jednak dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy, są dwa kierunki wykładni. Wedle pierwszego, skoro podstawową istotą podatku dochodowego jest opodatkowania dochodu rozumianego jako przysporzenie majątkowe, przedstawione zdarzenie będzie neutralne podatkowo. Wedle drugiego - i w ocenie Wnioskodawcy prawidłowego - kierunku wykładni, dochód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych może tu jednak wystąpić. Wynikałoby to z tego, że otrzymane przez niego świadczenie (rekompensata) w zamian za przewłaszczone akcje można kwalifikować do przychodu z odpłatnego zbycia akcji. W momencie bowiem gdy przewłaszczenie akcji staje się ostateczne (czyli gdy wierzyciel zaspokaja się nabywając definitywnie akcje), stosownie do zawartej umowy i np. art. 418 k.c. nabywa wierzytelność wobec dłużnika, którego dług spłacił swoimi akcjami. Nabywana wierzytelność stanowi zatem faktycznie odpłatność za przewłaszczone akcje, kreującą przychód. Sama ustawa podatkowa zdaje się zresztą wyraźnie kwalifikować przewłaszczenie do odpłatnego zbycia, tyle że z chwilą gdy staje się ono ostateczne (por. art. 10 ust. 2 pkt 1 updof). Tym samym należałoby uznać, że w momencie gdy przewłaszczenie akcji stanie się ostateczne i wierzyciel zaspokoi się z nich, powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód z odpłatnego zbycia akcji, równy wartości wierzytelności nabytej wobec dłużnika, czyli równy wartości rekompensaty, którą zgodnie z umową dłużnik powinien Wnioskodawcy świadczyć. W tym zatem momencie powstanie dochód do opodatkowania równy różnicy między wartością tak nabytej wierzytelności wobec dłużnika, a kosztem nabycia akcji, które Wnioskodawca przewłaszczył, stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) updof. Samo zaś następnie otrzymanie przez Wnioskodawcę od dłużnika świadczenie na poczet zaspokojenia zobowiązania wobec niego (częściowo w formie rekompensaty pieniężnej a częściowo rzeczowej) będzie już podatkowo neutralne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy, źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Jak wynika z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Z opisu zdarzenia przyszłego zawartego we wniosku wynika, że Wnioskodawca zamierza przewłaszczyć należące do niego akcje spółki akcyjnej, objęte za wkład pieniężny, na zabezpieczenie długu osoby trzeciej. Transakcja ta zostałaby zawarta w formie trójstronnej umowy między wierzycielem, na rzecz którego dokonywane będzie przewłaszczenie akcji, dłużnikiem posiadającym dług względem wierzyciela, który to dług będzie zabezpieczony przewłaszczanymi akcjami, oraz Wnioskodawcą jako przewłaszczającym. Wartość rynkowa przewłaszczonych akcji będzie równa wartości zabezpieczonego długu. Jednocześnie, w przypadku gdyby zabezpieczony dług nie został spłacony, wskutek czego przewłaszczenie akcji stawałoby się ostateczne, umowa ta będzie zobowiązywać dłużnika zabezpieczonej wierzytelności do zrekompensowania Wnioskodawcy wartości przewłaszczonych (na zaspokojenie długu) akcji, częściowo w formie pieniężnej, a częściowo w formie rzeczowej. Łączna wartość (rynkowa) tak otrzymywanej rekompensaty będzie równa wartości rynkowej utraconych przez Wnioskodawcę (przewłaszczonych ostatecznie) akcji.

Zauważyć należy, że umowa o przewłaszczenie (przelew) na zabezpieczenie stanowi tzw. fiducjarne (powiernicze) przeniesienie własności, polegające na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela prawa własności rzeczy z jednoczesnym ustanowieniem zobowiązania wierzyciela do korzystania przez dłużnika z prawa własności w granicach ustalonych przez strony. Zobowiązanie wierzyciela jest zastrzeżone pod warunkiem zawieszającym zaspokojenia zapłaty roszczenia zabezpieczonego poprzez przewłaszczenie.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie należy do tzw. kauzalnych (przyczynowych) czynności prawnych mających na celu ustanowienie – na rzecz wierzyciela – zabezpieczenia jego wierzytelności (tzw. przyczyna zabezpieczająca, czyli causa cavendi). Wierzyciel zobowiązuje się jednocześnie do przeniesienia z powrotem własności przedmiotu umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie na dłużnika, z chwilą zapłaty przez niego długu. Celem przeniesienia własności przedmiotu umowy nie jest bowiem powiększenie majątku wierzyciela, lecz jedynie zabezpieczenie wierzytelności przysługującej względem dłużnika.

Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych, czyli bezpośrednio nieuregulowanych w ustawie. Jej zawieranie jest dopuszczalne w ramach przewidzianej w art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zasady swobody umów w obrocie cywilnym. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Do przedmiotowo istotnych elementów konstruujących umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie należy zamieszczenie w jej treści zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu własności na przewłaszczającego przez wierzyciela, w razie spłaty długu.

Zasadniczym celem umowy przewłaszczenia nie jest ostateczne przeniesienie własności na rzecz drugiego podmiotu, lecz wyłącznie zabezpieczenie roszczeń (interesów) wierzyciela do momentu spłaty zobowiązania.

W sytuacji więc, gdy na podstawie zawartej umowy Wnioskodawca dokona przewłaszczenia akcji na rzecz wierzyciela na zabezpieczenie długu osoby trzeciej to czynność ta na chwilę przewłaszczenia nie wygeneruje przychodu podatkowego.

Przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy, powstanie w momencie zaspokojenia się wierzyciela z przewłaszczonych papierów wartościowych, a więc w sytuacji gdy dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku zapłaty ciążącego na nim długu (przewłaszczenie akcji uzyskuje charakter ostateczny). Wtórne otrzymanie świadczenia od dłużnika nie spowoduje powstania u Wnioskodawcy dodatkowego przychodu.

Stosownie do art. 30b ust. 1 ww. ustawy od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. Na podstawie ust. 2 pkt 1 tego artykułu dochodem, o którym mowa w ust. 1, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14 - osiągnięta w roku podatkowym.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.