Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/4514-326/15-2/AF
z 13 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w W. działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 18 lipca 2015 r. (data wpływu 4 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

1. zdarzenie przyszłe: Wnioskodawca jest współużytkownikiem wieczystym w części 1/2 nieruchomości gruntowej położonej przy ul. K. w W. i wyodrębnionej w formie działki ewidencyjnej nr 44. W takiej samej części współużytkownikiem wieczystym tej nieruchomości jest również A. Sp. z o.o. Sp. j. Zgodnie z KW na działce tej znajduje się budynek mieszkalny, którego własność również przypada ww. podmiotom proporcjonalnie do udziału www. prawie użytkowania wieczystego czyli po 1/2. Wnioskodawca jest jednocześnie współużytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej wyodrębnionej w formie działki ewidencyjnej nr 45/1, która również znajduje się przy ul. K. w W. W takiej samej części współużytkownikiem wieczystym przedmiotowej nieruchomości gruntowej jest powyżej wskazywana Spółka. Na działce tej znajdują się dwa budynki niemieszkalne. Podobnie jak w przypadku pierwszej nieruchomości ich współwłaścicielami są ww. podmioty w częściach równych po 1/2. Obydwie działki sąsiadują ze sobą, a budynki na granicy działek mają wspólną ścianę nośną, ponieważ wcześniej nieruchomość w skład której wchodzą przedmiotowe działki i budynki znajdujące się na nich stanowiły jedną całość użytkową i należały do jednego właściciela.
   
   

Wnioskodawca jak i ww. Spółka postanowili znieść współwłasność zgodnie z art. 211 Kodeksu Cywilnego. W związku z tym współwłaściciele podejmują czynności niezbędne do zniesienia współwłasności ww. budynków i zniesienia współużytkowania ww. nieruchomości gruntowych. Celem ww. podziału ma być uzyskanie, przez obie strony, nieruchomości o takiej samej wartości jak przed zniesieniem współwłasności. W wyniku podziału:

• Wnioskodawca ma otrzymać: prawo użytkowania wieczystego działki nr 45/1 w całości wraz z prawem własności budynków znajdujących się na tej działce. Ponadto Wnioskodawca ma otrzymać 5 lokali znajdujących się w budynku na działce nr 44 wraz z proporcjonalnym udziałem w częściach wspólnych budynku i w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, na której usytuowane jest ten budynek.
  
• Spółka ma otrzymać: na własność samodzielny lokal o przeznaczeniu innym niż mieszkalne w budynku na działce ewidencyjnej nr 44 wraz z odpowiednim udziałem w tym budynku i prawie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, na której jest usytuowany.
  
  
  

Wyjaśnić przy tym należy, że najbardziej wartościowym elementem obu ww. działek jest właśnie lokal usługowy na działce 44, który jako jedyny posiada witryny i niezależne wejście od ulicy K. Dlatego pomimo faktu, że Wnioskodawca faktycznie uzyskuje więcej lokali pod względem powierzchni to jednak ich wartość jest równa wartości nieruchomości przejętej przez Spółkę. Należy zatem przyjąć, że obie strony w wyniku wyżej opisanego zniesienia współwłasności zachowają pod względem wartości stan majątkowy z przed podziału. Zniesienie współwłasności, o którym mowa powyżej nastąpi w orzeczeniu sądu. Należy również założyć, że sąd nie nakaże żadnej ze stron dokonywania spłat lub dopłat drugiej stronie.

2. zdarzenie przyszłe: zachowując wszystkie opisane w zdarzeniu przyszłym nr 1 założenia, Strony dokonają zniesienia współwłasności w formie ugody zawartej przed sądem lub notariuszem, zamiast zniesienia współwłasności w formie orzeczenia sądu.
   
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

1. Czy dokonane orzeczeniem sądu zniesienie współwłasności opisane w stanie faktycznym będzie traktowane, jako „nieodpłatne” zniesienie współwłasności nieruchomości wspólnej w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn?
2. Czy z uwagi na orzeczenie sądowe przewidujące takie skutki jak opisane w stanie faktycznym wystąpi konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ?
3. Jakie będą skutki podatkowe na gruncie wymienionych w pytaniu 1) i 2) przepisów, w sytuacji dokonania zniesienia współwłasności i współużytkowania wieczystego w sposób opisany w zdarzeniu przyszłym nr 2, tj. w formie ugody zawartej przed sądem lub notariuszem (ale zachowując wszelkie pozostałe elementy opisanego w zdarzeniu przyszłym nr 1 stanu faktycznego)?
   
   

Niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy pytania nr 2 i pytania nr 3 w części dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od spadków i darowizn zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy,

Ad. 2.

W opinii Wnioskodawcy w opisanym stanie faktycznym na skutek orzeczenia sądowego nie wystąpi konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu podlega umowa o dział spadku oraz umowa o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat. Przepis ten ma również zastosowanie, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, do orzeczeń sądowych wywołujących takie same skutki jak wskazane w powyższym przepisie umowy. Zdaniem Wnioskodawcy należy jednak zauważyć, że w przedmiotowym stanie faktycznym założono, iż sąd nie orzeknie, na rzecz żadnej ze stron spłat lub dopłat, gdyż stan majątkowy stron po podziale nie ulegnie zmianie względem strony przeciwnej z uwagi na przeprowadzoną w istocie zamianę udziałów. W takiej sytuacji, zdaniem Wnioskodawcy, obowiązek podatkowy na gruncie powyżej opisanego stanu faktycznego nie wystąpi. Nie jest jednocześnie możliwe uznanie za spłatę lub dopłatę wzajemnie przekazywanych sobie przez strony udziałów ponieważ nie są to wartości pieniężne. Zniesienie współwłasności jest natomiast uregulowane w art. 212 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w przypadku zniesienia współwłasności orzeczeniem sądu, sąd uprawniony jest do orzeczenia spłat lub dopłat ale jedynie „pieniężnych”. W tym kontekście nie ma najmniejszej możliwości aby uznać, że przekazane wzajemnie udziały stanowią spłaty lub dopłaty, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ udziały te nie stanowią wartości pieniężnych. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. Dla przykładu można wskazać, że w interpretacji indywidualnej z dnia 16.12.2014 r. nr IPTPB2/436-136/14-2/KK Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi stwierdził, że „planowany pomiędzy spadkobiercami, w tym Wnioskodawcę, dział spadku, który będzie miał charakter nieodpłatny, tj. bez żadnych spłat i dopłat, nie spowoduje powstania dla Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Jak wynika z treści cytowanego wyżej art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, czynność opisana przez Wnioskodawcę nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych”. Podobnie w interpretacji Dyrektora Izy Skarbowej w Poznaniu z dnia 03.02.2015 r. nr ILPB2/436-392/14-4/WM stwierdzono, że „planowane zniesienie współwłasności nieruchomości nie spowoduje po stronie Wnioskodawczyni powstania obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, z uwagi na fakt, iż ma ono nastąpić bez spłat i dopłat”.

Nie ulega zatem wątpliwości, że podatek od czynności cywilnoprawnych określa się tylko w stosunku do spłat i dopłat orzeczonych przez sąd. Orzeczenie sądu jest przy tym wiążące dla organu podatkowego w zakresie orzeczenia spłat lub dopłat jak również w zakresie braku ich orzeczenia. Jeśli zatem sąd w ogóle nie orzecze spłat lub dopłat obowiązek podatkowy nie powstanie. Z całą stanowczością potwierdza to doniosłe orzeczenie NSA z dnia 01.12.2009 r. sygn. akt II FSK 1054/08, w którym stwierdzono, iż: „ Przedmiotem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych są spłaty lub dopłaty wynikające z orzeczeń sądów dokonujących działu spadku lub zniesienia współwłasności (...). Art. 365 § 1 K.p.c. stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jak przy tym wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15.5.1999 r. (IV SA 2543/98) swoistość mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu jako aktu władzy państwowej wyraża się w tym, że obejmuje także inne sądy i inne organy państwowe, w tym także orzekające w postępowaniu administracyjnym, które muszą brać pod uwagę nie tylko fakt istnienia, ale i treść prawomocnego orzeczenia sądu; podmioty te są zatem faktem i treścią prawomocnego orzeczenia sądu związane, co implikuje uwzględnienie powyższego w wydawanych przez nie rozstrzygnięciach. Ratio legis art. 365 § 1 K.p.c. polega więc na tym, iż przepis ten gwarantuje zachowanie spójności i logiki działania organów państwowych, zapobiegając funkcjonowaniu w obrocie prawnym rozstrzygnięć wzajemnie ze sobą sprzecznych, co byłoby nie do pogodzenia w całym systemie sprawowania władzy.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę pogląd ten w pełni podziela i uznaje za własny, dodając, że stanowisko przeciwne, uznające możliwość czynienia przez organy administracji publicznej ustaleń sprzecznych z treścią prawomocnego orzeczenia sądu, jest nie do pogodzenia z wypływającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz określoną w art. 7 Konstytucji RP zasadą legalizmu działania organów władzy publicznej (...). Należy zatem potwierdzić aktualność poglądu wypowiedzianego przez Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym wyroku z 28.09.1981 r., ale także w wyroku z 10.12.1997 r. (III SA 864/96, LEX Nr 339384), według którego podstawę wymiaru podatku (obecnie - od czynności cywilnoprawnych, dawniej - opłaty skarbowej) stanowi wysokość spłat lub dopłat wynikających z orzeczenia sądu”.

Z uwagi zatem na powyższe argumenty ww. przepis, zdaniem Wnioskodawcy, nie będzie miał zastosowania w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego ponieważ spłaty i dopłaty nie zostaną orzeczone. Jednocześnie nie nastąpią zmiany w posiadanym majątku z uwagi na fakt, że strony wymienią się wzajemnie udziałami o takiej samej wartości przy czym dla braku opodatkowania w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych wystarczy na gruncie ww. stanu faktycznego sam brak orzeczenia przez sąd spłat lub dopłat.

Ad. 3.

W opinii Wnioskodawcy skutki podatkowe na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będą takie same jak opisane w stanowisku w sprawie pytania nr 2. Jak stanowi ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f opodatkowaniu tym podatkom podlega umowa o zniesienie współwłasności ale wyłącznie w części dotyczącej spłat lub dopłat. Ugoda o zniesienie współwłasności nie będzie natomiast przewidywać żadnych spłat i dopłat ponieważ zamieniane udziały reprezentują równą wartość. Tym samym obowiązek podatkowy nie wystąpi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 626) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
4. umowy dożywocia,
5. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
6. ustanowienie hipoteki,
7. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
8. umowy depozytu nieprawidłowego,
9. umowy spółki.
   
   

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wobec tego wymienione w nim tytuły stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca w wyniku notarialnej umowy zniesienia współwłasności nabędzie bez spłat i dopłat udział w nieruchomości wynoszący 37/100 części.

Powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o zniesienie współwłasności, z którymi związane są spłaty lub dopłaty.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że skoro w opisanym zdarzeniu przyszłym będzie miało miejsce zniesienie współwłasności nieruchomości bez spłat i dopłat, to jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Wobec czego czynność ta nie spowoduje powstania po stronie Wnioskodawcy obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Należy wskazać, że dla skutków podatkowych dokonanie zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat bez znaczenia pozostaje fakt, czy strony dokonają zniesienia współwłasności w formie orzeczenia sądu czy też w formie ugody zawartej przez sądem lub notariuszem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w W. Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.