Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/4512-170/15-2/IZ
z 26 maja 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Strony  przedstawione we wniosku z dnia 24 lutego 2015 r. (data wpływu 27 lutego 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania usług adwokata w ramach pomocy prawnej z urzędu za usługę na rzecz osób fizycznych i ewidencjonowania ich za pomocą kasy rejestrującej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 lutego 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania usług adwokata w ramach pomocy prawnej z urzędu za usługę na rzecz osób fizycznych i ewidencjonowania ich za pomocą kasy rejestrującej.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni wykonuje zawód adwokata w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jest czynnym podatnikiem VAT. W ramach prowadzonej działalności, poza usługami świadczonym z wyboru, Wnioskodawczyni jest zobowiązana do świadczenia usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu. W przypadku wygranej sprawy, sąd zasądza od przeciwnika procesowego na rzecz Wnioskodawczyni zwrot kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W takiej sytuacji koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu wypłaci Wnioskodawczyni faktycznie osoba fizyczna bezpośrednio na rachunek bankowy Wnioskodawczyni albo za pośrednictwem mocodawcy Wnioskodawczyni.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie usług przez adwokata w ramach pomocy prawnej z urzędu stanowi obrót ze świadczenia usług na rzecz osób fizycznych, a w konsekwencji podlega ewidencjonowaniu przy pomocy kas rejestrujących?

Zdaniem Wnioskodawcy szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.). W przypadku przegrania sprawy przydzielonej z urzędu, wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego wypłacane jest adwokatowi bezpośrednio przez Skarb Państwa z kasy właściwego sądu. W przypadku natomiast wygrania sprawy, wypłacane jest adwokatowi przez przeciwnika procesowego. Przelew środków może zostać dokonany za pośrednictwem jego mocodawcy albo bezpośrednio na rachunek bankowy adwokata. Stosownie do art. 122 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) adwokat ma prawo - z wyłączeniem strony - ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz.1054, z późn. zm.), dalej: „ustawa o VAT”, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych (dalej: „konsumenci”), są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

W świetle art. 111 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy pomocy kas rejestrujących ciąży wyłącznie na podatnikach świadczących usługi na rzecz konsumentów. A contrario, obowiązek nie powstaje w sytuacji, gdy usługa jest świadczona na rzecz podmiotów niewymienionych w tym przepisie. Ustawodawca nie nałożył zatem obowiązku prowadzenia ewidencji przy pomocy kas rejestrujących na podatników świadczących usługi prawnicze w ramach pomocy prawnej z urzędu. Bez znaczenia pozostaje bowiem fakt, że faktycznym nabywcą usługi jest osoba fizyczna. Czynności adwokackie są świadczone przed sądem na jego zlecenie. W konsekwencji, przyznane przez sąd koszty zastępstwa procesowego z tytułu usług świadczonych w ramach pomocy prawnej z urzędu nie stanowią obrotu ze świadczenia usług na rzecz osób fizycznych, a tym samym nie podlegają ewidencji z zastosowaniem kas rejestrujących.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 23 stycznia 2013 roku pod sygn. IPTPP4/443-745/12-2/UNR przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, w której wskazał, że: „(...) instytucja pomocy prawnej z urzędu gwarantuje, iż faktyczny nabywca tej usługi za nią nie płaci. (...) Wykonywane przez Wnioskodawcę usługi na zlecenie sądów nie stanowią odpłatnego świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej czy rolników ryczałtowych, o których mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, a co za tym idzie ewidencjonowanie ich przy użyciu kasy rejestrującej nie jest wymagane.”

W świetle okoliczności przedstawionego wyższej zdarzenia przyszłego, usługi świadczone w ramach pomocy prawnej z urzędu nie są objęte obowiązkiem ewidencjonowania obrotu i kwot VAT z zastosowaniem kas rejestrujących także wówczas, gdy wynagrodzenie wypłacane jest faktycznie przez osobę fizyczną (stronę przegraną) bezpośrednio albo za pośrednictwem strony, której przydzielono pełnomocnika z urzędu. Poprzez przyznanie pomocy prawnej z urzędu sąd umożliwia stronie, która nie dysponuje wystarczającymi środkami finansowymi, realizację konstytucyjnego prawa do sądu, uregulowanego w art. 45 Konstytucji RP. Ustanowienie przez sąd pełnomocnika z urzędu skutkuje powstaniem obowiązku Okręgowej Izby Adwokackiej w zakresie wyznaczenia konkretnej osoby. Należy w tym miejscu podkreślić, że usługi prawnicze z urzędu są świadczone na zlecenie organu umocowanego na podstawie odrębnych przepisów, nie zaś - osoby fizycznej. W myśl art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2014 r. poz. 635, z późn. zm.) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. W przypadku stwierdzenia bezskuteczności egzekucji z majątku przeciwnika procesowego, adwokatowi przysługuje roszczenie z tego tytułu wobec Skarbu Państwa. Z całą pewnością należy stwierdzić, że kosztów pomocy prawnej z urzędu nie ponosi faktyczny nabywca usługi. Świadczenie usług przez adwokata w ramach pomocy prawnej z urzędu nie stanowi zatem obrotu ze świadczenia usług na rzecz osób fizycznych. Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, który podmiot dokonuje faktycznej wypłaty wynagrodzenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenie przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 177 poz. 1054 z pózn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez świadczenie usług, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Obowiązek w zakresie prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z art. 111 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

W myśl tego przepisu, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22).

Kwestie dotyczące między innymi zasad prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących oraz terminów rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji, ustawodawca reguluje na mocy wydawanych rozporządzeń w tym zakresie.

Zasady prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2013 r., poz. 363)

Natomiast w zakresie m.in. zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących oraz terminów rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji obowiązuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r. poz. 1544).

Stosownie do zapisu § 3 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2016 r. podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

Zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie stosuje się do podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania (§ 3 ust. 2).

Jak wynika z zapisu § 4 ust. 1 pkt 2 lit. g) ww. rozporządzenia, zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, o których mowa w w § 2 i § 3, nie stosuje się w przypadku świadczenia usług prawniczych z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawczyni w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje zawód adwokata i jest czynnym podatnikiem VAT. W ramach prowadzonej działalności, poza usługami świadczonym z wyboru, Wnioskodawczyni jest zobowiązana do świadczenia usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu. W przypadku wygranej sprawy, sąd zasądza od przeciwnika procesowego na rzecz Wnioskodawczyni zwrot kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W takiej sytuacji koszty pomocy prawnej udzielonej z urzędu wypłaci Wnioskodawczyni faktycznie osoba fizyczna bezpośrednio na rachunek bankowy Wnioskodawczyni albo za pośrednictwem mocodawcy Wnioskodawczyni.

Kwestia wynagrodzenia adwokatów za ich czynności wykonywane z urzędu uregulowane zostały m.in. w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.), zgodnie z którym koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Jednocześnie, stosownie do treści § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w prawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.), zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, przy czym, stosownie do § 2 ust. 2, podstawę zasądzenia opłaty stanowią określone powołanym rozporządzeniem stawki minimalne.

Z kolei treść § 2 ust. 3 powołanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie ustala, że w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, opłaty za czynności adwokata sąd podwyższa o stawkę VAT przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o VAT, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

W tym miejscu wskazać należy, że instytucja pomocy prawnej z urzędu gwarantuje, że osoba, która została objęta tą pomocą za nią nie płaci. Obowiązek stosowania kas dotyczy tylko podatników (w tym adwokatów), u których powstają należności (roszczenia) od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych z tytułu dokonanej na ich rzecz sprzedaży, w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Obowiązkiem ewidencjonowania, tym samym, objęta jest jedynie kwota należna od wskazanych w wymienionym przepisie art. 111 ust. 1 ustawy o VAT osób fizycznych i rolników ryczałtowych oraz podatek należny z nią związany. Na zasadzie a contrario omawianym obowiązkiem ewidencji nie są objęte kwoty należne od innych podmiotów. Zatem, usługi adwokata ustanowionego przez sąd z urzędu nie podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Biorąc pod uwagę opis zdarzenia przyszłego oraz powołane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że wykonywane przez Wnioskodawcę usługi na zlecenie sądów, nie stanowią odpłatnego świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej czy rolników ryczałtowych, o których mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, a w konsekwencji nie podlegają obowiązkowi ewidencjonowania na kasie rejestrującej.

Stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie uznać należy za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.