Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/4511-1184/15-4/MP
z 8 grudnia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 7 października 2015 r. (data wpływu 14 października 2015 r.) uzupełniony pismem z dnia 24 listopada 2015 r. (data nadania 24 listopada 2015 r., data wpływu 25 listopada 2015 r.) na wezwanie z dnia 9 listopada 2015 r. Nr IPPB4/4511-1184/15-2/MP (data nadania 10 listopada 2015 r., data doręczenia 19 listopada 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia kosztów obsługi prawnej do kosztów uzyskania przychodów z tytułu wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 października 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia kosztów obsługi prawnej do kosztów uzyskania przychodów z tytułu wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 9 listopada 2015 r. Nr IPPB4/4511-1184/15-2/MP (data nadania 10 listopada 2015 r., data doręczenia 19 listopada 2015 r.) tut. organ wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez przedłożenie oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu dokumentu (pełnomocnictwa), z którego wynika prawo Pana Jana L. do występowania w imieniu Wnioskodawczyni z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz dokonanie stosownej opłaty od wniosku.

Pismem z dnia 24 listopada 2015 r. (data nadania 24 listopada 2015 r., data wpływu 25 listopada 2015 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła braki formalne wniosku w terminie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Od dnia 17 kwietnia 2009 r. Wnioskodawczyni otrzymuje dochody z tytułu najmu. Przedmiotem najmu jest powierzchnia użytkowa budynku, którego Wnioskodawczyni jest właścicielką. Powyższą nieruchomość do dnia 31 grudnia 2012 r. Wnioskodawczyni wynajmowała wyłącznie Miastu, na podstawie umowy z dnia 17 kwietnia 2009 r., rozwiązanej z dniem 31 grudnia 2012 r. Na podstawie ugody z dnia 8 grudnia 2014 r. (Protokół z dnia 8 grudnia 2014 r. Sądu Okręgowego, I Wydział Cywilny) przyznano Wnioskodawczyni odszkodowanie od Miasta za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie przed zawarciem umowy, w kwocie 6.100.000 zł, płatnej w dwóch ratach:

• I rata wynosząca 1.500.000 zł w terminie do 31 grudnia 2014 r. - opodatkowana według skali podatkowej jako inne źródła przychodu;
  

• II rata wynosząca 4.600.000 zł w terminie do 31 stycznia 2015 r. - opodatkowana według skali podatkowej jako inne źródła przychodu.
  
  
  

Jednocześnie w roku 2015 Wnioskodawczyni poniosła koszty obsługi prawnej, potwierdzone fakturą VAT, związanej bezpośrednio z otrzymaniem powyższego odszkodowania. Na podstawie umowy z dnia 10 czerwca 1997 r. (aneks z dnia 14 maja 2015 r.) Kancelaria Adwokacka zobowiązała się m.in. do uzyskania na rzecz Wnioskodawczyni odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości, za co otrzyma prowizję w wysokości 12% wartości netto uzyskanego odszkodowania.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawczyni ma prawo od przychodu z tytułu odszkodowania otrzymanego w roku 2015, który wykaże w PIT-37 w pozycji „Przychody” z tytułu „Inne źródła”, odliczyć koszty wypłaconej przez Wnioskodawczynię w roku 2015 prowizji prawnikom, które umieści w PIT-37 w pozycji „Koszty uzyskania przychodu” z tytułu „Inne źródła” i opodatkować według skali podatkowej dochód ustalony w ten sposób tzn. przychód z tytułu odszkodowania minus koszty prowizji prawników?

Zdaniem Wnioskodawczyni, ma prawo przychód z tytułu odszkodowania pomniejszyć o poniesiony koszt wypłaconej prowizji dla Kancelarii Adwokackiej, ponieważ wydatek ten jest bezpośrednio związany z otrzymaniem odszkodowania, co odpowiada art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Różnicę pomiędzy otrzymaniem odszkodowania, ` a kosztem prowizji, czyli dochód Wnioskodawczyni opodatkuje według skali podatkowej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 9 ust. 2 ww. ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył ( art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie, zatem z art. 224 § 2 w związku z art. 225 ww. Kodeksu, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, w tym wypadku nieruchomości, stanowiącej własność podatnika.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści, jakie Wnioskodawca uzyskałby, gdyby ją oddał do korzystania na podstawie określonego stosunku prawnego (np. umowy najmu, dzierżawy). Przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ustawy Kodeks cywilny wynagrodzenie nie jest, zatem naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem, zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym, co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego, umownego stosunku prawnego.

Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wydzierżawiał lub wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych, które rzecz przynosi.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że na podstawie ugody z dnia 8 grudnia 2014 r. przyznano Wnioskodawczyni odszkodowanie od Miasta za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie przed zawarciem umowy, w kwocie 6.100.000 zł, płatnej w dwóch ratach.

Otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy, a więc stanowi podlegający opodatkowaniu przychód w rozumieniu podatkowym.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości to zapłata za korzystanie z cudzej własności, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej. Przez wynagrodzenie za używanie rzeczy należy rozumieć nie tylko uiszczenie opłaty za efektywne korzystanie z rzeczy (nieruchomości), lecz także zwrot przez posiadacza w złej wierze wszelkich wydatków i ciężarów, do których zaliczyć trzeba między innymi podatki i daniny publiczne (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 13 maja 2003 r.). Z bezumownym korzystaniem z rzeczy mamy do czynienia, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w sferę uprawnień właścicielskich, w wyniku, czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W przedmiotowej sprawie Wnioskodawczyni otrzymała na podstawie ugody sądowej odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w okresie, kiedy pomiędzy nią a pozwanymi nie było podpisanej żadnej umowy.

Jednocześnie wskazać należy, że zasądzone wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi przychód Wnioskodawczyni z innych źródeł, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłem przychodów są „inne źródła”.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Przychody z innych źródeł podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, według ustalonej skali podatkowej. Przychody te należy wykazać w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym zostały osiągnięte i je opodatkować.

Natomiast w kwestii kwalifikacji poniesionych przez Wnioskodawczynię kosztów obsługi prawnej (prowizji prawnikom) do kosztów uzyskania przychodów istotnym pozostaje art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie ust. 1 stanowi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami. Z oceny związku z uzyskanym przychodem winno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

• pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
  

• nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
  

• być właściwie udokumentowany.
  
  
  

Koszty poniesione w celu uzyskania przychodów to te, które zostały poniesione z zamiarem uzyskania przychodu. Ten zamiar (cel) musi być, po pierwsze – obiektywnie realny, po drugie – istniejące okoliczności faktyczne muszą wskazywać na to, że dany wydatek w istocie mógł podatnikowi pozwolić na przewidywanie osiągnięcia przychodu. Natomiast koszty ponoszone w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu, to wydatki mające na celu ochronę źródła przychodu, tak by źródło to istniało w stanie niepogorszonym.

Koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz zawsze związane są z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Koszty uzyskania przychodu z danego źródła pomniejszają przychody z tego właśnie źródła, a nie jakiekolwiek przychody. Koszty uzyskania przychodu są zatem ściśle i funkcjonalnie przyporządkowanie do danego źródła przychodów.

Koszty obsługi prawnej nie zostały wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, określonym w art. 23 ww. ustawy. Jednakże sam fakt niezaliczenia kosztów postępowania sądowego do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie decyduje jeszcze o tym, że wydatek ten jest kosztem podatkowym. Wydatek ten musi bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 22 ust. 1 ustawy, tj. zostać poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Jednocześnie, ciężar co do prawidłowego udokumentowania wydatku, jak i wykazania związku przyczynowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskaniem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów spoczywa na podatniku.

Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, poniesione przez dochodzącą swoich praw Wnioskodawczynię koszty obsługi prawnej (prowizji prawnikom) miały na celu ochronę jej interesów prawnych. Wydatki te poniesione zostały w celu uzyskania wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wydatki w postaci kosztów obsługi prawnej poniesione zatem zostały w celu osiągnięcia przychodu z tytułu wypłaty przedmiotowego świadczenia i pozostają w związku przyczynowo-skutkowym ze świadczeniem głównym (otrzymanym wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z nieruchomości).

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że skoro – jak wynika z treści wniosku – poniesione przez Wnioskodawczynię koszty obsługi prawnej były wydatkami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodu – którym jest wypłata wynagrodzenia (odszkodowania), to wydatki te, w myśl ogólnej zasady określonej art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Reasumując, wypłacona Wnioskodawczyni zgodnie z ugodą sądową kwota wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. W konsekwencji, Wnioskodawczyni winna przedmiotową kwotę wykazać w zeznaniu podatkowym za 2015 r. Kwotę tę winna doliczyć do pozostałych dochodów (przychodów) uzyskanych w 2015 r., wykazać w zeznaniu podatkowym i opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem prawa do zastosowania kosztów, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z uwagi na fakt, że poniesione przez Wnioskodawczynię koszty obsługi prawnej były wydatkami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodu, którym w przedmiotowej sprawie jest wypłata wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do Wnioskodawczyni. Wobec powyższego wydatki te, w myśl ogólnej zasady określonej art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.