Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB4/4511-147/15/JG
z 19 sierpnia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 15 maja 2015 r. (data wpływu 19 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie konsekwencji podatkowych nabywania wierzytelności i otrzymywania ich spłat – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie konsekwencji podatkowych nabywania wierzytelności i otrzymywania ich spłat.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej i zamierza podjąć działania polegające na „skupowaniu” od innych osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz prowadzących działalność gospodarczą ich prawa do otrzymania odszkodowań komunikacyjnych od ubezpieczyciela. Zakup takich wierzytelności będzie następował za cenę niższą od ich wartości nominalnej na podstawie umowy kupna-sprzedaży, od której Wnioskodawca będzie opłacał podatek PCC. Zakupiona wierzytelność będzie poddawana ocenie rzeczoznawcy. Przeniesienie własności prawa do dochodzenia i odzyskania odszkodowań będzie następowało w drodze cesji. Wnioskodawca po zakupie odszkodowania (wierzytelności) podejmie działania w celu jej wyegzekwowania, co będzie się wiązało z poniesieniem kosztów, np. zapłaty wynagrodzenia rzeczoznawcy czy też kosztów procesu sądowego. Odzyskanie zakupionego odszkodowania może nastąpić zarówno na skutek ugody zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a towarzystwem ubezpieczeniowym albo na skutek działań procesowych. W wyniku zawarcia ugody lub zakończenia procesu odszkodowawczego przed sądami powszechnymi należna i otrzymana kwota odszkodowania, może zostać powiększona o odsetki oraz zwrot poniesionych kosztów.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy Wnioskodawca prawidłowo uważa, że uzyskane odszkodowanie komunikacyjne wraz ze zwróconymi kosztami oraz otrzymanymi odsetkami będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy w przypadku uznania w pkt 1 stanowiska Wnioskodawcy za nieprawidłowe, uzyskane przychody opisane w stanie faktycznym obejmującym odszkodowania oraz zwrot poniesionych kosztów i odsetki należy zakwalifikować do przychodów z praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskane, odkupione odszkodowania od innych osób, związane z powstałymi szkodami komunikacyjnymi nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na zapis art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy, zgodnie z którym wolne od opodatkowania są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust 15 i 15a.

W przypadku, gdyby przychody związane z uzyskanymi odszkodowaniami nie były zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy, to przychody uzyskane w związku z uzyskaniem nabytych w drodze umowy cesji wierzytelności (odszkodowań) stanowić będą przychód z praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy źródłami przychodów są:

1. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
   
2. działalność wykonywana osobiście;
   
3. pozarolnicza działalność gospodarcza;
   
4. działy specjalne produkcji rolnej;
   
5. (uchylony)
   
6. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
   
7. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;
   
8. odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
   
   
   
   1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
      
   2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
      
   3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
      
   4. innych rzeczy,
      
      
      
   1. jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;
      
      
      
   8a) działalność prowadzona przez zagraniczną spółkę kontrolowaną;
   
   
   
9. inne źródła.
   

Przywołany przepis w pkt 7 stanowi, że źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odnosi się w sposób bezpośredni do cesji wierzytelności. Cesja wierzytelności uregulowana została w przepisach art. 509-518 ustawy Kodeks cywilny. Stosownie do przepisu art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl art. 509 § 2 k.c. wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Zgodnie natomiast z art. 510 § 1 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły. W świetle powyższych przepisów, przeniesienie wierzytelności polega na tym, że prawa przysługujące zbywcy (dotychczasowemu wierzycielowi) przechodzą na nabywcę wierzytelności. Właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i zobowiązania dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel. W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelności wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne.

Przytoczona powyżej treść przepisów k.c. wskazuje, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Wyszczególnienia natomiast źródeł przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w cytowanym powyżej art. 10 ustawy. Jeżeli podatnik nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu wierzytelnościami, to przychody uzyskane z tytułu wyegzekwowania zakupionej wcześniej wierzytelności są przychodami ze źródła przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy - przychody z praw majątkowych. W związku z powyższym Wnioskodawca w przedstawionym stanie faktycznym będzie uzyskiwał przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ust. 1 ww. ustawy, w którym wskazał m.in. pozarolniczą działalność gospodarczą (pkt 3) oraz kapitały pieniężne i prawa majątkowe (pkt 7).

Jednocześnie, w treści art. 21 ust. 1 ustawy, ustawodawca zawarł wykaz przysporzeń, które zwolnione są od podatku. I tak, stosownie do pkt 4 tego przepisu, wolne od podatku są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

Tym samym, zwolnieniu podatkowemu podlegają określone odszkodowania otrzymane od ubezpieczycieli przez osoby fizyczne na podstawie zawartych przez te osoby umów ubezpieczeniowych. Zwolnienie to odnosi się więc do osób ubezpieczonych, a nie – jak w niniejszej sprawie – nabywców praw do otrzymania odszkodowania wynikających z polis ubezpieczeniowych. W przypadku Wnioskodawcy (nabywcy takiego prawa w wyniku cesji wierzytelności) ewentualne późniejsze otrzymanie należnych kwot od ubezpieczyciela będzie jedynie spłatą tej wierzytelności, a nie realizacją stosunku umownego pomiędzy ubezpieczonym a ubezpieczycielem.

Nie może więc być mowy o zastosowaniu w sytuacji przedstawionej we wniosku zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Instytucja prawna zmiany wierzyciela jest określona w art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., Nr 121, z późn. zm.). Zgodnie z art. 509 Kodeksu, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W myśl natomiast art. 510 § 1 Kodeksu umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W świetle powyższych przepisów, przeniesienie wierzytelności polega na tym, że prawa przysługujące zbywcy (dotychczasowemu wierzycielowi) przechodzą na nabywcę wierzytelności. Właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i zobowiązania dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel.

Co do zasady, przychody uzyskane w związku z nabytą wierzytelności należy zakwalifikować do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy, tj. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c. Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw (art. 18 ustawy).

Niemniej jednak, w niniejszej sprawie na uwadze należy mieć także dyspozycję art. 5a pkt 6 ustawy, definiującą na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych działalność gospodarczą. Zgodnie z tą definicją, działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa:

1. wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
2. polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

• prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Oznacza to, że podatnik nie musi mieć formalnie zarejestrowanej działalności gospodarczej na podstawie odrębnych przepisów, żeby na gruncie omawianej ustawy podatkowej uznano go za osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Wystarczające jest spełnienie określonych powyżej przesłanek, aby wypełnione zostały warunki do kwalifikacji uzyskiwanych dochodów do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy. W szczególności decydujący jest zarobkowy charakter działań podatnika, cechujący się ich zorganizowaniem i ciągłością.

Tylko zatem w sytuacji, gdy osoba fizyczna nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) w zakresie obrotu wierzytelnościami, przychody uzyskane w związku z windykacją lub sprzedażą nabytych wierzytelności należy zakwalifikować do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy, tj. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c.

Podkreślenia jednak wymaga, że z opisu zdarzenia zawartego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wprost wynika, że spełnione zostaną warunki do uznania planowanych przez Wnioskodawcę działań jako prowadzenie działalności gospodarczej dla potrzeb podatkowych. Przede wszystkim nie można mieć wątpliwości, że działania te mają charakter zarobkowy (skupowanie „za cenę niższą od ich wartości nominalnej”), jak również zorganizowany i ciągły („działania w celu jej wyegzekwowania, co będzie się wiązało z poniesieniem kosztów, np. zapłaty wynagrodzenia rzeczoznawcy czy też kosztów procesu sądowego”).

Tym samym, pogląd Wnioskodawcy o kwalifikacji uzyskiwanych przychodów do źródła przychodów prawa majątkowe nie zasługuje na aprobatę. Z okoliczności faktycznych przedstawionych we wniosku wynika bowiem, że Wnioskodawca będzie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co wiąże się z przypisaniem tych przychodów do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej datowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.