INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 1 marca 2012 r. (data wpływu 5 marca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego odszkodowania wypłaconego z tytułu utraty roszczenia o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego odszkodowania wypłaconego z tytułu utraty roszczenia o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni jest prezesem jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której posiada mniejszościowe (szczątkowe) udziały. Główny wspólnik z uwagi na zaangażowanie się Wnioskodawczyni w sprawy spółki i osiągane wyniki, zobowiązał się sprzedać Jej część udziałów w spółce po cenie odpowiadającej wartości nominalnej udziałów, a Wnioskodawczyni zobowiązała się te udziały po zaproponowanej cenie kupić. Pomimo upływu kilku lat główny wspólnik nie wykonał zobowiązania do sprzedaży udziałów i aktualnie zamierza sprzedać wszystkie udziały w spółce na rzecz osoby trzeciej. Jednocześnie główny wspólnik zwrócił się do Wnioskodawczyni z propozycją rezygnacji z roszczenia o nabycie udziałów po cenie odpowiadającej wartości nominalnej w zamian za wypłatę odszkodowania w wysokości odpowiadającej różnicy między ceną sprzedaży udziałów na rzecz osoby trzeciej a wartością nominalną części udziałów przeznaczonych do sprzedaży na rzecz Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni obawia się, że i tego zobowiązania do wypłaty odszkodowania główny wspólnik nie wykona i będzie zmuszona do wystąpienia o odszkodowanie na drogę sądową. Według Wnioskodawczyni cyt. „ Wartość rynkowa w spółce jest wyższa od wartości nominalnej”.

Wnioskodawczyni nie jest przedsiębiorcą i nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu papierami wartościowymi, instrumentami finansowymi oraz jakimikolwiek prawami majątkowymi, reasumując;

1. odszkodowanie wypłacał będzie wspólnik polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie mający rezydencji podatkowej w Rzeczpospolitej Polskiej,
2. wypłacone odszkodowanie (zasady jego ustalania) wynika z art. 471 w zw. z art. 361 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 16 z późn. zm.),
3. odszkodowanie będzie wynikało z wyroku sądowego lub ugody sądowej, a nie z innych umów lub ugód,
4. otrzymane odszkodowanie nie będzie miało żadnego związku z jakąkolwiek działalnością gospodarczą, ponieważ Wnioskodawczyni nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej, a nadto istota odszkodowania nie ma charakteru związanego z działalnością gospodarczą,
5. odszkodowanie nie będzie dotyczyło żadnych korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby jej szkody nie wyrządzono, ponieważ obejmować będzie rzeczywiste straty (damnum emergens) z tytułu uszczerbku majątkowego spowodowanego utratą roszczenia o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
   
   

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie z tytułu utraty roszczenia o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymane na podstawie wyroku łub ugody sądowej w wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawczyni, odszkodowanie z tytułu utraty roszczenia o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością otrzymane przez osobę fizyczną od innej osoby na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie sądowej podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010r. Nr 51 poz. 307 z póżn. zm.) - zwanej dalej ustawą.

Zgodnie z dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy zwolnieniu przedmiotowemu od podatku od osób fizycznych podlegają odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, za wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby szkody nie wyrządzono.
   
   

Wnioskodawczyni nie jest przedsiębiorcą i nie prowadzi działalności gospodarczej, z którą mogłoby być związane spodziewane odszkodowanie z tytułu utraty roszczenia o nabycie udziałów. Roszczenie o nabycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest prawem majątkowym, którego wartość odpowiada różnicy między wartością rynkową, przeznaczonych do nabycia udziałów, a przyrzeczoną przez sprzedawcę ceną sprzedaży udziałów. Zbycie udziałów przez przyszłego sprzedawcę na rzecz osoby trzeciej powoduje utratę tego roszczenia przez przyszłego kupującego, bowiem z uwagi na zbycie udziałów sprzedawca nie będzie mógł wykonać przyrzeczonej sprzedaży udziałów. Odpowiedzialność sprzedawcy, który nie wykonał zobowiązania do sprzedaży udziałów jest oparta na odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 K.c.

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym przyjmuje się, że zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają odszkodowania z tytułu rzeczywistych strat (damnum emergens) zaś zwolnienie to nie dotyczy utraconych korzyści (lucrum cessans) - (np. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 2010 r., I SA/Bd 680/09). W świetle art. 361 § 2 K.c. ustalenie wysokości odszkodowania wymaga porównania rzeczywistego stanu majątkowego poszkodowanego oraz stanu jaki by istniał, gdyby nie doszło do zdarzenia wyrządzającego szkodę (wg tzw. metody dyferencyjnej). Odszkodowanie nie może przewyższać rzeczywistej wysokości uszczerbku majątkowego poniesionego przez poszkodowanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2010 r., V CSK 78/10, LEX nr 677911).

Najprościej rzecz ujmując, strata (damnum emergens) obejmuje zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów poszkodowanego, a więc rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do niego w chwili zdarzenia, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi. Natomiast utracone korzyści (lucrum cessans) obejmują tę część majątku poszkodowanego, o którą jego aktywa nie powiększyły się lub nie zmniejszyły się pasywa, a skutek ten nastąpiłby, gdyby nie owe zdarzenie sprawcze, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi (Z. Gawlik - współautor Komentarz do Kodeksu cywilnego, art. 361, LEX 2010). W przedmiotowej sprawie roszczenie o nabycie udziałów, jako określone prawo majątkowe (wierzytelność) pozostawało w majątku wnioskodawcy. Na skutek zaś niewykonania zobowiązania do sprzedaży udziałów przez głównego wspólnika i sprzedaży udziałów na rzecz osoby trzeciej bezpowrotnie wyjdzie z majątku wnioskodawcy powodując zmniejszenie jego aktywów. Przedstawiona sytuacja jest analogiczna jak w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania do preferencyjnego nabycia akcji pracowniczych, na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z tą tylko różnicą, że uprawnienia pracowników wynikają z ustawy, a uprawnienie wnioskodawcy z umowy z głównym wspólnikiem spółki. W takich przypadkach w wielu interpretacjach indywidualnych przesądzono, że odszkodowanie przyznane wyrokiem lub ugodą sądową w związku z zaniżeniem ilości akcji pracowniczych i utraconej dywidendy jest zwolnione z opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. pisma Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 5 lipca Nr IPTB2/415-42/11-2/KK, Nr IPTPB2/415-56/11-2/KK). Ponadto w innych interpretacjach indywidualnych przyjmuje się, że także utrata innych roszczeń majątkowych pokryta odszkodowaniem wynikającym z wyroku lub ugody sądowej jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych np. z tytułu zrzeczenia się roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego nieruchomości (pismo Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2007 r., Nr 1401/RF-II/415-46/07/JO).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Przepis art 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy została więc wyłączona (poza odszkodowaniami otrzymanymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą) kategoria odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu).

Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie będzie wynikało z postanowienia wyroku lub ugody sądowej. Otrzymane odszkodowanie nie będzie miało żadnego związku z jakąkolwiek działalnością gospodarczą. Odszkodowanie nie będzie dotyczyło żadnych korzyści, które Wnioskodawczyni mogła by osiągnąć, gdyby jej szkody nie wyrządzono. Wobec czego wypłacone z tego tytułu odszkodowanie stanowi przychód, który podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie podkreśla się, iż elementy opisu zdarzenia przyszłego przedstawione we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego oceniono i wyjaśniono jedynie w kontekście zadanego przez Wnioskodawczynię pytania, tut. Organ, nie dokonywał więc analizy roszczenia Wnioskodawczyni do dochodzenia odszkodowania.

Jeżeli przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe różni się od stanu faktycznego, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego zdarzenia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie tut. Organ wskazuje, iż z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) – niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni, jako występującej z wnioskiem i nie dotyczy wspólnika ani żadnych osób trzecich.

Tut. Organ pragnie podkreślić, że zwolnienia podatkowe oraz ulgi są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe, jak również ulgi, należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów. Stąd też, korzystanie z każdego zwolnienia przysługuje podatnikowi tylko i wyłącznie w sytuacji spełnienia wszystkich przesłanek wskazanych w przepisie prawa.

Należy również zastrzec, że w przypadku korzystania z ulg i zwolnień podatkowych, wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązek udowodnienia, że przedmiotowe zwolnienie został zastosowane przy spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów podatkowych spoczywa na podatniku, który wywodzi z tego określone skutki prawne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.