2015.05.22 - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP2/4512-122/15/JJ
z 22 maja 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 4 lutego 2015r. (data wpływu 10 lutego 2015r.), uzupełnionym pismem z 4 maja 2015r. (data wpływu 7 maja 2015r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku opodatkowania czynności przekazania Wnioskodawcy przez powierzającego kwot pieniężnych w celu pokrycia kosztów nabycia i egzekucji wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 lutego 2015r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku opodatkowania czynności przekazania Wnioskodawcy przez powierzającego kwot pieniężnych w celu pokrycia kosztów i egzekucji wierzytelności.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 4 maja 2015r. (data wpływu 7 maja 2015r.), będącym odpowiedzią na wezwanie organu z 22 kwietnia 2015 r. znak: IBPBI/1/4511-151/15/AB, IBPP1/4512-122/15/JJ, IBPBII/1/4514-44/15/MZ, IBPBII/1/4514-45/15/MZ.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i w jej ramach posiada status podatnika czynnego VAT. W ramach tej działalności wnioskodawca planuje zawarcie i realizację umowy powierniczej na zakup i windykację wierzytelności, na mocy której:

Wnioskodawca (powiernik) będzie zobowiązany do nabycia określonej wierzytelności lub udziału w wierzytelności w imieniu własnym lecz na rachunek powierzającego, a następnie przelania zakupionej wierzytelności na rzecz osoby trzeciej (powierzającego),
powierzający będzie zobowiązany do uprzedniego wpłacenia na rzecz wnioskodawcy określonej kwoty na pokrycie kosztów nabycia wierzytelności, tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych podatków związanych z tym nabyciem, z której Wnioskodawca będzie dokonywał zapłaty ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych podatków,
Wnioskodawca będzie ponadto zobowiązany do egzekucji nabytej wierzytelności od dłużnika, działając jako pełnomocnik powierzającego (po przelaniu wierzytelności na rzecz powierzającego),
Powierzający będzie ponadto zobowiązany do uprzedniego wpłacenia na rzecz Wnioskodawcy określonej kwoty na pokrycie kosztów egzekucji wierzytelności (koszty sądowe i komornicze, opłata skarbowa od pełnomocnictwa, koszty korespondencji i tym podobne koszty niestanowiące wynagrodzenia wnioskodawcy), z której Wnioskodawca będzie dokonywał zapłaty kosztów koniecznych do egzekucji wierzytelności,
Wnioskodawca będzie ponadto zobowiązany do zwrotu powierzającemu niewykorzystanej części kwoty przekazanej przez powierzającego na pokrycie kosztów egzekucji wierzytelności,
Wnioskodawca będzie posiadał upoważnienie do odbioru kwot przysługujących powierzającemu z tytułu egzekwowanej wierzytelności,
Wnioskodawca będzie zobowiązany do przekazania powierzającemu każdej wyegzekwowanej części wierzytelności w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania,
Wnioskodawcy będzie przysługiwała od powierzającego prowizja uzależniona od skutecznej egzekucji wierzytelności ustalona jako określony procent od kwot wyegzekwowanych na rzecz powierzającego,
Wnioskodawcy będzie przysługiwała od powierzającego prowizja w wysokości różnicy kwoty wpłaconej Wnioskodawcy przez powierzającego tytułem kosztów nabycia wierzytelności oraz kwoty rzeczywiście poniesionych kosztów nabycia wierzytelności.

Ponadto Wnioskodawca w piśmie z 4 maja 2015r., będącym odpowiedzią na wezwanie organu z 22 kwietnia 2015 r. wyjaśnił:

Pytanie organu: Czy Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności na rachunek powierzającego za cenę akceptowaną przez powierzającego?
Odpowiedź Wnioskodawcy: Tak, tylko za cenę akceptowaną przez powierzającego.
Pytanie organu: Czy powierzający będzie określał (wskazywał) wierzytelności, które Wnioskodawca będzie zobowiązany nabyć i wyegzekwować, czy też wybór wierzytelności będzie należał do Wnioskodawcy?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Powierzający będzie zawsze akceptował wierzytelności nabywane przez Wnioskodawcę; Wnioskodawca może proponować ich zakup, albo sam powierzający może proponować ich zakup, ale decyzja o zakupie zawsze będzie należała do powierzającego.
Pytanie organu : Czy powierzający będzie określać limity ceny zakupu wierzytelności?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Tak, powierzający będzie określał taki limit.
Pytanie organu: Czy w każdym przypadku Wnioskodawca będzie zobowiązany do wyegzekwowania wierzytelności, czy też będą przypadki przekazania wierzytelności powierzającemu?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Umowa będzie określała, czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do wyegzekwowania wierzytelności, czy też Wnioskodawca będzie zobowiązany do przekazania wierzytelności powierzającemu - odnośnie obu stanów faktycznych złożono dwa wnioski ORD-IN. Niniejszy wniosek dotyczy nabycia wierzytelności w imieniu własnym ale na rachunek zlecającego oraz do egzekucji środków na rzecz zlecającego i przelania mu wyegzekwowanych środków.
Pytanie organu: Czy powierzający dokonując wpłaty w celu pokrycia kosztów nabycia oraz egzekucji wierzytelności będzie wskazywał, której konkretnie wskazanej do nabycia wierzytelności dotyczy dokonywana wpłata?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Tak, powierzający będzie zawsze wskazywał, której wierzytelności dotyczy wpłata.
Pytanie organu: Czy dokonywane ww. wpłaty stanowić będą dla Wnioskodawcy jakiekolwiek wynagrodzenie (przysporzenie)?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Wnioskodawca (powiernik) będzie zobowiązany do zwrotu określonych kwot wpłaconych przez Powierzającego na pokrycie kosztów nabycia i egzekucji wierzytelności, tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych innych kosztów związanych z tym nabyciem w sytuacji, gdy Wnioskodawca nie nabędzie tej wierzytelności. Koszty egzekucji wpłacone przez powierzającego Wnioskodawcy i przekazane przez Wnioskodawcę komornikowi, czyli skonsumowane nie będą przez Wnioskodawcę zwracane powierzającemu, ale wszelkie kwoty nieskonsumowane przez Wnioskodawcę będą zwracane powierzającemu.
Pytanie organu: Czy Wnioskodawca (Powiernik) będzie zobowiązany do zwrotu określonych kwot wpłaconych przez Powierzającego na pokrycie kosztów nabycia i egzekucji wierzytelności tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych podatków związanych z tym nabyciem, oraz kosztów egzekucji w sytuacji gdy Wnioskodawca nie nabędzie określonej wierzytelności (tj. w przypadku nieskuteczności windykacji)?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Z pewnością wnioskodawca będzie prowadzić ewidencje w celu wyodrębnienia wskazanych kwot i przyporządkowania ich do poszczególnych transakcji, niemniej jednak w ocenie wnioskodawcy prawo nie wymaga ewidencjonowania tych kwot w ewidencji VAT.
Pytanie organu: Czy otrzymane od powierzającego koszty stanowiące koszty egzekucji wierzytelności i koszty nabycia wierzytelności będą przejściowo przez Wnioskodawcę ujmowane w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku?
Odpowiedź Wnioskodawcy: Na to pytanie wyraźnie udzielono odpowiedzi we wniosku. Koszty nabycia i egzekucji wierzytelności będą ponoszone w imieniu własnym, ale na rachunek zlecającego.
Pytanie organu: Czy koszty nabycia i egzekucji wierzytelności, będą ponoszone w imieniu i na rzecz usługobiorcy (powierzającego)?

Odpowiedź Wnioskodawcy: Na to pytanie udzielono odpowiedzi we wniosku ORD-IN. Wnioskodawca w zakresie zakupu wierzytelności będzie występować jako powiernik, a w zakresie egzekucji jako pełnomocnik.

W związku z powyższym zadano następujące pytania (oznaczone jak we wniosku) (brzmienie pytań sformułowano w piśmie z 4 maja 2015r. uzupełniającym wniosek):

Czy kwoty przelewane Wnioskodawcy przez powierzającego na podstawie umowy powierniczej w celu pokrycia kosztów nabycia wierzytelności stanowią przychód wnioskodawcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz czy czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarowi usług?
Czy kwoty przelewane Wnioskodawcy przez powierzającego na podstawie umowy powierniczej w celu pokrycia kosztów egzekucji wierzytelności stanowią przychód Wnioskodawcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz czy czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie wchodzi zarazem do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług z tytułu świadczenia omawianej usługi?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Powiernictwo jako instytucja prawna nie jest uregulowane w prawie polskim. Zatem umowa powiernicza należy do kategorii umów nienazwanych. Podstawą do konstruowania czynności powierniczych jest wyrażona w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zasada swobody kontraktowej. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Najczęściej podstawą do skonstruowania umowy powierniczej jest umowa zlecenia. Prawa i obowiązki stron tej umowy należy zasadniczo oceniać według przepisów o zleceniu.

Powyższy słuszny pogląd został wyrażony przez Ministra Finansów w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie nr IPPB2/436-572/12-2/MZ z 14.01.2013 r.

Ad. l

Kwoty przelewane Wnioskodawcy przez powierzającego na podstawie umowy powierniczej w celu pokrycia kosztów nabycia wierzytelności nie stanowią przychodu Wnioskodawcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych a czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie wchodzi zarazem do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług z tytułu świadczenia omawianej usługi. Zgodnie z art. 743 kodeksu cywilnego, jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki. Zatem przekazanie powiernikowi przez powierzającego pieniędzy na poczet nabycia nieruchomości, która ma zostać nabyta na rachunek powierzającego.

Z tych względów kwoty otrzymane przez powiernika na poczet wydatków, z góry do rozliczenia się, lub z dołu jako zwrot wydatków, nie będą stanowić dla powiernika przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Potwierdzają to m.in. Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach IBPBI/1/415-651/14/WRz z 29.08.2014 r., czy interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 4.1.2013 r. IPTPB1/415-585/12-4/DS.

Jednocześnie zgodnie z art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług podstawa opodatkowania podatkiem VAT nie obejmuje otrzymanych od usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że otrzymanie tych kwot przez powiernika nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Zarazem w świetle art. 5, 7 i 8 ustawy samodzielnie fakt otrzymania wzmiankowanej kwoty nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, jako że nie jest ona wyraźnie wymieniona jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Nie ma przy tym znaczenia, czy określona kwota zostanie przekazana do rozliczenia się na poczet bliżej nie sprecyzowanych rozrachunków pomiędzy stronami, a następnie zostanie wykorzystana przez powiernika do pokrycia ceny w trakcie realizacji umowy, czy też kwotę tę powiernik otrzyma w gotówce po zapłacie ceny. W obu przypadkach przesunięcie majątkowe nastąpi dopiero w chwili pokrycia wydatku z tytułu nabycia wierzytelności. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji IPTPP4/443-828/13-2/OS z 31.01.2014 r. wskazał, że w chwili dokonania wpłaty zaliczki powinny być znane wszystkie okoliczności mające znaczenie dla realizowanego w przyszłości świadczenia. W momencie otrzymania zaliczki towary i usługi powinny być znane i szczegółowo określone. Tylko wpłaty na poczet skonkretyzowanych, ustalonych usług mogą być klasyfikowane jako zaliczka, zadatek, przedpłata lub rata i rodzić obowiązek podatkowy.

Ad. 2

Kwoty przelewane Wnioskodawcy przez powierzającego na podstawie umowy powierniczej w celu pokrycia kosztów egzekucji wierzytelności nie stanowią przychodu Wnioskodawcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych a czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie wchodzi zarazem do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług z tytułu świadczenia omawianej usługi. Powiernik jako zleceniobiorca działający na rachunek powierzającego przeprowadzi czynności egzekucyjne.

Zgodnie z art. 742 kodeksu cywilnego, powierzający powinien zwrócić powiernikowi wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.

Na tej podstawie prawnej powierzający przekazuje powiernikowi kwoty niezbędne dla pokrycia kosztów egzekucji wierzytelności w sytuacji, gdy egzekucja następuje na rzecz powierzającego.

Potwierdzają to m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach IBPBI/1/415-651/14/WRz z 29.08.2014 r., czy interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 4.1.2013 r. IPTPB1/415-585/12-4/DS.

Jednocześnie zgodnie z art. 29 ust. 7 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług podstawa opodatkowania podatkiem VAT nie obejmuje otrzymanych od usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że otrzymanie tych kwot przez powiernika nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Zarazem w świetle art. 5, 7 i 8 ustawy samodzielnie fakt otrzymania wzmiankowanej kwoty nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, jako że nie jest ona wyraźnie wymieniona jako czynność podlegająca opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie podatku od towarów i usług w kwestiach objętych pytaniami oznaczonymi we wniosku jako nr 1 i nr 2 jest prawidłowe.

Wstępnie Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach zauważa, że pytania Wnioskodawcy oznaczone we wniosku nr 1 i nr 2, a także jego stanowisko odnoszące się do tych pytań, dotyczą zarówno podatku od towarów i usług jak również podatku dochodowego od osób fizycznych. Podjęte w niniejszej interpretacji ocena prawidłowości stanowiska Wnioskodawcy dotyczy wyłącznie tej jego części, która odnosi się do podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…) – art. 7 ust. 1 ustawy.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest także określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie praw do wierzytelności jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu cyt. wyżej art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...). Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności następuje – w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego – na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z powyższego wynika, że art. 29a ust. 1 ustawy odnosi się do wszystkiego, co stanowi zapłatę obejmując swym zakresem każdą formę zapłaty otrzymaną przez sprzedawcę z tytułu dostawy towarów lub wykonania usługi.

Katalog elementów dodatkowych wchodzących w skład podstawy opodatkowania określony został w art. 29a ust. 6 ustawy. I tak, stosownie do ww. przepisu podstawa opodatkowania obejmuje:

podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Z kolei, w art. 29a ust. 7 ustawy zostały wymienione elementy, które należy wyłączyć z podstawy opodatkowania (zmniejszające podstawę opodatkowania). Zgodnie z treścią ww. przepisu podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;
udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;
otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Zatem we wskazanych wyżej przepisach ustawodawca precyzyjnie określił katalog elementów wliczanych do podstawy opodatkowania oraz elementów niemających wpływu na jej wielkość.

W obrocie gospodarczym podmioty nie muszą działać osobiście, dopuszczalne jest działanie przez przedstawiciela. Istota przedstawicielstwa w prawie cywilnym polega na tym, że pewna osoba dokonuje w imieniu i na rzecz innego podmiotu czynności prawnych. Osoba, która dokonuje czynności, określana jest mianem przedstawiciela, natomiast osoba, w imieniu której czynność jest dokonywana – reprezentowanym.

Jeżeli czynność dokonana przez przedstawiciela mieści się w granicach umocowania udzielonego przez reprezentowanego, wywołuje ona bezpośredni skutek dla podmiotu, który udzielił pełnomocnictwa. Powszechnie wskazuje się, iż prawu cywilnemu znane są także inne podobne instytucje, które pełnią funkcje zbliżone do przedstawicielstwa.

Wskazać tu należy powiernika, który na zewnątrz działa jako samodzielny podmiot prawa, jednak z mocy wewnętrznego porozumienia z inną osobą, na rzecz której działa, nie występuje we własnym interesie.

Powiernictwo jako instytucja prawna nie jest uregulowane w prawie polskim.

Podstawą do konstruowania czynności powierniczych jest wyrażona w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014r., poz. 121 ze zm.) zasada swobody kontraktowej. Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Podstawą do skonstruowania umowy powierniczej najczęściej jest umowa zlecenia. Prawa i obowiązki stron tej umowy należy zasadniczo oceniać według przepisów o zleceniu.

Zgodnie z art. 734 § 1 K.c., przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

W myśl § 2 tego artykułu, w braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa.

Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie (art. 735 § 1 K.c.).

Wszelkie nabycie praw lub rzeczy w takim przypadku ma charakter powierniczy (fiduicjalny), a przyjmujący zlecenie ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zd. 2 Kodeksu cywilnego).

Władztwo nad nabytymi prawami, jakie można przypisać zleceniobiorcy wykonującemu zlecenie powiernicze, jest ograniczone poprzez:

ograniczenie czasowe – zleceniobiorca obowiązany jest przekazać nabyte prawa na pierwsze żądanie zleceniobiorcy;
ustawowo wyłączoną możliwość rozporządzania tymi prawami na rzecz kogoś innego niż zleceniodawca lub wskazany przez niego podmiot, co powoduje wyłączenie możliwości efektywnego zwiększenia masy majątkowej zleceniobiorcy o prawa nabyte w wykonaniu powiernictwa;
nieekwiwalentność dla zleceniobiorcy zbycia nabytych we własnym imieniu, lecz na rachunek zlecającego praw - prawa te przenoszone są na zlecającego nieodpłatnie - zgodnie z art. 742 Kodeksu cywilnego dający zlecenie zwraca przyjmującemu zlecenie jedynie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, oraz zwalnia go od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym, natomiast w przypadku przenoszenia powierniczo nabytych praw na wskazaną przez zlecającego osobę trzecią cena zbycia stanowi należność zleceniodawcy (art. 740 Kodeksu cywilnego).

Z treści wniosku wynika, iż Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i w jej ramach posiada status podatnika czynnego VAT. W ramach tej działalności wnioskodawca planuje zawarcie i realizację umowy powierniczej na zakup i windykację wierzytelności, na mocy której:

Wnioskodawca (powiernik) będzie zobowiązany do nabycia określonej wierzytelności lub udziału w wierzytelności w imieniu własnym lecz na rachunek powierzającego, a następnie przelania zakupionej wierzytelności na rzecz osoby trzeciej (powierzającego),
powierzający będzie zobowiązany do uprzedniego wpłacenia na rzecz wnioskodawcy określonej kwoty na pokrycie kosztów nabycia wierzytelności, tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych podatków związanych z tym nabyciem, z której Wnioskodawca będzie dokonywał zapłaty ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych podatków,
Wnioskodawca będzie ponadto zobowiązany do egzekucji nabytej wierzytelności od dłużnika, działając jako pełnomocnik powierzającego (po przelaniu wierzytelności na rzecz powierzającego),
powierzający będzie ponadto zobowiązany do uprzedniego wpłacenia na rzecz Wnioskodawcy określonej kwoty na pokrycie kosztów egzekucji wierzytelności (koszty sądowe i komornicze, opłata skarbowa od pełnomocnictwa, koszty korespondencji i tym podobne koszty niestanowiące wynagrodzenia wnioskodawcy), z której Wnioskodawca będzie dokonywał zapłaty kosztów koniecznych do egzekucji wierzytelności,
Wnioskodawca będzie ponadto zobowiązany do zwrotu powierzającemu niewykorzystanej części kwoty przekazanej przez powierzającego na pokrycie kosztów egzekucji wierzytelności,
Wnioskodawca będzie posiadał upoważnienie do odbioru kwot przysługujących powierzającemu z tytułu egzekwowanej wierzytelności,
Wnioskodawca będzie zobowiązany do przekazania powierzającemu każdej wyegzekwowanej części wierzytelności w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania,
Wnioskodawcy będzie przysługiwała od powierzającego prowizja uzależniona od skutecznej egzekucji wierzytelności ustalona jako określony procent od kwot wyegzekwowanych na rzecz powierzającego,
Wnioskodawcy będzie przysługiwała od powierzającego prowizja w wysokości różnicy kwoty wpłaconej Wnioskodawcy przez powierzającego tytułem kosztów nabycia wierzytelności oraz kwoty rzeczywiście poniesionych kosztów nabycia wierzytelności.

Czy Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności na rachunek powierzającego za cenę akceptowaną przez powierzającego?

Powierzający będzie zawsze akceptował wierzytelności nabywane przez Wnioskodawcę; Wnioskodawca może proponować ich zakup, albo sam powierzający może proponować ich zakup, ale decyzja o zakupie zawsze będzie należała do powierzającego.

Powierzający będzie określał limity ceny zakupu wierzytelności.

Umowa będzie określała, czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do wyegzekwowania wierzytelności, czy też Wnioskodawca będzie zobowiązany do przekazania wierzytelności powierzającemu - odnośnie obu stanów faktycznych złożono dwa wnioski ORD-IN. Niniejszy wniosek dotyczy nabycia wierzytelności w imieniu własnym ale na rachunek zlecającego oraz do egzekucji środków na rzecz zlecającego i przelania mu wyegzekwowanych środków.

Powierzający dokonując wpłaty w celu pokrycia kosztów nabycia oraz egzekucji wierzytelności będzie zawsze wskazywał, której wierzytelności dotyczy wpłata.

Wnioskodawca (powiernik) będzie zobowiązany do zwrotu określonych kwot wpłaconych przez Powierzającego na pokrycie kosztów nabycia i egzekucji wierzytelności, tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych innych kosztów związanych z tym nabyciem w sytuacji, gdy Wnioskodawca nie nabędzie tej wierzytelności. Koszty egzekucji wpłacone przez powierzającego Wnioskodawcy i przekazane przez Wnioskodawcę komornikowi, czyli skonsumowane nie będą przez Wnioskodawcę zwracane powierzającemu, ale wszelkie kwoty nieskonsumowane przez Wnioskodawcę będą zwracane powierzającemu.

Z pewnością wnioskodawca będzie prowadzić ewidencje w celu wyodrębnienia wskazanych kwot i przyporządkowania ich do poszczególnych transakcji, niemniej jednak w ocenie wnioskodawcy prawo nie wymaga ewidencjonowania tych kwot w ewidencji VAT.

Koszty nabycia i egzekucji wierzytelności będą ponoszone w imieniu własnym, ale na rachunek zlecającego.

Wnioskodawca w zakresie zakupu wierzytelności będzie występować jako powiernik, a w zakresie egzekucji jako pełnomocnik.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą uznania czy kwoty przelewane Wnioskodawcy przez powierzającego na podstawie umowy powierniczej w celu pokrycia kosztów nabycia wierzytelności oraz w celu pokrycia kosztów egzekucji wierzytelności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Jak wskazano powyżej, podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymuje lub ma otrzymywać za wyświadczoną usługę, zatem zapłata obejmuje wynagrodzenie przewidziane dla usługodawcy.

Zestawiając przywołane wcześniej przepisy oraz okoliczności niniejszej sprawy należy stwierdzić, że wnoszonych przez Powierzającego kwot na pokrycie kosztów nabycia wierzytelności oraz na pokrycie kosztów egzekucji wierzytelności nie można uznać za element wynagrodzenia (kwoty należnej) z tytułu świadczenia usługi. Wpłacenie tych kwot przez Powierzającego na rzecz Powiernika (Wnioskodawcy) stanowi narzędzie realizacji usługi (kwoty te nie są kwotami należnymi z tytułu świadczenia usługi lecz stanowią narzędzie jej realizacji). Powyższe wynika z charakteru (istoty) umowy powierniczej. Umowa ta nie jest tożsama z umową nabycia wierzytelności. Ma bowiem inny cel i skutek gospodarczy.

Czynność dokonywana na podstawie umowy powierniczej jest rodzajem czynności prawnej wiążącej ściśle dwa elementy:

przeniesienie przez powierzającego na powiernika jakiegoś prawa (przysporzenie), w następstwie czego powiernik może korzystać z tego prawa względem osób trzecich w zakresie wyznaczonym treścią prawa (własność, wierzytelność),
zobowiązanie powiernika wobec powierzającego (w stosunku wewnętrznym), że będzie z powierzonego mu prawa korzystał w ograniczonym zakresie, wskazanym treścią umowy powierniczej, w szczególności, że powierzone prawo powróci do powierzającego w określonej sytuacji.

Powiernik jest więc właścicielem nabytej wierzytelności ale tylko w znaczeniu formalnym, a Powierzający pozostaje nim w znaczeniu gospodarczym.

Zobowiązanie Powierzającego, zgodnie z umową powierniczą, do wpłaty kwot na nabycie wierzytelności jak również wpłat kwot na pokrycie kosztów egzekucji jest narzędziem realizacji usługi a nie odrębnym świadczeniem usługi na rzecz Powierzającego.

Jak wyjaśniono, Wnioskodawca (Powiernik) będzie zobowiązany do zwrotu określonych kwot wpłaconych przez Powierzającego na pokrycie kosztów nabycia i egzekucji wierzytelności, tj. ceny nabycia wierzytelności i ewentualnych innych kosztów związanych z tym nabyciem w sytuacji, gdy Wnioskodawca nie nabędzie tej wierzytelności. Koszty egzekucji wpłacone przez Powierzającego Wnioskodawcy i przekazane przez Wnioskodawcę komornikowi, czyli skonsumowane, nie będą przez Wnioskodawcę zwracane Powierzającemu, ale wszelkie kwoty nieskonsumowane przez Wnioskodawcę będą zwracane Powierzającemu. Ponadto Wnioskodawca wyjaśnił, że z pewnością Wnioskodawca będzie prowadzić ewidencje w celu wyodrębnienia wskazanych kwot i przyporządkowania ich do poszczególnych transakcji, niemniej jednak w ocenie wnioskodawcy prawo nie wymaga ewidencjonowania tych kwot w ewidencji VAT.

Wobec powyższego kwoty otrzymane przez Wnioskodawcę a dotyczące nabycia wierzytelności oraz dotyczące pokrycia kosztów egzekucji, wydatkowane przez Wnioskodawcę jako strony postępowania w celu zakupu wierzytelności nabywanej powierniczo, zwracane (pokrywane) przez Powierzającego - nie stanowią elementu wynagrodzenia, tym samym nie stanowią podstawy opodatkowania świadczonej usługi w zakresie egzekwowania wierzytelności, nie podlegają więc opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle powyższych ustaleń stanowisko Wnioskodawcy w zakresie rozstrzyganym niniejszą interpretacją jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto należy zauważyć, że ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych ( pytanie nr 1, nr 2 i nr 3), podatku od czynności cywilnoprawnych (pytanie nr 3 i nr 4) oraz w zakresie podatku od towarów i usług (pytanie nr 4) będzie przedmiotem odrębnych rozstrzygnięć.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin