Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/443-1312/14-3/AP
z 30 stycznia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki – przedstawione we wniosku z dnia 30 października 2014 r. (data wpływu 6 listopada 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 4 listopada 2014 r. (data wpływu 14 listopada 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usług administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji oraz administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 listopada 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usług administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji oraz administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Przedmiotem działalności Spółki X S.A. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest:

• pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych (66.19.Z PKD),
  
• pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (70.22.Z PKD),
  
• działalność związana z oceną ryzyka i szacowania poniesionych strat (66.21.Z PKD).
  
  

W ramach prowadzonej działalności, Spółka zawiera umowy z podmiotami dokonującymi emisji obligacji na pełnienie funkcji administratora zastawu oraz umowy na pełnienie funkcji administratora hipoteki.

Podmioty dokonujące emisji obligacji (dalej: Emitenci), w celu zapewnienia odpowiedniej formy zabezpieczenia długu obligacyjnego dokonują ustanowienia zabezpieczeń, oferowanych podmiotom nabywającym wyemitowane obligacje.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy o obligacjach (ustawa z dnia 29 czerwca 1995 roku o obligacjach, Dz. U. Nr 83, poz. 420, z późn. zm., t.j. Dz. U. z 2001 roku Nr 120, poz. 1300, dalej: ustawa o obligacjach), obligacja winna wskazywać zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku. Jednocześnie emitenci mają dowolność w proponowaniu podmiotom zainteresowanym nabyciem obligacji form ich zabezpieczenia.

W przypadku ustanowienia takiego zabezpieczenia dla nabywców obligacji – jako papierów emitowanych w serii – zabezpieczenie jest ustanawiane na rzecz wszystkich obligatariuszy, bez ich imiennego wskazania. Prawa obligatariuszy (jako zastawnika) wykonuje administrator zastawu, odpowiednio administrator hipoteki.

Istota funkcji administratora zastawu

Zastaw rejestrowy regulowany jest zapisami ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity z dnia 23 kwietnia 2009 r., Dz. U. Nr 67, poz. 569, dalej: ustawa o zastawie).

Zastaw rejestrowy zabezpieczający wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii może być ustanowiony na rzecz wszystkich wierzycieli bez imiennego ich wskazania.

W takim przypadku zastawu, obowiązkowe jest ustanowienie administratora zastawu, na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu. Ustawa stanowi ponadto, że administrator zastawu nie musi być wierzycielem z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii.

Dla ustanowienia zastawu rejestrowego, zabezpieczającego obligacje nie jest wymagany udział obligatariuszy przy podpisywaniu umowy zastawniczej. Umowę zastawniczą z emitentem (zastawcą) zawiera zamiast obligatariuszy administrator zastawu.

Podstawę dla działania administratora zastawu stanowi umowa zawarta pomiędzy nim a emitentem określająca zasady wykonywania tej funkcji, zwana również często umową administratorską.

Zarówno przepisy ustawy o obligacjach, jak i ustawy o zastawie rejestrowym, nie odnoszą się do treści umowy o ustanowienie administratora zastawu.

W umowach zawieranych przez Spółkę na odpłatne pełnienie funkcji administratora zastawu, zawierano następujące postanowienia:

1. Spółka jako administrator zastawu zostaje zobowiązana do administrowania przedmiotem zastawu mając na uwadze interes Obligatariuszy.
   
2. W ramach administrowania przedmiotem zastawu Spółka jest zobowiązana przede wszystkim do podejmowania wszelkich czynności faktycznych i prawnych koniecznych do zaspokojenia z przedmiotu zastawu, a nie zaspokojonych przez Emitenta w inny sposób wierzytelności Obligatariuszy z tytułu Obligacji.
   
3. Spółka wykonując umowy zastawu działa we własnym imieniu, ale na rachunek obligatariuszy, praw i obowiązków zastawnika wynikających z umowy zastawniczej i przepisów prawa.
   
   

Przedmiotem zastawów dokonywanych przez Emitentów obligacji są w większości przypadków papiery wartościowe, w niektórych przypadkach również przedmioty materialne.

Czynności administratora zastawu dla zabezpieczenia wierzytelności z obligacji emitowanych przez Emitentów są pełnione przez Spółkę, jednak organizatorem emisji zabezpieczanych obligacji jest inny podmiot.

Istota funkcji administratora hipoteki

Funkcje administratora hipoteki w przypadku zabezpieczenia wierzytelności obligacyjnych wynikają z przepisów ustawy o obligacjach.

Zgodnie z przepisami tej ustawy, do ustanowienia hipoteki stanowiącej zabezpieczenie roszczeń obligatariuszy wystarcza oświadczenie woli właściciela nieruchomości. W księdze wieczystej, gdzie wskazana jest taka hipoteka, obligatariuszy imiennie się nie oznacza. Ustawa o obligacjach przewiduje ponadto, że przed rozpoczęciem emisji obligacji emitent jest obowiązany zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności umowę z administratorem hipoteki, który wykonuje prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego we własnym imieniu, lecz na rachunek obligatariuszy.

Ustawa przewiduje, że administratorem hipoteki może być także bank pełniący funkcję banku reprezentanta.

Z powyższych regulacji wynika, że obowiązki i odpowiedzialność administratora hipoteki zabezpieczającej roszczenia obligatariuszy określa umowa zawarta przez emitenta obligacji z podmiotem pełniącym funkcję administratora.

W umowach zawieranych przez Spółkę na odpłatne pełnienie funkcji administratora hipoteki, zawierano następujące postanowienia:

1. W ramach administrowania hipoteką Spółka jest zobowiązana przede wszystkim do wykonywania wszystkich praw i obowiązków wierzyciela hipotecznego w interesie i na rachunek Obligatariuszy, w tym dochodzenia zaspokojenia wierzytelności obligatariuszy z nieruchomości.
   
2. Spółka wykonując umowy administrowania hipoteką działa we własnym imieniu, ale na rachunek obligatariuszy, wobec Emitenta i podmiotów trzecich.
   
3. Administrator hipoteki w szczególności ma prawo:
   1. Dochodzenia zabezpieczenia lub zasądzenia lub zaspokojenia z Nieruchomości obciążonej hipoteką.
      
   2. Wykonywania wszelkich czynności zachowawczych mających na celu zachowanie prawa wynikającego z wpisu hipoteki na nieruchomości.
   
   

Czynności administratora hipoteki dla zabezpieczenia wierzytelności z obligacji emitowanych przez Emitentów są pełnione przez Spółkę, jednak organizatorem emisji zabezpieczanych obligacji jest inny podmiot.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy pełnienie przez Spółkę usługi administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji jest usługą podlegającą zwolnieniu z VAT?
   
2. Czy pełnienie przez Spółkę usługi administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji jest usługą podlegającą zwolnieniu z VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, pełnienie przez Spółkę usługi administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji jest usługą podlegającą zwolnieniu z VAT.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, pełnienie przez Spółkę usługi administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji jest usługą podlegającą zwolnieniu z VAT.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm. – dalej: ustawa o VAT) opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów – stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT – należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast świadczenie usług, to w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
  
  

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT lub świadczenie usług (art. 8 ustawy o VAT), podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podatnika.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje z kolei wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z powyższego jednoznacznie wynika, iż opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, jak też przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny stwierdzić należy, iż transakcja świadczenia usług zarówno administratora zastawu, jak i administratora hipoteki, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Ustawa o VAT przewiduje zwolnienie z opodatkowania pewnych czynności. Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 39 tej ustawy, zwolnione są usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych.

Ponadto, zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41. Tym samym, usługi niezbędne do świadczenia usług zabezpieczeń transakcji finansowych, które same stanowią odrębną całość, są również zwolnione od podatku VAT.

Usługi administratora hipoteki i zastawu jako element usługi w zakresie zabezpieczeń transakcji finansowych

Z przywołanych powyżej przepisów ustawy o obligacjach i ustawy o zastawie wynika, że możliwe jest ustanowienie zabezpieczenia dla obligatariuszy m.in. w formie zastawu lub hipoteki. W konsekwencji więc, ustanowienie takiego zastawu lub hipoteki stanowi zabezpieczenie transakcji finansowej, jaką jest nabycie obligacji. Z ustanowieniem zastawu i hipoteki przez Emitenta wiąże się nieodłączny obowiązek zawarcia pisemnej umowy z administratorem, który będzie reprezentował interesy obligatariuszy.

Z uwagi na fakt, że obligacje nie są imiennymi papierami wartościowymi, ale są emitowane w serii i jednocześnie w niektórych przypadkach mogą być do okresu ich zapadalności przedmiotem obrotu – zmieniać właściciela, nie ma możliwości zawarcia przez emitenta obligacji umowy dotyczącej ustanowienia zastawu czy umowy o ustanowieniu hipoteki ze wszystkimi obligatariuszami. Dlatego też przepisy zarówno ustawy o obligacjach, jak i ustawy o zastawie, przewidują konieczność zawarcia umowy z administratorem, który będzie występował jako reprezentant działający na rachunek obligatariuszy w związku z zawarciem umowy zastawu.

Przepisy prawa przewidują, że administratorem może być zarówno jeden z wierzycieli długu obligacyjnego, jak i osoba trzecia.

Z punktu widzenia Emitenta, ustanowienie zastawu czy hipoteki jako formy zabezpieczenia wierzytelności obligacyjnych wiąże się z nieodłącznym obowiązkiem zawarcia w tym zakresie umowy o administrowanie, mającej na celu ustanowienie reprezentanta obligatariuszy. A contrario, bez zawarcia umowy o administrowanie, czynność ustanowienia zastawu czy hipoteki na rzecz obligatariuszy nie byłaby możliwa.

Należy podkreślić, że samo ustanowienie zabezpieczenia lub hipoteki dla wierzytelności obligatariuszy nie jest warunkiem koniecznym, wymaganym przez prawo dla zrealizowania procesu emisji obligacji. Ustanowienie zabezpieczenia jest dobrowolne, jednakże warunki rynkowe wymuszają dokonanie takiej czynności w celu zagwarantowania bezpieczeństwa finansowego obligatariuszom i tym samym uzyskania oczekiwanego popytu na emitowane obligacje.

Natomiast w przypadku decyzji o ustanowieniu zabezpieczenia – czy to w formie zastawu czy hipoteki, zawarcie umowy z administratorem jest czynnością konieczną. W konsekwencji, świadczenie usług administrowania zastawem, jak również świadczenie usług polegające na administrowaniu hipoteką, stanowią usługi niezbędne do świadczenia przez emitenta usług ustanowienia zabezpieczenia dla wierzytelności z emitowanych obligacji. Jednocześnie, usługi administrowania zawierane przez Spółkę z Emitentem, stanowią odrębną całość.

Należy wskazać, że sama czynność ustanowienia zastawu lub hipoteki przez emitenta jako forma zabezpieczenia wierzytelności obligacyjnych stanowi usługę zwolnioną z VAT, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT.

Ustanowienie hipoteki lub zastawu jako zabezpieczenie wierzytelności obligatariuszy stanowi bowiem zabezpieczenie transakcji finansowej nabycia obligacji.

W przedstawionym stanie faktycznym czynność ustanowienia zastawu, jak również czynność ustanowienia hipoteki wymaga zawarcia umowy z administratorem. W konsekwencji, usługi wykonywane przez administratora stanowią usługi nierozerwalnie związane z ustanowieniem zabezpieczenia dla emitowanych obligacji. Tym samym zarówno usługa administrowania zastawem, jak i usługa administrowania hipoteką, jest usługą niezbędną i właściwą dla zabezpieczenia transakcji finansowej, i tym samym stanowią usługę zwolnioną od VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że świadczone przez niego usługi administratora zastawu jak również administratora hipoteki stanowią czynność nierozerwalnie związaną z czynnością ustanawiania zabezpieczenia dla transakcji finansowej (zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT), usługi te będą korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT.

W związku z powyższym, Wnioskodawca wnosi jak na wstępie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności został zdefiniowany odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy. I tak, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

W art. 41 ust. 1 cyt. ustawy postanowiono, że stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże, zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno jednak w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Stosownie zatem do art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Ponadto zgodnie z art. 43 ust. 13 cyt. ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (ust. 14 ww. artykułu).

Ponadto, jak wynika z przepisu art. 43 ust. 15 powołanej ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
   
2. usług doradztwa;
   
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

W tym miejscu należy wskazać – co wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – że zakres zwolnień przewidzianych w Dyrektywie VAT nie może być interpretowany w sposób rozszerzający. Czynności zwolnione od VAT zgodnie z Dyrektywą VAT stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a ich ujednolicona interpretacja ma służyć unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z okoliczności sprawy przedstawionych w złożonym wniosku wynika, że w ramach prowadzonej działalności, Spółka zawiera umowy z podmiotami dokonującymi emisji obligacji na pełnienie funkcji administratora zastawu oraz umowy na pełnienie funkcji administratora hipoteki. Podmioty dokonujące emisji obligacji (Emitenci), w celu zapewnienia odpowiedniej formy zabezpieczenia długu obligacyjnego dokonują ustanowienia zabezpieczeń, oferowanych podmiotom nabywającym wyemitowane obligacje. Spółka wskazała, że zgodnie z ustawą o obligacjach, obligacja powinna wskazywać zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku. Jednocześnie emitenci mają dowolność w proponowaniu podmiotom zainteresowanym nabyciem obligacji form ich zabezpieczenia. W przypadku ustanowienia takiego zabezpieczenia dla nabywców obligacji – jako papierów emitowanych w serii – zabezpieczenie jest ustanawiane na rzecz wszystkich obligatariuszy, bez ich imiennego wskazania. Prawa obligatariuszy (jako zastawnika) wykonuje administrator zastawu, odpowiednio administrator hipoteki.

Dalej Wnioskodawca wskazał, że zastaw rejestrowy jest regulowany zapisami ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Zastaw rejestrowy zabezpieczający wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii może być ustanowiony na rzecz wszystkich wierzycieli bez imiennego ich wskazania. W takim przypadku, obowiązkowe jest ustanowienie administratora zastawu, na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu. Ustawa stanowi ponadto, że administrator zastawu nie musi być wierzycielem z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii. Dla ustanowienia zastawu rejestrowego zabezpieczającego obligacje nie jest wymagany udział obligatariuszy przy podpisywaniu umowy zastawniczej. Umowę zastawniczą z emitentem (zastawcą) zawiera zamiast obligatariuszy administrator zastawu. Podstawę dla działania administratora zastawu stanowi umowa zawarta pomiędzy nim a emitentem określająca zasady wykonywania tej funkcji. W zawieranych przez Spółkę umowach na odpłatne pełnienie funkcji administratora zastawu, zawierano następujące postanowienia: jako administrator zastawu Spółka zostaje zobowiązana do administrowania przedmiotem zastawu mając na uwadze interes Obligatariuszy, w ramach administrowania przedmiotem zastawu Spółka jest zobowiązana przede wszystkim do podejmowania wszelkich czynności faktycznych i prawnych koniecznych do zaspokojenia z przedmiotu zastawu, a nie zaspokojonych przez Emitenta w inny sposób wierzytelności Obligatariuszy z tytułu Obligacji, Spółka wykonując umowy zastawu działa we własnym imieniu, ale na rachunek obligatariuszy, praw i obowiązków zastawnika wynikających z umowy zastawniczej i przepisów prawa. Przedmiotem zastawów dokonywanych przez Emitentów obligacji są w większości przypadków papiery wartościowe, w niektórych przypadkach również przedmioty materialne. Czynności administratora zastawu dla zabezpieczenia wierzytelności z obligacji emitowanych przez Emitentów są pełnione przez Spółkę, jednak organizatorem emisji zabezpieczanych obligacji jest inny podmiot.

W opisie stanu faktycznego Spółka wskazała też, że funkcje administratora hipoteki w przypadku zabezpieczenia wierzytelności obligacyjnych wynikają z przepisów ustawy o obligacjach. Zgodnie z przepisami tej ustawy, do ustanowienia hipoteki stanowiącej zabezpieczenie roszczeń obligatariuszy wystarcza oświadczenie woli właściciela nieruchomości. W księdze wieczystej, gdzie wskazana jest taka hipoteka, obligatariuszy imiennie się nie oznacza. Ustawa o obligacjach przewiduje ponadto, że przed rozpoczęciem emisji obligacji emitent jest obowiązany zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności umowę z administratorem hipoteki, który wykonuje prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego we własnym imieniu, lecz na rachunek obligatariuszy. Ustawa przewiduje, że administratorem hipoteki może być także bank pełniący funkcję banku reprezentanta. Z powyższych regulacji wynika, że obowiązki i odpowiedzialność administratora hipoteki zabezpieczającej roszczenia obligatariuszy określa umowa zawarta przez emitenta obligacji z podmiotem pełniącym funkcję administratora. W umowach zawieranych przez Spółkę na odpłatne pełnienie funkcji administratora hipoteki zawierano następujące postanowienia: w ramach administrowania hipoteką Spółka jest zobowiązana przede wszystkim do wykonywania wszystkich praw i obowiązków wierzyciela hipotecznego w interesie i na rachunek Obligatariuszy, w tym dochodzenia zaspokojenia wierzytelności obligatariuszy z nieruchomości, Spółka wykonując umowy administrowania hipoteką działa we własnym imieniu, ale na rachunek obligatariuszy, wobec Emitenta i podmiotów trzecich, administrator hipoteki w szczególności ma prawo: dochodzenia zabezpieczenia lub zasądzenia lub zaspokojenia z Nieruchomości obciążonej hipoteką, wykonywania wszelkich czynności zachowawczych mających na celu zachowanie prawa wynikającego z wpisu hipoteki na nieruchomości. Czynności administratora hipoteki dla zabezpieczenia wierzytelności z obligacji emitowanych przez Emitentów są pełnione przez Spółkę, jednak organizatorem emisji zabezpieczanych obligacji jest inny podmiot.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia opodatkowania usługi polegającej na pełnieniu funkcji administratora zastawu oraz administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji, przy czym Spółka wyraziła własne stanowisko, zgodnie z którym ww. usługi będą korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług.

Dokonując oceny przedstawionego stanu faktycznego należy mieć na względzie zasadę wykładni zwolnień, stanowiących w istocie odstępstwo od generalnej zasady powszechności opodatkowania podatkiem VAT. Tym samym wszelkie pojęcia dotyczące zwolnień należy interpretować możliwie ściśle i wąsko tak, aby nie doprowadzić do rozszerzenia zwolnień.

Z uwagi na to, że możliwość stosowania zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega ani wykładni rozszerzającej, ani zawężającej, zaś możliwość wychodzenia poza wykładnię literalną jest niedopuszczalna, uznać należy, że zwolnienia takie winny mieć zastosowanie do towarów i usług wskazanych wprost przez ustawodawcę w ustawie o podatku od towarów i usług lub w przepisach wykonawczych do tej ustawy. Zwrócić należy w tym miejscu uwagę, że zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy ma zastosowanie jedynie do czynności wskazanych w tym przepisie.

Powołany przepis art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy obejmuje zwolnieniem od podatku VAT czynności udzielania poręczeń, gwarancji i innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych, rozumianych jako zgoda poręczyciela, gwaranta lub udzielającego zabezpieczenia do spłacenia długu lub każdego innego zobowiązania finansowego w imieniu dłużnika, w przypadku niewywiązywania się przez niego ze spłaty długu. Zaznaczyć należy ponadto, że warunkiem objęcia zwolnieniem gwarancji, poręczeń i zabezpieczeń jest ich finansowy (pieniężny) charakter.

Z treści wniosku wynika, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę pełniącego funkcję administratora zastawu bądź administratora hipoteki nie wypełniają przesłanek wynikających z cyt. art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT, gdyż Spółka nie udziela poręczeń, gwarancji bądź nie dokonuje innych zabezpieczeń nabycia obligacji. Zatem usługi administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji, bądź usługi administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji nie korzystają ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 39 ww. ustawy.

W celu określenia, czy usługa polegająca na pełnieniu funkcji administratora zastawu bądź administratora hipoteki może korzystać ze zwolnienia konieczna jest zatem jej ocena pod kątem spełnienia dyspozycji wynikających z art. 43 ust. 13 cyt. ustawy, przewidującego zwolnienie od podatku dla usług stanowiących element usług wymienionych m.in. w ust. 1 pkt 39 tego artykułu. Aby usługa mogła być zwolniona na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy, musi stanowić odrębną całość i być właściwa oraz niezbędna do świadczenia usług zwolnionych.

Zauważyć należy, że Słownik Języka Polskiego (http://sjp.pwn.pl) definiując termin „odrębny” wskazuje na znaczenie «stanowiący samodzielną całość». Za całość uznaje «wszystkie części czegoś wzięte razem». Pojęcie „niezbędny” – według ww. słownika – oznacza z kolei «koniecznie potrzebny». Natomiast „właściwy” oznacza tyle co: «taki, jaki być powinien», «charakterystyczny dla kogoś lub czegoś», «zgodny z prawdą», «stanowiący najważniejszą część czegoś», «mający typowe cechy danego gatunku, grupy przedmiotów czy zjawisk», «uprawniony do działania».

W trakcie oceny, czy dane usługi można uznać za pomocnicze dla usługi zwolnionej również nie sposób pominąć wniosków płynących z orzecznictwa TSUE. W wyroku z dnia 5 czerwca 1997 r. w sprawie C-2/95 Sparekassernes Datacenter (SDC) przeciwko Skatteministeriet, Trybunał podkreślił, że aby usługi pomocnicze dla usług finansowych mogły korzystać ze zwolnienia „muszą, w szerokim ujęciu, tworzyć odrębną całość, spełniając w efekcie szczególne, zasadnicze funkcje opisanej usługi (...). Usługę zwolnioną z podatku na podstawie przepisów dyrektywy należy odróżnić od zwykłej fizycznej lub technicznej dostawy, takiej jak udostępnienie bankowi systemu obsługi danych”. Warunek wypełniania specyficznych i istotnych funkcji usługi głównej przez usługę pomocniczą, uprawniający tą ostatnią do zwolnienia od podatku, był wielokrotnie przywoływany w innych wyrokach TSUE, np. w orzeczeniu z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. (pkt 25), czy w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc, Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise (pkt 70 i 71).

Ponadto, stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz. U. z 2014 r., poz. 730), obligacja powinna zawierać w szczególności zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku. Na podstawie art. 7 ust. 1a tej ustawy, przed rozpoczęciem emisji obligacji emitent jest obowiązany zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności umowę z administratorem hipoteki, który wykonuje prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego we własnym imieniu, lecz na rachunek obligatariuszy. Administratorem hipoteki może być także bank pełniący funkcję banku reprezentanta. Do administratora hipoteki przepisy art. 31 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569, z późn. zm.), do ustanowienia zastawu rejestrowego są wymagane umowa o ustanowienie tego zastawu (umowa zastawnicza) między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów. W myśl art. 3 ust. 1 ww. ustawy, umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach. Na podstawie art. 4 ust. 3 cyt. ustawy, zastaw rejestrowy zabezpieczający wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii może być ustanowiony na rzecz wszystkich wierzycieli bez imiennego ich wskazania. W przypadku zastawu, o którym mowa w ust. 3, obowiązkowe jest ustanowienie administratora zastawu, na podstawie umowy między emitentem i administratorem zastawu. Administrator zastawu nie musi być wierzycielem z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii (ust. 4 ww. artykułu).

Uwzględniając wskazania określone w art. 43 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług oraz wnioski płynące z przytoczonego orzecznictwa TSUE należy uznać, że aby opisane przez Spółkę usługi mogły zostać uznane za czynności korzystające ze zwolnienia od podatku, czynności te muszą stanowić element usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy, muszą mieć odrębny od tej usługi charakter, jak również muszą być niezbędne do wykonania tej usługi oraz dla niej właściwe, czyli specyficzne.

Opisana w złożonym wniosku usługa polegająca na pełnieniu funkcji administratora zastawu bądź administratora hipoteki niewątpliwe stanowi element składowy usługi, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy, gdyż jest ściśle związana z zabezpieczeniem transakcji finansowych. Podkreślić należy, że czynność ustanowienia zastawu jak również czynność ustanowienia hipoteki wymaga, zgodnie z cytowanymi wyżej przepisami ustawy o obligacjach i ustawy o zastawie, zawarcia umowy z administratorem. W konsekwencji, usługi wykonywane przez administratora stanowią usługi nierozerwalnie związane (niezbędne) z ustanowieniem zabezpieczenia dla emitowanych obligacji. Ponadto czynności wymienione przez Wnioskodawcę, tj. zobowiązanie do podejmowania wszelkich czynności faktycznych i prawnych koniecznych do zaspokojenia z przedmiotu zastawu, a nie zaspokojonych przez Emitenta w inny sposób wierzytelności Obligatariuszy z tytułu Obligacji, prawo do dochodzenia zabezpieczenia lub zasądzenia lub zaspokojenia z Nieruchomości obciążonej hipoteką, wykonywanie wszelkich czynności zachowawczych mających na celu zachowanie prawa wynikającego z wpisu hipoteki na nieruchomości, są „właściwe” dla usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT. Zaznaczyć trzeba, że Wnioskodawca jako administrator zastawu, bądź administrator hipoteki, działa we własnym imieniu, ale na rzecz Obligatariuszy, reprezentując ich interesy. Zatem usługa polegająca na pełnieniu funkcji administratora zastawu, bądź administratora hipoteki, z uwagi na fakt, że jest częścią procesu związanego z ustanowieniem zabezpieczeń emitowanych obligacji, stanowi niezbędny i właściwy element usług w zakresie wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych. Ponadto usługa ta może być potraktowana jako odrębna całość, o czym świadczy fakt, że może być świadczona przez odrębny podmiot.

Zatem usługi administratora zastawu dla wierzytelności z obligacji jak również usługi administratora hipoteki dla wierzytelności z obligacji, świadczone przez Spółkę, jako usługi pomocnicze do usług w zakresie wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych, korzystają ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 13 w zw. z art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku od towarów i usług.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego stanu faktycznego, że świadczone przez niego wskazane wyżej usługi administratora zastawu oraz administratora hipoteki stanowią czynność nierozerwalnie związaną z czynnością ustanawiania zabezpieczenia dla transakcji finansowej (korzystającą ze zwolnienia od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT) i będą korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ww. ustawy, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.