Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB1/415-1250/14-2/AM
z 5 lutego 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa(Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 29 października 2014 r. (data wpływu 7 listopada 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu kwoty zapłaconej w związku z zawarciem nieważnej umowy dzierżawy – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu kwoty zapłaconej w związku z zawarciem nieważnej umowy dzierżawy.

We wniosku zostało przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca w 2012 r. wystąpił z pozwem przeciwko S. o zapłatę kwoty 104 000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od ww. kwoty począwszy od dnia 25 maja 2012 r. do dnia zapłaty.

Podstawę ww. pozwu stanowiły następujące okoliczności stanu faktycznego i prawnego:

Dnia 31 sierpnia 2005 roku w B. Marek W. i Aleksander P., będący ówcześnie wspólnikami spółki cywilnej: „V.” s.c Marek W., Aleksander P., podpisali umowę dzierżawy z S. (dalej: S.). Przedmiot ww. Umowy, poddzierżawiany ww. osobom przez S. został określony w jej § 1 i 2 jako teren o powierzchni 120 m2 , stanowiący część niezabudowanej działki o numerze ewidencyjnym 1534/3 położonej w B., której właścicielem jest powiat.

W myśl zapisu § 2 wspomnianej umowy wydzierżawiający – S. uwzględniając wniosek powoda Marka W. i Aleksandra P. z dnia 1 grudnia 2004 r., poddzierżawił ww. teren „ (...) z przeznaczeniem na lokalizację pawilonu pod aptekę, bez trwałego fundamentu, z możliwością dokonania rozbiórki (...)". Dzierżawca zaś zobowiązał się m.in. do przystosowania na własny koszt terenu pod zabudowę oraz do wybudowania na własny koszt przyłącza energetycznego, wodnego i kanalizacyjnego. Począwszy od stycznia 2006 roku do lutego 2012 roku czynsz dzierżawny na rzecz S. w wysokości 2.000,00 złotych brutto był uiszczany comiesięcznie. Co jednak istotne, w okresie od stycznia 2006 roku do października 2007 roku kwota czynszu dzierżawnego była opłacana przez Marka W. i Aleksandra P. po połowie, natomiast od listopada 2007 roku - po wystąpieniu ze spółki - Aleksander P. nie partycypował już w jego uiszczaniu.

Reasumując, począwszy od listopada 2007 roku do lutego 2012 roku czynsz dzierżawny na rzecz S., w łącznej wysokości 104.000,00 złotych (dochodzonej pozwem), był uiszczany wyłącznie przez Marka W.. W miesiącu grudniu 2011 roku Marek W. podjął działania mające na celu realizację planów zamierzonych wobec wydzierżawianego gruntu, a związanych z lokalizacją pawilonu pod aptekę. Wówczas powziął on wiedzę o zaistniałym przy podpisywaniu umowy dzierżawy błędzie co do określenia jej przedmiotu.

Wbrew poczynionym przy jej zawieraniu ustaleniom i wbrew zapewnieniom wydzierżawiającego, S. jako przedmiotu tej umowy nie określił terenu działki nr 1534/2, okazywanego przy jej zawieraniu Markowi W. i Aleksandrowi P., lecz teren działki nr 1534/3.

Posiadając opisane powyżej informacje w przedmiocie niezgodności przedmiotu umowy dzierżawy, dzierżawcy wystąpili do S. o „sprostowanie" zaistniałej omyłki poprzez sporządzenie stosownego aneksu do łączącej ich umowy, celem doprowadzenia brzmienia tejże umowy do zamierzonego - w ocenie powoda przez obie strony - kształtu.

W odpowiedzi na ww. pisma wzywające S. do sprostowania brzmienia umowy, wydzierżawiający wskazał m.in. w pismach z dnia 06 lutego 2012 roku i 24 marca 2012 roku, iż tego rodzaju zmiana nie jest możliwa.

Z uwagi na niezmienne stanowisko wydzierżawiającego w dniu 30 marca 2012 roku Aleksander P. oraz Marek W. złożyli oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Dnia 15 maja 2012 roku dzierżawcy wystosowali do S. ostateczne przed sądowe wezwanie do zapłaty kwoty odpowiadającej równowartości uiszczonego przez nich w wykonaniu unieważnionej umowy dzierżawy czynszu dzierżawnego.

Przepisem prawa stanowiącym podstawę oświadczeń woli dzierżawców, w tym powoda, o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu był przepis art. 84 kodeksu cywilnego (dalej k.c.) Zgodnie z którym: „ § 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. § 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny)".

Konsekwencją złożenia oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu jest nieważność od początku tej czynności prawnej, której przedmiotowe oświadczenie dotyczyło, a to z uwagi na fakt, iż oświadczenie o uchyleniu ma moc wsteczną (ex tunc) od chwili dokonania czynności (zawarcia umowy). Co istotne, uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu ma również swój wymiar finansowy.

Unieważnienie czynności prawnej aktualizuje bowiem konieczność zwrotu wzajemnych świadczeń, spełnionych w ramach realizacji nieważnego zobowiązania, a czego podstawę prawną stanowi art. 405 k.c. z zw. z art. 410 k.c.

Dnia 29 sierpnia 2013 roku strony postępowania sądowego tj. Marek W. i S. zawarli ugodę sądową w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy i Wydział Cywilny pod sygn. Akt I C 1703/12 z pozwu powoda Marka W..

Poprzez zawarcie ww. ugody strony ustanowiły między sobą zasady rozliczeń należności powstałych w wyniku złożenia przez Marka W. i Aleksandra P. oświadczenia z dnia 30 marca 2012 r. o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu i wynikającą stąd koniecznością zwrotu wzajemnych świadczeń uiszczanych w ramach umowy dzierżawy z dnia 31 sierpnia 2005 r.

Zgodnie z treścią wspomnianej ugody, osoba występująca w imieniu S. w B. uznała dług tego zakładu wobec Marka W. i zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda Marka W. kwoty 95 000 złotych, stanowiącej część należności głównej dochodzonej przez powoda w 36 równych miesięcznych ratach po 2 638,88 złotych każda, płatnych nie później niż do ostatniego dnia każdego następującego po sobie miesiąca kalendarzowego począwszy od września 2013 r.

Do września 2016 r. zgodnie z oświadczeniami stron, ww. ugoda wyczerpie wszelkie roszczenia pomiędzy tymi stronami z tytułu umowy dzierżawy działki położonej w B. ul. S. z dnia 31 sierpnia 2005 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy środki pieniężne otrzymywane przez wnioskodawcę Marka W. jako zwrot na jego rzecz świadczenia nienależnego pobranego przez S. w B. tytułem czynszu dzierżawnego z umowy z dnia 31 sierpnia 2005 r. są zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy na podstawie zaistniałych w niniejszym przypadku okoliczności stanu faktycznego wnioskodawca Marek W. jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od otrzymanych kwot będących zwrotem na jego rzecz świadczenia nienależnego jako podatku za przychód uzyskany z "innych źródeł" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem wnioskodawcy, kwoty przekazywane na jego rzecz przez S. w B., będące zwrotem świadczenia nienależnie pobranego przez S. z uwagi na zawarcie umowy dzierżawy z dnia 31 sierpnia 2005 r. podlegają zwolnieniu z obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z uwagi na brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl zacytowanego unormowania, do skorzystania ze zwolnienia w nim przewidzianego konieczne jest łączne zaistnienie dwóch przesłanek o charakterze negatywnym. Art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy stanowi bowiem: "wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań: (a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, (b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono".

Fakt braku związku kwot przekazywanych przez S. na rzecz Marka W. z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą wynika z przyjmowanej wykładni zwrotu „związku roszczenia z prowadzoną działalnością gospodarczą”, używanego przez ustawodawcę przede wszystkim w treści art. 118 kc, który reguluje kwestię przedawnienia roszczeń, w tym roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego, ani żadnej innej z obowiązujących ustaw nie zawierają legalnej definicji ww. pojęcia. Z tego też względu koniecznym jest posłużenie się w tym zakresie stanowiskiem wypracowanych przez doktrynę i judykaturę prawa. Jak wskazuje się na to w komentarzu do kodeksu cywilnego autorstwa Adama Jelińskiego (źródło lex) roszczenia podlegające ogólnemu trzyletniemu terminowi przedawnienia muszą być bezpośrednio związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a sam fakt, że roszczenie przysługuje przedsiębiorcy nie jest wystarczającym kryterium dla oceny, że jest ono związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Z powyższego wynika, że nie jest wystarczającym ustalenie jakiegokolwiek związku danego roszczenia z prowadzoną działalnością gospodarczą. Przedstawiony powyżej pogląd został potwierdzony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r. II CSK 104/13 gdzie sąd nakazał rozróżnić roszczenia związane z działalnością gospodarczą i roszczenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, które nie polegają na prowadzeniu działalności gospodarczej, nie polegają na uczestnictwie w obrocie gospodarczym, nie prowadzą do wytwarzania dóbr materialnych i nie przynoszą żadnego zysku przenosząc powyższe na kanwę niniejszej Sprawy Należności przekazywane przez. S. w B. na rzecz Marka W., będąc związanymi z umową na dzierżawę nieruchomości w której wnioskodawca zamierzał prowadzić działalność gospodarczą, nie mogą być kwalifikowane jako roszczenia związane z działalnością gospodarczą wnioskodawcy. Należności te nie są bowiem bezpośrednio związane z podstawową działalnością gospodarczą powoda, a dzierżawa nieruchomość; - stosując ww. kryteria oceny - nie polegała na prowadzeniu działalności gospodarczej przez powoda, nie była formą/przejawem prowadzenia tej działalności. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie także ze względu na sposób wykorzystania przez wnioskodawcę środków pieniężnych otrzymywanych przez S., środki te nie są bowiem wykorzystywane przez wnioskodawcę na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą, lecz na potrzeby osobiste. Znaczenie faktu wykorzystania przez przedsiębiorcę otrzymywanych środków na cele prywatne na brak możliwości zakwalifikowania tego rodzaju środków jako środków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą zostało podkreślone m. in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 9 kwietnia 2010 r. IBPPBI/1/415-47/10/KB, gdzie czytamy: "w przypadku przeznaczenia środków pieniężnych pozyskanych ze sprzedaży walut, pozyskanych w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej, na cele osobiste wnioskodawcy, nie powstaną różnice kursowe, o których mowa w art. 24c ww. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wydatkowanie tych środków nie ma bowiem związku z prowadzoną przez wnioskodawcę pozarolniczą działalnością gospodarczą. Natomiast w przypadku, gdy otrzymane ze sprzedaży ww. Walut złotówki zostaną wykorzystane na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, mogą powstać różnice kursowe od środków własnych, o których mowa w ww. Art. 24c ust. 2 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 3 ww. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".

Odnosząc się natomiast do drugiej z przesłanek, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego tj. do art. 405 i 410 kc, które stanowiły podstawę prawną roszczenia dochodzonego przez wnioskodawcę w postępowaniu sądowym, które zakończyło się zawarciem ugody. Zasadnym jest stwierdzenie, iż świadczenie polegające na zwrocie świadczenia nienależnego nosi cechy odszkodowania w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, rekompensując konieczność świadczenia przez wnioskodawcę comiesięcznych kwot tytułem czynszu dzierżawnego w oparciu o umowę, która - wobec skutecznego uchylenia się przez wnioskodawcę od oświadczenia woli o jej zawarciu - została unieważniona. Zasadnym jest również przywołanie stanowiska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wyrażonego w wyroku z dnia 24 kwietnia 2014 r. I SA/SZ 1473/13. W ww. wyroku sąd jednoznacznie opowiedział się za możliwością uznania za odszkodowanie także takich świadczeń, które noszą odmienne nazwy. Cytując wyrok WSA "nie ma wątpliwości, że o charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa".

Co więcej, doktryna i judykatura prawa cywilnego wyraźnie podkreślają, iż zakres świadczenia nienależnego nie obejmuje spodziewanego utraconego zysku (tzw. Lucrum cessans), który definiuje się właśnie jako utracone korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Podział szkody za poniesioną stratę (damnum emerges) oraz utracone korzyści (lucrum cessans) wynika natomiast z art. 361 § 2 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym: "naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”.

Reasumując, porównanie brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z przywołaną powyżej definicją spodziewanych utraconych korzyści pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, iż zwrot nienależnie pobranego świadczenia - jako świadczenie o charakterze odszkodowawczym/rekompensującym przejściową utratę danych aktywów z majątku - korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w ww. artykule ustawy podatkowej.

W przypadku uznania, iż zwrot nienależnie pobranego świadczenia (świadczenie nienależne) nie korzysta z ww. zwolnienia przedmiotowego, zasadnym jest ustalenie, czy otrzymane świadczenie stanowi przychód podlegający opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też zasadnym jest np. zakwalifikowanie ww. świadczenia jako „oddania komuś własności” nie powodującego przysporzenia majątkowego po stronie wnioskodawcy, a skutkującego koniecznością uznania, iż otrzymany zwrot świadczenia nienależnego w postaci kwoty odpowiadającej poprzednio uiszczonemu czynszowi dzierżawnemu nie podlega w ogóle opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie skutków podatkowych zwrotu kwoty zapłaconej w związku z zawarciem nieważnej umowy dzierżawy jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z wyżej przytoczonego przepisu wynika, iż odszkodowania otrzymane przez podatników na podstawie ugód sądowych są, co do zasady, zwolnione od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia, wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Szkoda rozpatrywana jest, jako uszczerbek o charakterze majątkowym, która może mieć w świetle tego przepisu postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy, niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista, ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie natomiast ma przywrócić sytuację majątkową poszkodowanego do takiej, w jakiej znajdowałby się, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Funkcja odszkodowania polega na wyrównaniu, a nie na polepszeniu pozycji majątkowej poszkodowanego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej, więc szukać w przepisach prawa prywatnego, w tym prawa cywilnego i prawa pracy. W prywatnoprawnym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej kompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty. Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Jak wynika ze stanu faktycznego z uwagi na niezgodność przedmiotu umowy dzierżawy Wnioskodawcy złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

Konsekwencją złożenia oświadczenia woli jest nieważność od początku tej czynności prawnej, której przedmiotowe oświadczenie dotyczyło.

W dniu 29 sierpnia 2013 r. strony postępowania sądowego zawarły ugodę sądową. Zgodnie z treścią tej umowy Dzierżawca uznał dług wobec Wnioskodawcy i zobowiązał się do zwrotu na rzecz Wnioskodawcy dochodzonej kwoty.

Zgodnie z przepisem art. 60 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) - oświadczenie woli to każde zachowanie się danej osoby (z użyciem słów lub bez – potakiwaniem, mimiką, gestami, czynem), które ujawnia jej wolę wobec adresata w sposób dostateczny, w tym również ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej.

Co do zasady, oświadczenie woli złożone przez osobę pełnoletnią jest w pełni skuteczne, w szczególności zaś może prowadzić do zawarcia ważnej umowy (sprzedaży, darowizny itd.), z której następnie trudno, jeżeli w ogóle można, się wycofać bez negatywnych konsekwencji.

Jak od każdej zasady tu również istnieją jednak wyjątki. Kodeks cywilny uznaje za nieważne z mocy prawa, bądź ewentualnie dopuszcza możliwość uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli w przypadku, gdy jest ono dotknięte wadami wpływającymi na jego skuteczność prawną takimi jak:

1. brak świadomości albo swobody powzięcia i wyrażenia woli (art. 82 K.c.),
2. pozorność oświadczeń woli (art. 83 K.c.),
3. błąd co do czynności prawnej albo zniekształcenie oświadczenia woli (art. 84 K.c. i 85 K.c.),
4. podstęp (art. 86 K.c.) oraz
5. groźbę (art. 87 K.c.).

Jak wynika z przedstawionego zestawienia jedną z wad oświadczenia woli, wpływających na jego skuteczność, jest złożenie takiego oświadczenia pod wpływem błędu (art. 84-85 K.c.). Błędem zaś jest mylne wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy lub mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli.

Stosownie do przepisu art. 84 K. c.: „w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy jednak czynności prawnej nieodpłatnej”.

Z treści przytoczonego wyżej przepisu art. 84 K.c. wynika, że oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu nie jest nieważne samo przez się. Osoba, która złożyła takie oświadczenie, może uchylić się od jego skutków ale wymaga to podjęcia przez nią konkretnych, oznaczonych przepisami prawa działań. Dopiero bowiem skuteczne uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu czyni umowę nieważną, za to ze skutkiem wstecznym od daty jej zawarcia.

Konkretnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie (art. 88 K.c.), przy czym należy jednak pamiętać, że uprawnienie do uchylenia się wygasa z upływem roku od dnia wykrycia błędu (art. 88 § 2 K.c.).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, że jeżeli dojdzie do skutecznego uchylenia się przez Wnioskodawcę od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu uświadczenia woli, to zawarta przez niego umowa dzierżawy stanie się nieważna ze skutkiem wstecz, a więc od początku jej zawarcia.

Mając na względzie ujęty we wniosku opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy prawne należy stwierdzić, iż błędnym jest zakwalifikowanie przez Pana otrzymanego świadczenia, będącego w rzeczywistości zwrotem wpłaconych przez Pana kwot czynszu dzierżawnego, jako odszkodowania, bowiem - jak wskazano powyżej - w prawie cywilnym pod pojęciem odszkodowania rozumie się świadczenie, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody obejmującej stratę polegającą na ubytku w majątku oraz utracone korzyści. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż nie można mówić o ubytku w majątku, czy też o utraconych korzyściach w sytuacji, gdy w momencie zawarcia umowy dzierżawy czynność ta była nieważna.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje natomiast działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne - to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Natomiast w języku potocznym „zwrot” rozumiany jest jako „oddanie komuś jego własności”. Tym samym brak przysporzenia majątkowego w sytuacji otrzymania zwrotu zapłaconej ceny z tytułu nieważnie zawartej umowy dzierżawy, przy jednoczesnym zwrocie nienależnego świadczenia, uniemożliwia traktowanie otrzymanego zwrotu w kategorii przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 ww. ustawy. Wobec powyższego otrzymany zwrot nie podlega opodatkowaniu

Reasumując, przepisy art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie. Środki pieniężne otrzymywane przez Wnioskodawcę jako zwrot na jego rzecz świadczenia nienależnego pobranego przez S. w Białobrzegach tytułem czynszu dzierżawnego nie stanowią odszkodowania w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.

Jednocześnie, otrzymany – na skutek stwierdzenia nieważności umowy dzierżawy – zwrot świadczenia nienależnego w postaci kwoty równej uprzednio zapłaconej cenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, w myśl zasady, że wadliwa argumentacja prawna Wnioskodawcy, przy prawidłowo wywiedzionym skutku prawnym, winna skutkować uznaniem stanowiska podatnika za nieprawidłowe, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Jeżeli stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pana w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.