Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/443-836/14-4/MM
z 13 listopada 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy – przedstawione we wniosku, który wpłynął do tut. Organu w dniu 4 września 2014 r., uzupełnionym w dniu 20 października 2014 r. (data wpływu 22 października 2014 r.) w odpowiedzi na wezwanie z 8 października 2014 r. nr IPPP2/443-836/14-2/MM o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

• braku opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych - jest prawidłowe;
• zwolnienia z podatku nabycia wierzytelności trudnych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT – jest nieprawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych. Wskazany wniosek zawierał braki w przedstawionym stanie faktycznym. W związku z tym tut. Organ podatkowy pismem z 8 października 2014 r. znak IPPP2/443-836/14-2/MM wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku o powyższe braki (skutecznie doręczone w dniu 13 października 2014 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą i rozlicza się na zasadach ogólnych wg skali podatkowej. Będąc podatnikiem podatku VAT Zainteresowany dokonuje nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnych po cenie niższej od jej wartości nominalnej. Nabycia Wnioskodawca dokonuje od osób fizycznych lub firm na podstawie umowy cesji wg art. 509-518 kodeksu cywilnego. Wierzytelności przysługują zbywcom od zakładów ubezpieczeń w związku z poniesioną szkodą na pojeździe ubezpieczonym OC lub AC. Zainteresowany nabywa prawa do wierzytelności celem ich dalszej odsprzedaży lub windykacji na własne ryzyko.

W uzupełnieniu do wniosku Zainteresowany wskazał, co następuje:

1. Wierzytelność jest nabywana po cenie niższej niż jej wartość nominalna. Różnica między wartością nominalną tych wierzytelności, a ceną ich nabycia odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną owych wierzytelności w chwili nabycia. Wartość jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i od zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.
   
2. Cesja wierzytelności nie nakłada na Wnioskodawcę jakichkolwiek innych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności.
   
3. Poza ceną zakupu nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy.
   
4. Wnioskodawca nie ma możliwości powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz zbywcy wierzytelności.
   
5. W umowie cesji nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności.
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy obrót wierzytelnościami podlega zwolnieniu z podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy w powyższym przypadku należy odnieść się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 marca 2012 roku (I FPS 5/11), który stanowi, że „transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej po cenie niższej od jej wartości nominalnej nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa (…) ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie”. Należy więc uznać, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności po cenie niższej od wartości nominalnej nie może być zakwalifikowana jako usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Zgodnie z powyższym obrót wierzytelnościami na podstawie umowy cesji nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT albo zostać zwolniony na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest:

• prawidłowe – w zakresie braku opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych;
  
• nieprawidłowe – w zakresie zwolnienia z podatku nabycia wierzytelności trudnych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.
  
  

Na wstępie tut. Organ zauważa, że przedmiotem jego oceny, zgodnie z intencją Wnioskodawcy, są wyłącznie skutki podatkowe w podatku VAT nabywania wierzytelności trudnych, po cenie niższych od ich wartości nominalnych.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Stosownie do art. 8 ust. 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
   
2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
   
   

Z powyższych przepisów wynika zatem, że nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121), zwanej dalej „kc”.

Stosownie do treści art. 509 § 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 kc).

Zgodnie z art. 510 § 1 kc umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Należy dodać, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności, do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie, czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W tym orzeczeniu TSUE podał, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tego aktu (pkt 22). Trybunał zauważył także, że istnieje różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże stwierdził, że różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 23 i 25).

W punkcie 26 Trybunał z kolei stwierdził, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Jeśli więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w dacie nabycia, nie sposób mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Należy również nadmienić, że tezy wyrażone przez TSUE w wyżej cytowanym wyroku C-93/10 zaaprobowane zostały przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku I FPS 5/11, który wskazał m.in., że „żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca dokonuje nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnych po cenie niższej od jej wartości nominalnej. Nabycia Wnioskodawca dokonuje od osób fizycznych lub firm na podstawie umowy cesji według przepisów kodeksu cywilnego. Wierzytelności przysługują zbywcom od zakładów ubezpieczeń w związku z poniesioną szkodą na pojeździe ubezpieczonym OC lub AC. Zainteresowany nabywa prawa do wierzytelności celem ich dalszej odsprzedaży lub windykacji na własne ryzyko. Wierzytelność jest nabywana po cenie niższej niż jej wartość nominalna. Różnica między wartością nominalną tych wierzytelności, a ceną ich nabycia odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną owych wierzytelności w chwili nabycia. Wartość jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i od zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. Cesja wierzytelności nie nakłada na Wnioskodawcę jakichkolwiek innych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności. Poza ceną zakupu nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie ma możliwości powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz zbywcy wierzytelności. W umowie cesji nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności.

Jak już wyżej wskazano, świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Z uwagi na opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że gdy cena nabycia wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, a różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili nabycia, a poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazania innego wynagrodzenia dla Zainteresowanego, a w umowie cesji nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności, to we wskazanej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z tym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nabycie wierzytelności od osób fizycznych lub firm na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opisana w stanie faktycznym transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, że poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Wnioskodawca nie dokonuje również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlegającym opodatkowaniu, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez Zainteresowanego wierzytelności służyły do celów innych niż Jego działalność gospodarcza.

Zatem nabycie wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Z uwagi na to, że czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT analiza właściwej stawki podatkowej dla tej transakcji stała się bezprzedmiotowa.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w tak przedstawionym stanie faktycznym należało uznać za prawidłowe w zakresie braku opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.