2014.08.20 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/443-476/14-4/KOM
z 20 sierpnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy - przedstawione we wniosku z dnia 22 maja 2014 r. (data wpływu 26 maja 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 15 lipca 2014 r. (data wpływu 17 lipca 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych nabywania wierzytelności trudnych, po cenie niższej od ich wartości nominalnej oraz uznania, że pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie dochodzi do świadczenia usług - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 maja 2014 r. wpłynął wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych nabywania wierzytelności trudnych, po cenie niższej od ich wartości nominalnej oraz uznania, że pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie dochodzi do świadczenia usług.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 15 lipca 2014 r. (data wpływu 17 lipca 2014 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie Organu z dnia 8 lipca 2014 r. znak IPPP2/443-476/14-2/KOM (skutecznie doręczone dnia 11 lipca 2014r .).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 21 maja 2014 r. Wnioskodawca (zwany dalej również „Spółką”) zawarł z Bankiem Spółdzielczym (dalej jako „Bank”) Umowę o Wspólnym Przedsięwzięciu w Obrocie Wierzytelnościami (dalej jako „Umowa”). Podobne umowy Wnioskodawca zamierza zawierać z innymi bankami spółdzielczymi. Przedmiotem Umowy jest ustalenie zasad współpracy w procesie nabywania wierzytelności w celu odzyskania należności. Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności trudne, po cenie niższej od ich wartości nominalnej.

Zgodnie z § 2 Umowy:

Spółka i Bank zobowiązują się do wspólnego organizowania i prowadzenia procesu nabywania przez Spółkę w obrocie cywilnym wymagalnych wierzytelności i zarządzania tymi wierzytelnościami, w tym również zabezpieczeniami tych wierzytelności w celu odzyskania należności, przy czym:

1.1. wykonywanie czynności polegających na uczestnictwie w przetargach lub indywidualnym składaniu ofert nabycia wierzytelności, wycenie wierzytelności, negocjowaniu warunków nabycia wierzytelności, w tym w szczególności ceny i terminu płatności, zarządzanie wierzytelnościami polegające w szczególności na prowadzeniu procesu restrukturyzacji lub windykacji należności, w tym uzyskiwanie tytułu wykonawczego, wnioskowanie i uczestniczenie w procesach sądowych, przejmowaniu w zamian za wierzytelności majątku dłużnika, prowadzeniu rozliczeń wierzytelności, zawieraniu umów z kancelariami prawnymi, podatkowymi, firmami detektywistycznymi, transportowymi itp., należy wyłącznie do Spółki,

1.2. wykonywanie czynności bankowych związanych z rozliczaniem płatności, a w szczególności prowadzenie rachunku Spółki, przyjmowanie wpłat od dłużników i innych kontrahentów Spółki, dokonywanie na zlecenie Spółki płatności kosztów sądowych, zastępstwa procesowego, administracyjnych i innych związanych z zarządzaniem wierzytelnościami, należy do Banku.
Strony wspólnie ustalają skalę nabywania wierzytelności w ramach finansowania przez Bank, sposób dokumentowania rozliczeń transakcji, dysponowania środkami pieniężnymi na finansowanie zarządzania wierzytelnościami oraz podejmują rozstrzygnięcia w innych sprawach wymagających wspólnych decyzji.
W ramach niniejszej Umowy Spółka może nabywać wierzytelności również od Banku.
Każda ze Stron ponosi odpowiedzialność za podjęte przez nią działania w wykonywaniu postanowień niniejszej Umowy, w tym również odpowiedzialność wobec drugiej Strony za szkodę wyrządzoną zawinionym niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem Umowy.

Zgodnie z § 3 Umowy:

Spółka zobowiązuje się prowadzić czynności zmierzające do:
1. nabywania wierzytelności wymagalnych od Banków Spółdzielczych oraz wymagalnych lub niewymagalnych od innych podmiotów,
2. wyceny wierzytelności, złożenia oferty nabycia, przeprowadzenia negocjacji, zawarcia umowy cesji, przeprowadzania optymalnego z punktu widzenia prawnego i ekonomicznego procesu restrukturyzacji lub windykacji wierzytelności,
3. przedstawiania przed zawarciem umowy cesji wierzytelności, pisemnego zestawienia szacowanych odzysków i kosztów zarządzania wierzytelnościami oraz terminów ich poniesienia, posiadanych zabezpieczeń prawnych wierzytelności, szacowanej ich wartości przyjętej do wyceny, określenie ceny nabycia i terminu płatności,
4. ewidencjonowania należności, kosztów, spłat, zabezpieczeń itp. rozliczeń indywidualnych,
5. prowadzenia dokumentacji windykacyjnej poszczególnych należności,
6. zapewnienia obsługi prawnej i rachunkowej (podatkowej) do właściwej obsługi wierzytelności,
7. raportowania na każde żądanie Banku przebiegu procesu windykacji, a w szczególności prowadzonych czynności, odzyskanych kwot, poniesionych kosztów, zaspokojonej części należności Banku z tytułu finansowania itp.,
8. przestrzegania obowiązujących przepisów prawnych i podatkowych dot. zarządzania wierzytelnościami nieregularnymi,
9. niezwłocznego zgłaszania Bankowi wszelkich spostrzeżeń mających wpływ na realizację niniejszej Umowy w celu uzyskania opinii Banku.
Spółka jest uprawniona do:
1. nabywania wierzytelności lub zawierania Umów o Wspólnym Przedsięwzięciu z innymi niż Bank podmiotami,
2. samodzielnego decydowania o udziale w przetargu na nabycie wierzytelności, złożeniu oferty, zawarciu umowy cesji, wyborze formy zarządzania wierzytelnościami, terminach i sposobach podejmowanych działań zmierzających do odzyskania nabytych wierzytelności,
3. swobodnego wyboru kancelarii prawnych, podatkowych, firm detektywistycznych oraz współpracy z innymi podmiotami, których udział jest niezbędny do zapewnienia prawidłowej realizacji procesu zarządzania nabytymi w ramach niniejszej Umowy wierzytelnościami.

Zgodnie z § 4 Umowy:

Bank zobowiązuje się prowadzić czynności zmierzające do:
1. prowadzenia rachunku bieżącego Spółki, zapewniającego prawidłową realizację niniejszej Umowy, w tym indywidualnych rachunków bankowych dla każdej wierzytelności,
2. zapewnienia Spółce uzgodnionego limitu środków na sfinansowanie nabycia i zarządzania nabytymi na podstawie określonej Umowy cesji wierzytelnościami, zgodnie z zaakceptowanym przez Bank Zleceniem finansowania cesji wierzytelności wg wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do niniejszej Umowy,
3. terminowego, tj. zgodnego z wnioskiem Spółki dokonywania płatności kosztów,
4. rozliczania wpłat od dłużników polegającego na przyjmowaniu wpłat od dłużników, dokonywaniu płatności kosztów wskazanych przez Spółkę, pobieraniu środków z wpłat na pokrycie poniesionych przez Bank uprzednio kosztów,
5. bieżącego informowania Spółki o wysokości wolnych środków pozostających na rachunku Spółki.
Bank jest uprawniony do:
1. otrzymania mailem na co najmniej 5 (słownie: pięć) dni roboczych przed planowanym złożeniem przez Spółkę oferty nabycia wierzytelności lub zawarciem przez Spółkę umowy cesji wierzytelności finansowej ze środków udostępnionych przez Bank w ramach niniejszej Umowy, pisemnego zestawienia szacowanych przez Spółkę terminów i kwot przepływów pieniężnych wynikających z zawarcia przedmiotowej umowy cesji, wg wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do niniejszej Umowy,
2. żądania w każdym czasie pisemnego rozliczenia przepływów pieniężnych określonych w pkt a),
3. żądania w każdym czasie pisemnej informacji o etapie postępowania w zakresie zarządzanej wierzytelności, szacowanych efektów finansowych lub potencjalnych odstępstw od założeń pierwotnych.
Nadwyżka środków na rachunku Spółki w Banku, stanowiąca różnicę pomiędzy wpłatami od dłużników lub z innych tytułów a zwrotem poniesionych przez Bank kosztów z tytułu realizacji niniejszej Umowy na obsługę wierzytelności, pozostawiana jest na tym rachunku do wyłącznej dyspozycji Spółki lub na polecenie Spółki podlega przekazaniu na inny rachunek bieżący Spółki.
Bank nie jest uprawniony ani zobowiązany do bezpośredniego dokonywania czynności wchodzących w skład nabywania i zarządzania wierzytelnościami, realizowanymi na podstawie niniejszej umowy, ale może występować do Spółki w tym zakresie z wnioskami i żądaniami, jeśli uzna, że wymaga tego wzgląd na bezpieczeństwo środków pieniężnych obsługujących ten proces.
Bank może odmówić, gdy uzna to za konieczne, udostępnienia środków pieniężnych na sfinansowanie określonego nabycia wierzytelności na podstawie Zlecenia finansowania cesji, wierzytelności składanej wg wzoru stanowiącej załącznik nr 1 do niniejszej umowy. Odmowa finansowania określonej umowy cesji wymaga pisemnego uzasadnienia ze strony Banku.

Zgodnie z § 5 Umowy:

Przed zawarciem umowy cesji wierzytelności, której finansowanie ma zostać zapewnione przez Bank na podstawie niniejszej Umowy, Spółka przesyła do Banku mailem Zlecenie finansowania cesji wierzytelności wg wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do niniejszej umowy.
Zlecenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zostać przesłane do Banku na co najmniej 5 (słownie: pięć) dni roboczych przed planowanym zawarciem umowy cesji lub złożeniem potencjalnemu zbywcy wierzytelności oferty nabycia wierzytelności przez Spółkę.
Bank zobowiązany jest najpóźniej na 2 (słownie: dwa) dni robocze przed wskazanym w informacji Spółki planowanym złożeniem oferty nabycia wierzytelności lub planowanym zawarciem umowy cesji, finansowanej ze środków Banku, w ramach realizacji niniejszej Umowy, potwierdzić mailowo dostępność tych środków.
W ramach niniejszej umowy Bank zobowiązany jest do pokrycia następujących kosztów:

4.1. wpisów i opłat sądowych,

4.2. egzekucyjnych, w tym kosztów wycen, zaliczek itp.,

4.3. sądowych związanych z przeprowadzeniem przez sąd postępowania upadłościowego obejmującego nabyte wierzytelności,

4.4. opłat związanych z ustaleniem adresu dłużnika,

4.5. czynności detektywistycznych, zabezpieczających zabezpieczenia prawne wierzytelności,

4.6. wycen i aktualizacji wycen zabezpieczeń prawnych wierzytelności,

4.7. transportu, ubezpieczenia, eksploatacji, zarządzania lub sprzedaży przedmiotów przejętych przez Spółkę w zamian za wierzytelność,

4.8. opinii prawnych, podatkowych, audytorskich, niezbędnych dla prawidłowego zarządzania wierzytelnościami,

4.9. kosztów due diligence oraz kosztów administracyjnych związanych z zarządzaniem wierzytelnością stanowiących określoną procentowo dla każdej nabywanej wierzytelności kwotę, wskazaną w Zleceniu, o którym mowa w Załączniku nr 1 niniejszej umowy,

4.10. ceny nabycia wierzytelności, o ile w terminie płatności ceny Spółka nie otrzyma środków na jej pokrycie z wpłat od dłużnika, z zastrzeżeniem warunku określonego w ust. 10,

4.11. innych kosztów, w tym zobowiązań z tytułu podatków związanych z nabyciem i zarządzaniem wierzytelnościami, powstałych w trakcie zarządzania wierzytelnościami, jeżeli ich pokrycie jest niezbędne dla odzyskania nabytej na podstawie cesji wierzytelności.
Koszty wskazane z ust. 4 pkt 4.1-4.8, płatne są przez Bank na podstawie pisemnych dyspozycji Spółki, przekazanych drogą mailową do Banku, wskazujących tytuł płatności (wezwanie, decyzja, umowa, faktura itp.), beneficjenta, kwotę i termin płatności oraz określenie wierzytelności poprzez podanie nazwy lub imienia i nazwiska dłużnika, której dany koszt dotyczy.
Koszty wskazane w ust. 4 pkt 4.9, płatne będą bezpośrednio przez Spółkę, ze środków udostępnionych przez Bank.
Bank zobowiązany jest do wypłaty kosztów wskazanych w ust. 4 pkt 4.9 w równych 36 miesięcznych ratach, począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło zawarcie przez Spółkę umowy cesji wierzytelności.
Jeżeli zakończenie procesu windykacji nastąpi przed upływem 36 miesięcy, o których mowa w ust. 7, Bank zobowiązany jest do jednorazowej wypłaty na rachunek Spółki pozostałej części koszów wskazanych w ust. 4 pkt 4.9, w terminie 14 dni od otrzymania od Spółki pisemnej informacji o zakończeniu procesu windykacji, stwierdzonej Protokołem zakończenia procesu windykacji, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do niniejszej Umowy.
Spółka uprawniona jest do swobodnego dysponowania kosztami określonymi w ust. 4 pkt 4.9.
Koszty wynikające z zapłaty ceny nabycia wierzytelności, określone w ust. 4 pkt 4.10 płatne są przez Bank w terminie i bezpośrednio na rachunek bankowy zbywcy wierzytelności, określony w umowie cesji.
Spółka zobowiązana jest w korespondencji z dłużnikami, sądem, komornikiem lub innymi podmiotami związanymi bezpośrednio z zarządzaną wierzytelnością finansowaną w ramach niniejszej Umowy, wskazywać do spłaty wierzytelności numer rachunku bankowego Spółki, prowadzony w Banku.
Ze środków odzyskanych od dłużników objętych umową cesji wierzytelności, sfinansowanej na podstawie niniejszej Umowy, Bank uprawniony jest na podstawie udzielonego przez Spółkę pełnomocnictwa do rachunku bankowego prowadzonego przez Bank w celu rozliczeń niniejszej Umowy, pobierać środki na spłatę sfinansowanych kosztów. O każdorazowym pobraniu środków Bank zobowiązany jest poinformować Spółkę mailem, wskazując dzień i kwotę pobrania oraz sposób rozliczenia.

Zgodnie z § 6 Umowy:

Po zakończeniu procesu windykacji wierzytelności nabytych na podstawie określonej umowy cesji, zawartej w ramach niniejszej Umowy, Spółka sporządza w terminie 14 dni kalendarzowych Protokół zakończenia procesu windykacji wg wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do niniejszej Umowy i przesyła mailem do Banku, który po podpisaniu przesyła mailem zwrotnie do Spółki w terminie 7 dni kalendarzowych od daty otrzymania.
Po otrzymaniu podpisanego przez Bank Protokołu, o którym mowa wyżej, Spółka sporządza rozliczenie wpłat od dłużników lub środków ze spieniężenia zabezpieczeń prawnych i kosztów wskazanych w § 5 ust. 4 oraz wynik finansowy zarządzania wierzytelnościami wg wzoru Rozliczenia cesji wierzytelności stanowiącego załącznik nr 3 do niniejszej Umowy i przesyła go mailem do akceptacji Banku w terminie 14 dni kalendarzowych od daty otrzymania Protokołu.
Stwierdzona w rozliczeniu, o którym mowa wyżej nadwyżka środków stanowi marżę ze sprzedaży, która podlega podziałowi między Spółkę i Bank w proporcjach 50% dla Spółki, 50% dla Banku.
Z zastrzeżeniem ust. 5, marża należna Spółce przelewana jest przez Spółkę na odrębny rachunek bankowy Spółki, a marża należna Bankowi przelewana jest przez Spółkę na wskazany przez Bank rachunek bankowy Banku.
Warunkiem wypłaty przez Strony nadwyżki, o której mowa wyżej, jest uregulowanie ceny nabycia wierzytelności należnej zbywcy na podstawie odrębnej umowy cesji (przez Spółkę ze środków odzyskanych od dłużników lub przez Bank zgodnie z postanowieniami § 5 ust. 10 w związku z ust. 4.10). Do tego czasu nadwyżka lokowana jest przez Bank na 1 miesięcznej lokacie terminowej. Wypłata nadwyżki dla Banku i Spółki w proporcjach określonych w ust. 2, następuje w terminie 7 dni od daty uregulowania ceny nabycia wierzytelności. Naliczone do tego dnia odsetki od lokaty terminowej podlegają podziałowi między Bank i Spółkę w proporcjach jak nadwyżka.
W przypadku zakończenia procesu windykacji wierzytelności objętych określoną umową cesji finansowaną w ramach niniejszej umowy i niepokrycia z wpłat od dłużników lub spieniężonych zabezpieczeń prawnych kosztów poniesionych przez Bank na sfinansowanie przedmiotowej cesji, powstała strata stanowi koszt Banku.

W uzupełnieniu z dnia 15 lipca 2014 r. (data wpływu 17 lipca 2014 r.) Wnioskodawca sprecyzował, że będzie nabywał wierzytelności trudne, po cenie niższej od ich wartości nominalnej i w intencji Wnioskodawcy jest, aby tylko taka czynność była przedmiotem oceny Organu.

Różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży.

Bank i Wnioskodawca podejmują wspólne działania w celu zorganizowania i prowadzenia procesu nabywania wierzytelności w celu odzyskania należności. Źródłem korzyści dla Banku i Wnioskodawcy jest nadwyżka środków powstała w ww. procesie. Banku i Wnioskodawcy nie łączy taka relacja zobowiązaniowa, stosownie do której Wnioskodawca zobowiązany jest wykonywać na rzecz Banku określone czynności, za które otrzyma określone wynagrodzenie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Jakie skutki podatkowe w podatku od towarów i usług wywołuje nabywanie – w wykonaniu Umowy – wierzytelności przez Wnioskodawcę?
Czy przy wykonywaniu Umowy pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem dochodzi do świadczenia usług powodującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1.

Nabywanie - w wykonaniu Umowy - wierzytelności przez Wnioskodawcę nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, jeżeli wierzytelność nabywana jest po cenie niższej od jej wartości nominalnej.

W ocenie Wnioskodawcy, nabywanie wierzytelności nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, jeżeli wierzytelność nabywana jest po cenie niższej od jej wartości nominalnej. Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 stwierdził, że „podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi [...], jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. Stanowisko to potwierdza również wydany 19 marca 2012 r. wyrok składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt I FPS 5/11), w którym stwierdzono, że „żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT”.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 768/12: „Nabycie wierzytelności danej firmy w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych zaliczana jest do usług pośrednictwa finansowego [...]. W konsekwencji, fakt zakupu wierzytelności w celu odsprzedaży lub wyegzekwowania lub dalszej odsprzedaży, należy zakwalifikować jako usługę pośrednictwa finansowego na rzecz sprzedawcy wierzytelności własnej. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą, on bowiem jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności” (podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 20 maja 2007 r. sygn. akt I SA/Wr 208/07). Czynności pośrednictwa finansowego korzystają ze zwolnienia od opodatkowania na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 u.p.t.u. Ponadto nabywanie wierzytelności w przedstawionym stanie faktycznym nie wypełnia dyspozycji przepisu art. 43 ust. 15 pkt 1 u.p.t.u., który wyłącza zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 38 dla czynności ściągania długów, w tym faktoringu. Jak wskazał Wojewódzki :Sąd Administracyjny we wspomnianym wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 768/12: „W ocenie Sądu Minister Finansów dokonał zatem wadliwej subsumpcji stanu faktycznego przedstawionego we wniosku uznając, że przedmiotowa czynność nabycia wierzytelności stanowi usługę ściągania długu i jest opodatkowana stawką podstawową 23% VAT. W konsekwencji organ dokonał wadliwej wykładni art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.”

Nabycie wierzytelności w przedstawionym stanie faktycznym nie może być potraktowane także jako usługa faktoringu. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt IPPP1/443-775/12-2/JL: „Faktoring nie jest tożsamy wyłącznie z cesją wierzytelności, obejmuje bowiem różne dodatkowe czynności - usługi. Dwie podstawowe cechy faktoringu to: cesja wierzytelności i umowa o świadczenie usług. [...] Podkreślenia wymaga również, że usługa faktoringowa ma charakter złożony i obok podstawowej czynności, jaką jest przelew wierzytelności, przedmiotem faktoringu czynią strony często szereg usług, jakie podmiot faktoringowy ma wykonać na rzecz przedsiębiorcy. Nazywane są one czynnościami dodatkowymi. Owe dodatkowe czynności podmiotu faktoringowego o charakterze usługowym obejmują m.in.: przyjmowanie ryzyka wypłacalności dłużników, windykację należności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, monitorowanie dłużników, wypłacanie zaliczek na poczet przyszłych należności, sporządzanie i wysyłanie monitów w przypadku nieterminowej zapłaty ze strony dłużników, okresowe sprawdzanie stanu wypłacalności dłużników, kierowanie upomnień do dłużników opieszałych.”

Ad. 2.

Przy wykonywaniu Umowy pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie dochodzi do świadczenia usług powodującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

W ocenie Wnioskodawcy, przy wykonywaniu Umowy pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie dochodzi do świadczenia usług powodującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

W praktyce życia gospodarczego, w warunkach konkurencji i wynikającego z niej wymogu wzrostu efektywności, funkcjonujące w tej przestrzeni podmioty podejmują coraz bardziej złożone działania wykraczające poza tradycyjny model działalności usługowej bądź wytwórczej. W tym celu podejmowane są także różnorakiego rodzaju wspólne przedsięwzięcia, formy współpracy, kooperacji czy też współdziałania. Powyższe przedsięwzięcia mogą mieć bardzo różnorodny charakter. Ich ocena w świetle przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, poprzedzona być powinna zindywidualizowaną analizą mającą na celu wyjaśnienie sensu ekonomicznego tych przedsięwzięć, ich adresatów, uczestników, beneficjentów i celu, który ma zostać przez to osiągnięty. Prawidłowe ustalenie relacji ekonomicznych, jakie zachodzą pomiędzy różnymi podmiotami, które działania takie podejmują lub, do których się one odnoszą, pozwoli dopiero na prawidłowe ich zinterpretowanie w kontekście przepisów podatkowych. Nie każde bowiem współdziałanie, współpraca czy też wspólne przedsięwzięcie podejmowane przez podmioty gospodarcze opiera się na prostym schemacie odpłatnej ekwiwalentnej wymiany świadczeń (usług i towarów). W wyroku z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał m.in., iż „przy ustalaniu, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przedmiotu opodatkowania świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy kooperacyjne, należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębnienia poszczególnych czynności służących realizacji tego celu dla potrzeb podatkowych w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego”. Podobnie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07: „Celem bowiem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie poprzez oddzielne, lecz skoordynowane i wspólne działania partnerów, określonego rezultatu, o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich dla celów podatku od towarów i usług nie można oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość...”.

W niniejszej sprawie, celem współdziałania Wnioskodawcy i Banku jest uzyskanie korzystnego wyniku finansowego z windykacji należności. W ocenie Wnioskodawcy, wydzielanie czynności świadczonych i przypisywanie im konsekwencji podatkowych w ramach tej kooperacji byłoby zabiegiem sztucznym i nieuprawnionym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na wstępie tut. Organ zauważa, że przedmiotem jego oceny, zgodnie z intencją Wnioskodawcy, są wyłącznie skutki podatkowe w podatku VAT nabywania wierzytelności trudnych, po cenie niższej od ich wartości nominalnej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towarami – w świetle art. 2 pkt 6 ustawy – są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Stosownie do art. 8 ust. 2 ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższych przepisów wynika zatem, że nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 19a ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121).

Stosownie do treści art. 509 § 1 ustawy Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 cyt. ustawy.

Zgodnie z art. 510 § 1 ww. Kodeksu cywilnego, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności, do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie, czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W tym orzeczeniu TSUE podał, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tego aktu (pkt 22). Trybunał zauważył także, że istnieje różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże stwierdził, że różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 23 i 25).

W punkcie 26 Trybunał z kolei stwierdził, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Jeśli więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w dacie nabycia, nie sposób mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Nadmienić należy również, że tezy wyrażone przez TSUE w wyżej cytowanym wyroku C-93/10 zaaprobowane zostały przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku I FPS 5/11, który wskazał m.in., że „żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zawarł z Bankiem Spółdzielczym Umowę o Wspólnym Przedsięwzięciu w Obrocie Wierzytelnościami. Podobne umowy Wnioskodawca zamierza zawierać także z innymi bankami spółdzielczymi. Umowa ustala zasady współpracy w procesie nabywania wierzytelności w celu odzyskania należności. Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności trudne, wymagalne, po cenie niższej od ich wartości nominalnej. Różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży. Zgodnie z Umową Bank zobowiązuje się m.in. do prowadzenia rachunków bieżących Spółki, w tym również indywidualnych rachunków bankowych dla każdej wierzytelności, na których są zapewnione środki na sfinansowanie nabycia i zarządzania tymi wierzytelnościami, pokrywania wszelkich kosztów związanych z obsługą tych wierzytelności i terminowego rozliczania wpłat od dłużników. Bank w określonych przypadkach może odmówić sfinansowania określonego nabycia wierzytelności. Wnioskodawca natomiast nabywa, wycenia i szacuje zyski oraz pokrywa część kosztów związanych z nabywaniem wierzytelności, prowadzi ich ewidencję i wszelką dokumentację poszczególnych należności. Ze środków odzyskanych od dłużników objętych umową cesji wierzytelności Bank uprawniony jest - na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Wnioskodawcę do rachunku bankowego - pobierać środki na spłatę sfinansowanych kosztów. Po zakończeniu procesu windykacji stwierdzona w rozliczeniu nadwyżka środków stanowi marżę ze sprzedaży, która podlega równemu podziałowi między Wnioskodawcą i Bankiem, w proporcjach 50% dla Spółki i 50% dla Banku.

Z okoliczności przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika zatem, że na podstawie zawieranych umów cesji wstępuje On w prawa wierzyciela i w dalszej kolejności, już jako wierzyciel, dochodzi od dłużnika zapłaty należności, także na drodze sądowej i egzekucyjnej, we własnym imieniu i na własny rachunek.

Jak już wyżej wskazano, świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Z uwagi na powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis stanu faktycznego należy stwierdzić, że skoro nabyte przez Wnioskodawcę wierzytelności trudne (wymagalne) przeznaczone są do dochodzenia ich na własny rachunek i we własnym imieniu (nabyte są w celu odzyskania należności), nie jest przewidziane wynagrodzenie w związku z nabyciem tych wierzytelności, a różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Spółka nabywa, a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili ich nabycia, to w niniejszej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Wnioskodawca nie dokona również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, podlegającym opodatkowaniu, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez Spółkę wierzytelności miały służyć do celów innych niż Jej działalność gospodarcza.

Zatem, nabycie wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca wskazał również, że On i Bank podejmują wspólne działania w celu zorganizowania i prowadzenia procesu nabywania wierzytelności w celu odzyskania należności. Źródłem korzyści dla Banku i Wnioskodawcy jest nadwyżka środków powstała w ww. procesie. Banku i Wnioskodawcy nie łączy taka relacja zobowiązaniowa, stosownie do której Wnioskodawca zobowiązany jest wykonywać na rzecz Banku określone czynności, za które otrzyma określone wynagrodzenie.

Z uwagi na to należy stwierdzić, że skoro pomiędzy Wnioskodawcą i Bankiem, które to podmioty łączy Umowa o Wspólnym Przedsięwzięciu w Obrocie Wierzytelnościami regulująca wzajemne relacje między tymi podmiotami i której celem jest uzyskanie korzystnego wyniku finansowego z windykacji należności, a która nie przewiduje wykonywania takich czynności za które Wnioskodawca pobierałby od Banku wynagrodzenie i odwrotnie, to przy wykonywaniu Umowy pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem nie dochodzi do świadczenia usług powodującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie objętym pytaniem nr 1 i 2 należy więc uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin