Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBI/2/423-681/14/JD
z 29 sierpnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 3 lipca 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z 4 czerwca 2014 r. (wpływ do tut. Biura 6 czerwca 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów z tytułu umorzenia udziałów własnych nabytych od Wspólnika nieodpłatnie – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 czerwca 2014 r. do tut. Organu wpłynął wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów z tytułu umorzenia udziałów własnych nabytych od Wspólnika nieodpłatnie.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. W ramach realizacji celów biznesowych Spółki rozważane jest w przyszłości podjęcie, a następnie prawdopodobnie wycofanie się z inwestycji w Spółkę przez jednego ze Wspólników będącego osobą prawną - spółką kapitałową (dalej: „Wspólnik”). W związku z powyższym brane jest po uwagę umorzenie wszystkich udziałów w Spółce należących do tego Wspólnika i przez niego nabytych lub objętych.

Planowane umorzenie wszystkich udziałów w Spółce należących do Wspólnika byłoby dokonane w ramach umorzenia dobrowolnego i bez wynagrodzenia, na podstawie art. 199 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.; dalej: „KSH”). Wówczas Wspólnik dokona nieodpłatnego zbycia udziałów Spółki na jej rzecz (nabycie przez Spółkę udziałów własnych) w celu umorzenia.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dobrowolne umorzenie udziałów własnych Spółki, za zgodą Wspólnika, które zostaną nieodpłatnie zbyte przez Wspólnika na rzecz Spółki w celu ich umorzenia, nie spowoduje osiągnięcia przychodu podatkowego przez Spółkę?

Zdaniem Spółki, dobrowolne umorzenie udziałów własnych Spółki, za zgodą Wspólnika, które zostaną nieodpłatnie zbyte przez Wspólnika na rzecz Spółki nie spowoduje osiągnięcia przychodu podatkowego przez Spółkę.

Umorzenie udziałów polega na ich prawnym unicestwieniu, tj. wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym. Tryb umarzania udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reguluje art. 199 KSH. Zgodnie z art. 199 § 1 KSH, jedną z form umorzenia udziałów jest ich zbycie w celu umorzenia (umorzenie dobrowolne). W przypadku umorzenia dobrowolnego udziałów możliwe jest ich nabycie przez spółkę, której udziały są umarzane bez wynagrodzenia (nabycie nieodpłatne) - art. 199 § 3 KSH.

Zgodnie z art. 199 § 2 KSH, umorzenie udziałów wymaga uchwały zgromadzenia wspólników. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego Wspólnikowi udziałów umorzonych. Jak wskazuje się w doktrynie prawa handlowego, umorzenie udziałów bez wynagrodzenia może dotyczyć tylko umorzenia dobrowolnego (wniosek z art. 199 § 3 KSH).

Zgodnie z art. 199 § 6 KSH, umorzenie udziałów wymaga obniżenia kapitału zakładowego, chyba, że następuje ono z czystego zysku. Zatem, w przypadku kiedy umorzenie udziałów nastąpi z obniżeniem kapitału zakładowego, bezpośrednim skutkiem umorzenia udziałów będzie zmniejszenie wartości kapitału zakładowego Wnioskodawcy. Jednocześnie, w wyniku umorzenia udziałów nie dojdzie jednak po stronie Spółki do przysporzenia w postaci zwiększenia aktywów lub zmniejszenia jej zobowiązań.

Przechodząc na płaszczyznę prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, dalej „u.p.d.o.p.”), przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Natomiast w myśl art. 7 ust. 2 u.p.d.o.p., dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Przepisy ustawy u.p.d.o.p. nie zawierają legalnej definicji przychodu podatkowego. W art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. zawarte zostało jedynie przykładowe wyliczenie przysporzeń, których wystąpienie powoduje powstanie przychodu. Katalog ten nie jest jednak zamknięty, na co jednoznacznie wskazuje, użycie sformułowania przychodami są (...) w szczególności. Wobec powyższego, w piśmiennictwie i judykaturze zgodnie przyjmuje się, że przychodami podatkowymi są wszystkie przysporzenia o charakterze definitywnym skutkujące zwiększeniem aktywów podatnika.

Opisane powyżej zdarzenie przyszłe, tzn. nieodpłatne nabycie przez Spółkę udziałów własnych w celu ich umorzenia oraz dobrowolne umorzenie tych udziałów, nie jest wymienione w katalogu przychodów zawartym w art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. Jednocześnie, pomimo faktu, że określony w art. 12 u.p.d.o.p. katalog przypadków powodujących powstanie przychodu nie jest katalogiem zamkniętym, w opinii Wnioskodawcy, należy uznać, że nabycie przez Wnioskodawcę własnych udziałów celem ich umorzenia bez wynagrodzenia nie spowoduje osiągnięcia przychodu. Spółka nie uzyska bowiem w jego wyniku faktycznego przysporzenia majątkowego o konkretnym wymiarze finansowym. Wnioskodawca nabędzie udziały wyłącznie w celu ich umorzenia, to jest ich prawnego unicestwienia (w ramach procedury prawnej określonej w KSH). Umorzenie udziałów własnych nie powoduje też wpływu środków finansowych do Spółki, a zatem w wymiarze ekonomicznym Spółka nie uzyska w jego wyniku żadnych korzyści.

W szczególności, opisana we wniosku sytuacja nie ma charakteru umorzenia zobowiązania, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.p. W świetle tego przepisu, do przychodów, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, zalicza się m.in. wartość, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 8, umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Umorzeniem w rozumieniu powołanego unormowania jest rezygnacja wierzyciela z przysługujących mu od podatnika świadczeń, tj. zwolnienie podatnika z długu. Należy wskazać, że nabycie lub objęcie przez Wspólnika udziałów Spółki nie spowoduje powstania po stronie Spółki żadnego zobowiązania finansowego wobec Wspólnika. Tym samym, w wyniku nieodpłatnego nabycia udziałów własnych Spółki w celu umorzenia, żadne zobowiązanie względem Wspólnika nie zostałoby umorzone. Umorzenia udziałów nie można więc utożsamiać ze stanowiącym przychód podatkowy umorzeniem zobowiązań, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.p. Tym samym, nabycie przez Spółkę udziałów własnych od Wspólnika w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia nie spowoduje osiągnięcia przez Spółkę przychodu, w tym przychodu z tytułu umorzenia zobowiązań, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.p.

Ponadto, w analizowanym zdarzeniu przyszłym nie znajdzie także zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p., w myśl którego przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (...). Jak jednak wskazano powyżej, w przypadku umorzenia udziałów bez wynagrodzenia Wnioskodawca nie uzyska w istocie realnego przysporzenia. W konsekwencji, w wyniku nabycia udziałów własnych bez wynagrodzenia majątek Spółki nie wzrośnie, a zatem nie istnieją podstawy prawne pozwalające przyjąć, że doszłoby w takiej sytuacji do powstania przychodu po stronie Wnioskodawcy.

Należy podkreślić, że zbycie udziałów w celu umorzenia pełni inną funkcję niż ich „zwykła” sprzedaż. Zbycie udziałów w celu umorzenia służy rozliczeniu między wspólnikiem i spółką z tytułu wygaśnięcia praw w spółce. Normalna sprzedaż udziałów natomiast następuje poza spółką, ciężar znalezienia nabywcy i ustalenia ceny spoczywa na wspólniku, a udziały pozostają w obrocie rynkowym. Odrębność obu powyższych instytucji potwierdzona jest ponadto na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.). W interpretacjach wydanych na gruncie przepisów tej ustawy podkreśla się w szczególności, że pojęcie ceny, o którym mowa w art. 535 Kodeksu cywilnego i pojęcie „wynagrodzenia” określone w art. 199 KSH (analogicznie w art. 359 KSH) nie są pojęciami tożsamymi, dlatego umowa nabycia udziałów (akcji) przez spółkę celem ich umorzenia nie jest umową sprzedaży w rozumieniu Kodeksu cywilnego (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 7 stycznia 2011 r. sygn. IPPB2/436-424/10-4/MZ).

Na gruncie przedstawionej sprawy nie znajdzie też zastosowania art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p., gdyż przepis ten dotyczy przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela a nie przekazania (przeksięgowania) kwot z kapitału zakładowego spółki do jej kapitału (funduszu) zapasowego lub kapitału rezerwowego w wyniku umorzenia udziałów. Ponadto, w opisanym zdarzeniu przyszłym nie została spełniona żadna z przesłanek określonych w art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p., zgodnie z którym przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Powyższe stanowisko Wnioskodawcy wynika w szczególności z okoliczności, że treść przywoływanego przepisu art. 14 u.p.d.o.p. odwołuje się do pojęcia „ceny”.

W powyższym kontekście należy wskazać, że w transakcji nabycia udziałów bez wynagrodzenia celem ich umorzenia dokonywanej w oparciu o art. 199 KSH, strony transakcji, tj. Spółka, której udziały będą umarzane oraz Wspólnik, nie ustalają pomiędzy sobą ceny. W tym przypadku bowiem Wspólnik nie uzyskuje wynagrodzenia, którego wartość mogłaby stanowić cenę, a umorzenie udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez wynagrodzenia (podobnie zresztą jak umorzenie akcji w spółce akcyjnej) może nastąpić bez wynagrodzenia na co jednoznacznie wskazują przepisy KSH.

Podsumowując, opisane w zdarzeniu przyszłym umorzenie udziałów bez wynagrodzenia - mające charakter umorzenia dobrowolnego i dokonywane w wyniku obniżenia kapitału zakładowego Spółki - nie będzie skutkować po stronie Wnioskodawcy, jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, powstaniem przychodu podatkowego na podstawie art. 12 ust. 1. W konsekwencji, z uwagi na brak przysporzenia, zastosowania nie znajdzie również art. 14 u.p.d.o.p. Jako że opisane zdarzenie przyszłe nie będzie powodować powstania przychodu po stronie Spółki, nie można również mówić o poniesieniu kosztów ich uzyskania, a w konsekwencji o osiągnięciu dochodu przez ten podmiot.

Konsekwentnie, skoro umorzenie udziałów bez wynagrodzenia nie może zostać uznane za przychód lub dochód podatkowy Wnioskodawcy, taka czynność nie może również podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, umorzenie udziałów Spółki należących do Wspólnika bez wynagrodzenia nie doprowadzi do osiągnięcia przez Wnioskodawcę przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Wnioskodawca wskazuje, że powyższe stanowisko jest spójne ze stanowiskiem podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z 23 lutego 2004 r., wyrażonym w odpowiedzi – z upoważnienia Ministra Finansów - na zapytanie poselskie (nr 2206, przesłane w piśmie nr SPS-0203-2206/03) w sprawie skutków podatkowych w związku z umorzeniem udziałów bez wynagrodzenia, w którym stwierdzono, że niezależnie jednak od faktu, iż określony w art. 12 tej ustawy katalog przypadków powodujących powstanie przychodu nie jest enumeratywny, zdaniem Ministra Finansów nabycie przez spółkę kapitałową własnych udziałów celem ich umorzenia - nawet bez wynagrodzenia - nie spowoduje powstania przychodu w tej spółce.

Wnioskodawca pragnie również wskazać, że powyższe stanowisko potwierdzone zostało także w licznych indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego dotyczących nieodpłatnego zbycia udziałów w celu umorzenia. W tym zakresie Wnioskodawca pragnie powołać następujące interpretacje:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 10 grudnia 2013 r. (sygn. ITPB3/423-429a/13/PST),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 12 czerwca 2013 r. (sygn. IPTPB3/423-116/13-2/PM),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 12 lutego 2013 r. (sygn. IPTPB3/423-423/12-2/MF),
• Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z 8 listopada 2012 r. (sygn. ILPB3/423-280/12-6/EK),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 sierpnia 2012 r. (sygn. ILPB3/423-199/12-2/JS),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 14 sierpnia 2012 r., (sygn. ITPB3/423-286/12/PST),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 lipca 2012 r., (sygn. IBPBI/2/423-414/12/AK).
  
  

Analogiczne stanowisko jest również prezentowane w interpretacjach organów podatkowych dotyczących nieodpłatnego zbycia akcji w celu umorzenia. W tym zakresie Spółka pragnie wskazać przykładowo interpretacje:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 stycznia 2011 r. (sygn. IPPB3/423-763/10-2/JB),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 14 stycznia 2011 r. (sygn. ILPB4/423-260/10-4/MC),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 1 kwietnia 2010 r. (sygn. IBPBII/2/423-4/10/MM).
  
  

Konkludując, biorąc pod uwagę, że dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia (poprzez ich nieodpłatne nabycie od Wspólnika i następujące po nim umorzenie):

• nie zostało wprost wymienione w art. 12 u.p.d.o.p. jako źródło przychodu dla spółki dokonującej umorzenia,
• nie skutkuje przyrostem majątku spółki, której udziały są umarzane,
• w sensie ekonomicznym nie powoduje powstania jakiejkolwiek korzyści majątkowej dla spółki, której udziały są umarzane i nie stanowi żadnego przysporzenia po jej stronie,
• nie może zostać zaliczone do żadnej z kategorii przychodów wymienionych w art. 12 u.p.d.o.p., w tym m.in. w art. 12 ust. 1 pkt 2 i art. 12 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.p.,
• zgodnie z jednolitą i utrwaloną linią interpretacyjną organów podatkowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych dla spółki dokonującej umorzenia,

dobrowolne umorzenie udziałów własnych Spółki, za zgodą Wspólnika, które zostaną nieodpłatnie zbyte przez Wspólnika na rzecz Spółki, nie spowoduje osiągnięcia przychodu podatkowego przez Spółkę.

Spółka jest świadoma, że przedstawione powyżej interpretacje indywidualne nie posiadają waloru ochronnego w stosunku do Spółki, jednak ze względu na tożsamość stosowanych regulacji prawa podatkowego, stanowią potwierdzenie ugruntowanej linii interpretacyjnej organów podatkowych, zatem mogą zostać potraktowane jako wskazówka interpretacyjna dla oceny zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 14 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.