Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/436-408/14-2/AF
z 29 sierpnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 14 lipca 2014 r. (data wpływu 28 lipca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przymusowego wykupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 lipca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przymusowego wykupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Kapitał podstawowy „R.” Spółka Akcyjna wynosi 119.969.000,00 złotych i dzieli się na 11.996.900 akcji o wartości nominalnej 10,00 zł każda. Głównym akcjonariuszem jest Gmina Miasta posiadająca 99,12% akcji. Pozostałe 0,88% należą do osób fizycznych będących obecnymi lub byłymi pracownikami Spółki. Zgodnie ze statutem Spółki akcje mogą być umarzane w sposób i na warunkach ustalonych uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy.

Część akcjonariuszy mniejszościowych będąca w posiadaniu 25.621 szt. akcji serii A wystąpiła z żądaniem umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawy odkupu akcji zgodnie z art. 418 Kodeksu spółek handlowych. Na posiedzeniu w dniu 25 czerwca 2014 r. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy nie podjęło uchwały o przymusowym odkupie akcji przez Gminę Miasta - akcjonariusza większościowego. Jednocześnie zobowiązało Zarząd Spółki do odkupu akcji imiennych serii A będących własnością akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego w celu umorzenia zgodnie z ustaloną przez WZA procedurą. Po zakończeniu procesu nabywania akcji własnych przez Spółkę, Zarząd Spółki zobowiązany został do zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy w celu powzięcia uchwały o umorzenie nabytych akcji własnych, obniżenia wartości kapitału zakładowego oraz zmiany Statutu Spółki.

Nabycie akcji nastąpi na podstawie umowy odkupu akcji akcjonariusza mniejszościowego, której wzór stanowi załącznik do niniejszego wniosku. Umowa będzie miała charakter odpłatny, tj. w wykonaniu umowy Spółka wypłaci akcjonariuszowi wynagrodzenie za nabywane akcje podlegające umorzeniu zgodnie z ceną odkupu ustaloną przez WZA.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy umowa odkupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa odkupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 101 poz. 649 ze zmianami) w art. 1 ust. 1 określa czynności cywilnoprawne podlegające temu podatkowi, a mianowicie:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowa darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem PCC oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust.1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zdaniem Wnioskodawcy przepis art. 1 ust. 1 ustawy o PCC zawiera enumeratywne wyliczenie czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC. Art. 1 ust. 1 stanowi katalog zamknięty, co oznacza, że czynności cywilnoprawne nie wymienione wprost w tym przepisie nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Umowa odkupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia nie jest wymieniona wśród czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu PCC.

W ocenie Spółki umowa odkupu akcji za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia nie stanowi umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z powołanym przepisem przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W przypadku nabycia akcji przez Spółkę w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie, które zgodnie z art. 359 par. 2 Kodeksu spółek handlowych nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę podziału między akcjonariuszy. Z tego względu termin „wynagrodzenie” nie jest tożsamy z ceną w rozumieniu art. 535 kodeksu cywilnego.

Dlatego, zdaniem Spółki, umowa odkupu akcji od akcjonariuszy mniejszościowych za wynagrodzeniem w celu ich umorzenia jest szczególnym rodzajem umowy, niewymienionym w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a tym samym nie podlega temu podatkowi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że kapitał podstawowy Wnioskodawcy wynosi 119.969.000,00 złotych i dzieli się na 11.996.900 akcji o wartości nominalnej 10,00 zł każda. Głównym akcjonariuszem jest Gmina Miasta, posiadająca 99,12% akcji. Pozostałe 0,88% należą do osób fizycznych będących obecnymi lub byłymi pracownikami Spółki. Zgodnie ze statutem Spółki akcje mogą być umarzane w sposób i na warunkach ustalonych uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy. Część akcjonariuszy mniejszościowych będąca w posiadaniu 25.621 szt. akcji serii A wystąpiła z żądaniem umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawy odkupu akcji zgodnie z art. 418 Kodeksu spółek handlowych. Na posiedzeniu w dniu 25 czerwca 2014 r. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy nie podjęło uchwały o przymusowym odkupie akcji przez Gminę Miasta Radomia - akcjonariusza większościowego. Jednocześnie zobowiązało Zarząd Spółki do odkupu akcji imiennych serii A będących własnością akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego w celu umorzenia zgodnie z ustaloną przez WZA procedurą. Po zakończeniu procesu nabywania akcji własnych przez Spółkę, Zarząd Spółki zobowiązany został do zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy w celu powzięcia uchwały o umorzenie nabytych akcji własnych, obniżenia wartości kapitału zakładowego oraz zmiany Statutu Spółki. Nabycie akcji nastąpi na podstawie umowy odkupu akcji akcjonariusza mniejszościowego, której wzór stanowi załącznik do niniejszego wniosku. Umowa będzie miała charakter odpłatny, tj. w wykonaniu umowy Spółka wypłaci akcjonariuszowi wynagrodzenie za nabywane akcje podlegające umorzeniu zgodnie z ceną odkupu ustaloną przez WZA.

Instytucja przymusowego odkupu akcji przez spółkę uregulowana została w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 4181 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy, akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Stosownie do § 2 ww. przepisu żądanie, o którym mowa w § 1, należy zgłosić do zarządu najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem walnego zgromadzenia. Akcjonariusze mniejszościowi, którzy nie zgłosili żądania odkupu ich akcji i chcą być objęci uchwałą o przymusowym odkupie, powinni najpóźniej w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia porządku obrad walnego zgromadzenia zgłosić do zarządu żądanie odkupu ich akcji.

W myśl art. 4181 § 4 ww. Kodeksu jeżeli uchwała, o której mowa w § 1, nie zostanie podjęta na walnym zgromadzeniu, spółka jest obowiązana do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych, w terminie 3 miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, w celu umorzenia. Akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu proporcjonalnie do akcji posiadanych w dniu walnego zgromadzenia, o którym mowa w § 1.

W świetle art. 4181 § 6 ww. Kodeksu, cena odkupu akcji jest równa wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Do dnia uiszczenia całej sumy odkupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji. Przepisy art. 417 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Stosownie do art. 4181 § 7 Kodeksu spółek handlowych, jeżeli akcjonariusz lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ceną odkupu określoną w § 6, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu. Przepisy art. 312 § 5, 6 i § 8 stosuje się odpowiednio.

Powyższe przepisy wskazują, że procedura odkupu akcji składa się z szeregu czynności faktycznych i prawnych dokonywanych z udziałem trzech podmiotów: spółki (zarządu spółki), akcjonariuszy mniejszościowych i akcjonariuszy większościowych (zobowiązanych do odkupu akcji). Procedurę odkupu akcji zapoczątkowuje żądanie akcjonariusza lub akcjonariuszy mniejszościowych podjęcia uchwały na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej, która stanowi źródło dwóch stosunków zobowiązaniowych. Jeżeli uchwała taka nie zostanie podjęta, do nabycia akcji akcjonariuszy mniejszościowych – w celu ich umorzenia – zobowiązana jest spółka. Przy czym akcjonariusze większościowi odpowiadają wobec spółki za spłacenie całej sumy odkupu. Cena odkupu ustalana jest na zasadach ściśle określonych w treści Kodeksu spółek handlowych (art. 418 § 6 i 7 ww. Kodeksu).

Przedstawione zasady i tryb przymusowego odkupu akcji pozwalają na przyjęcie, że jest to instytucja w sposób szczególny uregulowana w prawie handlowym i nie zawierająca istotnych elementów umowy sprzedaży, określonych w art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121). Dla skutecznego zrealizowania przymusowego odkupienia akcji nie jest bowiem niezbędne złożenie oświadczenia woli o zawarciu umowy. Z samej istoty „przymusowego odkupu” wynika, że zgoda na zawarcie umowy spółki czy też akcjonariuszy większościowych nie tylko nie jest niezbędna dla zrealizowania całej procedury, ale odbywa się wbrew ich woli, mimo, iż spółka musi uiścić całą sumę odkupu a za spłacenie tej sumy odpowiadają wobec spółki akcjonariusze większościowi. Instytucja przymusowego odkupu akcji realizowana jest w interesie akcjonariuszy mniejszościowych.

Ponadto, określona w art. 4181 Kodeksu spółek handlowych „cena odkupu” nie odpowiada pojęciu ceny w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. „Cena odkupu” jest wartością zobiektywizowaną w oparciu o wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Jest to tzw. wartość bilansowa akcji mająca stanowić odzwierciedlenie wartości majątku spółki przypadającego na akcjonariusza proporcjonalnie do przysługującego mu poziomu reprezentacji kapitałowej. Jeżeli jednak akcjonariusz (mniejszościowy albo większościowy) lub spółka, uczestniczący w odkupie akcji, nie zgadzają się z ustaloną wysokością ceny odkupu, mogą zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego rewidenta w celu ustalenia ich ceny rynkowej, a w jej braku, godziwej ceny odkupu.

W wyniku przeprowadzenia procedury odkupu akcji nie dochodzi również do zawarcia umowy sprzedaży (spełniającej elementy wskazane w Kodeksie cywilnym) pomiędzy dotychczasowym właścicielem akcji a ich nabywcą. Warunkiem skuteczności całej procedury nie jest zgodna wola stron, lecz uiszczenie ceny odkupu przez spółkę. Do dnia, w którym zostanie uiszczona cała suma odkupu akcjonariusze posiadają bowiem wszystkie uprawnienia z akcji.

Powyższe wskazuje zatem jednoznacznie, że przymusowy odkup akcji na zasadach i w trybie art. 4181 Kodeksu spółek handlowych nie może zostać uznany za umowę sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Nie jest to również inna czynność wymieniona we wskazanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Sprawia to, że czynność przymusowego odkupu akcji dokonywana w trybie art. 4181 Kodeksu spółek handlowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że przymusowy odkup akcji dokonany przez Wnioskodawcę jako szczególny rodzaj umowy niewymienionej w katalogu zawartym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym po stronie Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek podatkowy w powyższym podatku.

Dodatkowo należy wskazać, że wzór umowy dołączony do wniosku nie podlegał analizie i weryfikacji w ramach wydawanej interpretacji indywidualnej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.