Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/415-196/14/JP
z 4 czerwca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 3 marca 2014 r. (data wpływu do Biura – 7 marca 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconego odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 marca 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wypłaconego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zawarł ze spółką „O-C” Sp. z o.o. – umowę o pracę na czas określony do dnia 30 maja 2013 r. Umowa ta w § 6 ust. 2 stanowiła, że w przypadku wypowiedzenia umowy dokonanego przez pracodawcę, bądź rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres od dnia rozwiązania umowy o pracę do dnia 30 maja 2013 r. Pracodawca rozwiązał z Wnioskodawcą ww. umowę o pracę za dwutygodniowym wypowiedzeniem dnia 28 stycznia 2011 r. W związku z tym Wnioskodawca zażądał wypłaty należnego mu odszkodowania, a następnie wytoczył powództwo o jego zapłatę. Wyrokiem z dnia 2 maja 2012 r., sygn. akt ... Sąd Okręgowy w K. zasądził na rzecz Wnioskodawcy tytułem odszkodowania kwotę 179.205 zł. W sentencji wyroku zostało stwierdzone wprost, że kwota ta zasądzona jest „tytułem odszkodowania”. Od wyroku tego została wniesiona przez pracodawcę apelacja, którą Sąd Apelacyjny w K. oddalił wyrokiem z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt ....

Sądy obu instancji stwierdziły w uzasadnieniach swoich wyroków, że „W analizowanym przypadku strony umowy o pracę wprowadziły w jej treści klauzulę, na mocy której pracownikowi ma przysługiwać odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę (…)”. „W sytuacji, gdy do wypowiedzenia umowy o pracę powoda doszło z przyczyn niezawinionych przez pracownika, skorzystanie z uprawnienia do żądania wypłaty odszkodowania nie budzi zastrzeżeń Sądu, a zapis umowy potraktować należałoby jako dozwoloną z mocy art. 18 Kodeksu pracy i art. 353¹ Kodeksu cywilnego, w związku z art. 300 Kodeksu pracy klauzule umowną. Nie była to jednak kara umowna, ani odszkodowanie, którego wypłata i wysokość uzależniona byłaby od poniesienia szkody majątkowej przez powoda. Charakter tego odszkodowania zbliża go do odszkodowań limitowanych, o jakich mowa w Kodeksie pracy, a należnych bez względu na wysokość faktycznie poniesionej szkody”.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie wypłacone na podstawie wyroków sądowych opisanych we wniosku jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, należy przede wszystkim wskazać, że zgodnie z art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby”. W sentencji wyroku Sądu Okręgowego z dnia 2 maja 2012 r. zostało stwierdzone, że kwota 179.205 zł zasądzona jest tytułem odszkodowania. Zatem ani strony, ani inne sądy, ani inne organy państwowe nie mogą kwestionować ustalenia, że kwota ta stanowi odszkodowanie. W umowie o pracę stwierdzone zostało jednoznacznie, że w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę Wnioskodawcy przysługuje odszkodowanie i Sądy uznały roszczenie o wypłatę tego odszkodowania za uzasadnione, czemu dały wyraz również w uzasadnieniach wydanych wyroków.

Niewątpliwie zasądzona na rzecz Wnioskodawcy kwota stanowiła więc odszkodowanie. Niewątpliwie również odszkodowanie to, należne Wnioskodawcy na podstawie § 6 ust. 2 umowy o pracę, nie było odszkodowaniem którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych do tych ustaw. Nie jest to więc odszkodowanie objęte zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Wnioskodawcy jest to „inne odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku sądowego”, zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy. Przepis ten przewiduje dwa wyjątki od zwolnienia z opodatkowania odszkodowań wypłaconych na podstawie wyroków sądowych.

Pierwszy z tych wyjątków dotyczy odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a więc w żaden sposób nie może dotyczyć Wnioskodawcy.

Drugi z wyjątków przewiduje opodatkowanie odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Również ten przypadek nie dotyczy Wnioskodawcy. Jak wskazały Sądy w uzasadnieniach swoich wyroków: „Nie była to jednak kara umowna, ani odszkodowanie, którego wypłata i wysokość uzależniona byłaby od poniesienia szkody majątkowej przez powoda. Charakter tego odszkodowania zbliża go do odszkodowań limitowanych, o jakich mowa w Kodeksie pracy, a należnych bez względu na wysokość faktycznie poniesionej szkody” Odszkodowanie było więc należne Wnioskodawcy bez konieczności ustalania wysokości poniesionej przesz niego szkody. Nie zostało ono, jak jednoznacznie stwierdziły Sądy w uzasadnieniach swoich wyroków, zasądzone w celu naprawienia szkody stanowiącej korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W posumowaniu Wnioskodawca stwierdził, że:

• należne Wnioskodawcy odszkodowanie zostało zasądzone w prawomocnym wyroku sądowym,
• wyrok ten określa, że zasądzona kwota stanowi odszkodowanie i w tym zakresie wiąże on strony, inne sądy i organy administracji,
• odszkodowanie nie ma związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą,
• odszkodowanie nie dotyczy naprawienia szkody stanowiącej korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
  
  

W związku z powyższym odszkodowanie to spełnia przesłanki zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i jest w związku z tym z podatku tego zwolnione.

Końcowo Wnioskodawca wskazał, że opisany przez niego stan faktyczny został opracowany w oparciu o dokumenty, których kserokopie dołączył do wniosku.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei, zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do postanowień art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Za pracownika, zgodnie z art. 12 ust. 4 ww. ustawy uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.

Użyty w powyżej wskazanym przepisie zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wyszczególnione jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca zawarł ze Sp. z o.o. – umowę o pracę na czas określony do dnia 30 maja 2013 r. Jedno z postanowień tej umowy stanowiło, że w przypadku wypowiedzenia umowy dokonanego przez pracodawcę, bądź rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres od dnia rozwiązania umowy o pracę do dnia 30 maja 2013 r. Pracodawca rozwiązał z Wnioskodawcą ww. umowę o pracę za dwutygodniowym wypowiedzeniem 28 stycznia 2011 r. W związku z tym Wnioskodawca zażądał wypłaty należnego mu odszkodowania, a następnie wytoczył powództwo o jego zapłatę. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawcy tytułem odszkodowania kwotę 179.205 zł. W sentencji wyroku zostało stwierdzone, że kwota ta zasądzona jest „tytułem odszkodowania”. Od wyroku tego została wniesiona przez pracodawcę apelacja, którą Sąd Apelacyjny oddalił. Jak wynika z treści wyroków, na mocy klauzuli umownej pracownikowi może przysługiwać odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Ponadto, w sytuacji, gdy do wypowiedzenia umowy o pracę powoda doszło z przyczyn niezawinionych przez pracownika, pracownik może skorzystać z uprawnienia do żądania wypłaty odszkodowania, ponieważ zapis umowy należy potraktować jako dozwoloną z mocy art. 18 Kodeksu pracy i art. 353¹ Kodeksu cywilnego, w związku z art. 300 Kodeksu pracy, klauzulę umowną. Sądy wskazały też, że nie była to kara umowna, ani odszkodowanie, którego wypłata i wysokość uzależniona byłaby od poniesienia szkody majątkowej przez powoda. Charakter tego odszkodowania zbliża go do odszkodowań limitowanych, o jakich mowa w Kodeksie pracy, a należnych bez względu na wysokość faktycznie poniesionej szkody.

Wnioskodawca opierając swoje stanowisko na ww. tezach wyroków sądowych uważa, że otrzymał odszkodowanie zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, natomiast odszkodowanie to nie kwalifikuje się do zastosowania przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sadowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem wniosku o interpretację indywidualną oraz zacytowane powyżej przepisy prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zapisy art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy nie pozwalają na zastosowanie tego artykułu do omawianego przypadku. W dyspozycji ostatnio wymienionego przepisu znajduje się sformułowanie, że zwolnione z opodatkowania są odszkodowania lub zadośćuczynienia, których podstawową cechą jest to, że ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że kwalifikacja tej cechy powinna nastąpić przez przysłówek „wprost”, który definiuje, że wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą mieć charakter samoistny i muszą być określone w ustawie bezpośrednio. W analizowanym przypadku tak nie jest.

Odnosząc się natomiast do dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy w świetle przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że powołany przepis zwalnia od podatku inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia (niż wymienione w poprzednio cytowanym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy), w dalszym ciągu tego przepisu chodzi jednak o należności powstałe na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej oraz w wysokości określonej w tym wyroku lub w tej ugodzie sądowej. Jednak i w tym przepisie zawarte są wyłączenia, które powodują, że kwoty otrzymane po spełnieniu wstępnych warunków nie będą podlegać zwolnieniu z uwagi na: związek z prowadzoną działalnością lub gdy chodzi o korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, jeśliby mu szkody nie wyrządzono.

W rozpatrywanej sprawie należy odnieść się do drugiej sytuacji i stwierdzić, że zwolnione mogą być jedynie te odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Oznacza to, że takie odszkodowanie (czyli to, które powoduje przysporzenie majątkowe) będzie podlegać opodatkowaniu, ponieważ gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści w postaci wypłaty należności bez udziału sądu, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Należy podkreślić, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jaki i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na konkretnym ubytku w majątku i wówczas wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas. Strata może też dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać gdyby mu szkody nie wyrządzono i wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

W omawianym stanie faktycznym, stanowisko Wnioskodawcy oparte na sformułowaniu sądów pracy, że nie jest to kara umowna, ani odszkodowanie, którego wypłata i wysokość uzależniona byłaby od poniesionej szkody majątkowej, a charakter tego odszkodowania zbliża go do odszkodowań limitowanych, wynikających z Kodeksu pracy, a należnych bez względu na wysokość faktycznie poniesionej szkody – prowadzi do stwierdzenia, że należność, którą otrzymał Wnioskodawca na podstawie wyroku, sąd uznaje za odszkodowanie z racji dopuszczalnej klauzuli umownej zawartej w umowie o pracę, jednak sąd decyduje, że nie jest to odszkodowanie zależne od poniesionej szkody. Zatem w opinii sądu i zgodnej z wyrokiem sądu opinii Wnioskodawcy wyrażonej we wniosku, odszkodowanie to nie ma związku z poniesioną szkodą, bo Wnioskodawca nie poniósł faktycznie szkody, która w myśl wskazanej powyżej definicji byłaby stratą w posiadanym już majątku podatnika, przez którą stałby się on uboższy. Skoro zatem sąd przyjmuje, że jest to odszkodowanie nielimitowane wielkością powstałej szkody, czyli ma charakter zabezpieczenia na przyszłość byłego pracownika z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę nie z winy pracownika, to kwalifikacja tego świadczenia może oznaczać tylko zabezpieczenie niedoszłych w przyszłości korzyści, które Wnioskodawcy otrzymałby, gdyby nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę i które wówczas podlegałyby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z tytułu przychodów uzyskanych ze stosunku pracy. Taki rodzaj rekompensaty wyczerpuje więc znamiona wyłączenia od zwolnienia z opodatkowania tej kwoty na zasadzie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że wypłacona na rzecz byłego pracownika (Wnioskodawcy) kwota odszkodowania wynikająca z wyroku sądowego nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym od tej kwoty należny jest podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach ogólnych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dołączono plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.