Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/436-74/14/DSZ
z 18 czerwca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 20 marca 2014 r. (data wpływu 21 marca 2014 r.) uzupełnionym pismem z dnia 19 maja 2014 r. (data wpływu 21 maja 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków prawnopodatkowych rozwiązania umowy sprzedaży – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 marca 2014 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony w dniu 21 maja 2014 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków prawnopodatkowych rozwiązania umowy sprzedaży.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 23 lutego 2014 r. została zawarta umowa sprzedaży pojazdu pomiędzy Wnioskodawcą (kupującym) oraz osobą fizyczną (sprzedającym). Przedmiotem umowy był ciągnik rolniczy.

Sprzedający w pkt 2 umowy oświadczył, iż pojazd stanowi jego wyłączną własność i jest wolny od wad prawnych oraz obciążeń na rzecz osób trzecich oraz, że nie jest przedmiotem żadnego postępowania ani zabezpieczenia. Strony ustaliły wartość przedmiotu umowy na kwotę 80 000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych). Opłatą podatku od czynności cywilnoprawnych został obciążony Wnioskodawca (kupujący). W dniu 25 lutego 2014 r. Wnioskodawca dokonał opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie 1600 zł (tysiąc sześćset złotych) w Urzędzie Skarbowym.

W dniu 26 lutego 2014 r. Wnioskodawca zgłosił się do Wydziału Komunikacji w Urzędzie Miejskim w celu rejestracji pojazdu. W wydziale tym dowiedział się, że pojazd jest zajęty przez Urząd Skarbowy. W związku z niezgodnością umowy od samego początku telefonicznie porozumiał się ze Sprzedającym o zwrocie pojazdu oraz o zwrocie poniesionych kosztów zawartych w odstąpieniu od umowy.

Doszło więc do przekształcenia czynności względnie nieważnej w czynność bezwzględnie nieważną w umowie cywilnoprawnej.

Strony w dniu 12 marca 2014 r. rozwiązały umowę (odstąpiły od umowy).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawcy należy się zwrot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie 1600 zł od umowy cywilnoprawnej sprzedaży pojazdu zawartej w dniu 23 lutego 2014 r.?

Zdaniem Wnioskodawcy, na zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych można liczyć jedynie w ściśle określonych przepisami przypadkach. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:

1. uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
2. nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;
3. (uchylony);
4. podwyższenie kapitału spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale - w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
5. nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

W myśl ust. 2 tego przepisu, podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.

Wnioskodawca zauważa, że jedną z przesłanek zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych jest fakt uchylenia skutków prawnych oświadczenia woli (nieważność względna). Nieważność względną, jak stwierdza Wnioskodawca, powodują:

• błąd co do treści (błąd to mylne wyobrażenie co do rzeczywistego stanu rzeczy);
  

• podstęp, czyli błąd kwalifikowany polegający na celowym wprowadzeniu w błąd osoby składającej oświadczenie;
  

• groźba, czyli wywarcie przymusu psychicznego w sposób budzący strach. Groźba, jak podkreśla Wnioskodawca, powinna być bezprawna, bezwzględna i poważna;
  

• wyzysk, czyli zastrzeżenie w umowie rażąco niewspółmiernych, wzajemnych świadczeń przez stronę wyzyskującą przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony.
  

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarta umowa sprzedaży pojazdu zawierała błąd, zarówno co do treści jak i podstęp. Wnioskodawca podkreśla, że w punkcie 2 zawartej umowy sprzedawca oświadczył, że pojazd stanowi jego wyłączną własność i jest wolny od wad prawnych oraz obciążeń na rzecz osób trzecich oraz, że nie jest przedmiotem żadnego postępowania ani zabezpieczenia. Jak się jednak okazało, pojazd był zajęty przez Urząd Skarbowy. Sprzedający nie poinformował o tym Wnioskodawcy jako kupującego w momencie zawierania umowy. W odczuciu Wnioskodawcy takie zachowanie było oszustwem.

Wnioskodawca, mając na uwadze powyższą sytuację stoi na stanowisku, że należy Mu się zwrot zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi podlegają umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych.

Instytucję umowy sprzedaży regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.– Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121). Zgodnie z art. 535 § 1 Kodeksu przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży w myśl powołanej wyżej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1) ww. ustawy określa stawki podatku, które wynoszą od umów sprzedaży:

1. nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym 2 %,
2. innych praw majątkowych 1 %;

Obowiązek podatkowy w przypadku zawarcia umowy sprzedaży powstaje – zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy – z chwilą dokonania czynności (zawarcia umowy) i ciąży – stosownie do treści art. 4 pkt 1 tejże ustawy – na kupującym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w dniu 23 lutego 2014 r. została zawarta umowa sprzedaży pojazdu pomiędzy Wnioskodawcą (kupującym) oraz osobą fizyczną (sprzedającym). Przedmiotem umowy był ciągnik rolniczy. Sprzedający w pkt 2 umowy oświadczył, iż pojazd stanowi jego wyłączną własność i jest wolny od wad prawnych oraz obciążeń na rzecz osób trzecich oraz, że nie jest przedmiotem żadnego postępowania ani zabezpieczenia. Strony ustaliły wartość przedmiotu umowy na kwotę 80 000 zł. Opłatą podatku od czynności cywilnoprawnych został obciążony Wnioskodawca (kupujący). W dniu 25 lutego 2014 r. Wnioskodawca dokonał opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie 1600 zł (tysiąc sześćset złotych) w Urzędzie Skarbowym. W dniu 26 lutego 2014 r. Wnioskodawca zgłosił się do Wydziału Komunikacji w Urzędzie Miejskim w celu rejestracji pojazdu. W wydziale tym dowiedział się, że pojazd jest zajęty przez Urząd Skarbowy. W związku z niezgodnością umowy od samego początku telefonicznie porozumiał się ze Sprzedającym o zwrocie pojazdu oraz o zwrocie poniesionych kosztów zawartych w odstąpieniu od umowy. Strony w dniu 12 marca 2014 r. rozwiązały umowę (odstąpiły od umowy).

Mając na uwadze przedstawiony w niniejszej sprawie stan faktyczny zauważyć należy, że zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:

1. uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
2. nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;
3. (uchylony);
4. podwyższenie kapitału spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale - w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
5. nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Analiza zacytowanego przepisu wskazuje, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia sytuacji, w których możliwy jest zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych. Zatem tylko zajście jednej z wymienionych w nim przesłanek uprawnia do żądania zwrotu zapłaconego podatku.

Czynności bezwzględnie nieważne ustawodawca zdefiniował w art. 58 Kodeksu cywilnego, posługując się pojęciem nieważności czynności prawnej. Stosownie do § 1 wskazanego artykułu nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. A zatem nieważność bezwzględna wynika z niezgodności z ustawą lub zasadami współżycia społecznego, a jej skutek następuje z mocą wsteczną od chwili dokonania czynności (ex tunc) oraz z mocy prawa.

Od nieważności czynności prawnych należy odróżnić ich unieważnialność na skutek powołania się na określoną wadę, czyli błąd lub groźbę, tj. nieważność względną.

Zagadnienia związane z uchyleniem się od skutków prawnych oświadczenia woli unormowane zostały w art. 88 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z § 1 tego artykułu uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźny następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (art. 88 § 2 Kodeksu).

Należy w tym miejscu zauważyć, że błąd jest wadą oświadczenia woli powodującą względną nieważność czynności prawnej, czyli jej wzruszalność. Możliwość uchylenia się od skutków wadliwego oświadczenia woli jest prawem podmiotowym kształtującym, co oznacza, że uprawniony może skorzystać z tego prawa i doprowadzić do nieważności umowy jako całości. Uchylenie się od skutków oświadczenia woli następuje przez złożenie oświadczenia na piśmie. Może nastąpić także przez oświadczenie złożone do protokołu sądowego. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, w wyniku którego doszło do zawarcia umowy powoduje jej nieważność, a w konsekwencji mają zastosowanie postanowienia art. 497 w zw. z art. 496 Kodeksu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy podkreślić należy, że zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym w niniejszej sprawie nie doszło do złożenia przez stronę oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli – strony w dniu 12 marca 2014 r. za porozumieniem rozwiązały umowę sprzedaży zawartą w dniu 23 lutego 2014 r.

Zgodnie bowiem z art. 353¹ Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Wynikająca z ww. artykułu zasada swobody umów ma fundamentalne znaczenie dla kształtowania stosunków cywilnoprawnych, określa bowiem kompetencje podmiotów prawa cywilnego do kreowania swoich stosunków prawnych za pomocą umów. Kompetencja ta obejmuje również rozwiązanie umowy pierwotnej.

W myśl art. 77 § 2 ww. Kodeksu jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.

Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem (art. 77 § 3 Kodeksu).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w sytuacji przedstawionej we wniosku, nie doszło, jak twierdzi Wnioskodawca, ani do „przekształcenia czynności względnie nieważnej w czynność bezwzględnie nieważną”, jak również do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od złożonego oświadczenia woli przez jej strony bowiem – jak sam wskazał Wnioskodawca w treści rozpatrywanego wniosku – strony postanowiły zawartą wcześniej umowę sprzedaży rozwiązać na zasadzie swobody umów. Wynika z tego, że wbrew stanowisku Wnioskodawcy, umowa ta została zawarta w sposób skuteczny. Rozwiązanie skutecznie zawartej umowy, na skutek zgodnych oświadczeń stron, nie wywołuje natomiast uprawnienia do żądania zwrotu poprawnie naliczonego i uiszczonego podatku. Oznacza to, że wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy, późniejsze rozwiązanie ww. umowy sprzedaży pojazdu przez jej strony, nie uzasadnia zwrotu prawidłowo naliczonego oraz zapłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-03 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.