Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/436-317/13/MZ
z 19 lutego 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 18 listopada 2013 r. (data wpływu do Biura – 21 listopada 2013 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 listopada 2013 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (osoba fizyczna) jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Jednak pytanie dotyczy jego sfery prywatnej. Wnioskodawca nabył spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z tym zakupem przysługuje Wnioskodawcy wyłączenie z opodatkowania określone w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, że podatkowi temu nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym?

Zdaniem Wnioskodawcy czynność zakupu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkaniowego mieści się w zakresie pojęciowym wyłączenia z opodatkowania określonego w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, że podatkowi temu nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Wnioskodawca wskazał, że w sprawie chodzi o wykładnię zawartego w art. 2 ust 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych pojęcia „umowy sprzedaży rzeczy”. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji legalnej jego pojęcia, z tego względu interpretację tego przepisu, według Wnioskodawcy, należy dokonać w oparciu o obowiązujące zasady wykładni.

Wnioskodawca podkreślił, że zgodnie z nauką prawa, punktem wyjścia wykładni prawa jest wykładnia językowa, której przyznaje się status pierwszeństwa przed innymi rodzajami wykładni tj. wykładnią systemową i funkcjonalną. W procesach wykładni prawa, w sytuacji, gdy ustawa nie definiuje danego wyrażenia, przyjmuje się, że ustawodawca posługuje się językiem powszechnym [Wróblewski 1990, s.79]. Umowa sprzedaży zarówno w języku potocznym jak i prawniczym nie budzi wątpliwości, natomiast zdefiniowania wymaga wyrażenie „rzecz” w kontekście umowy sprzedaży. Wyrażenie to na gruncie języka powszechnego jest pojęciem wieloznacznym. Według definicji słownika polskiego: http://sjp.pwn.pl, pojęciu rzeczy przypisanych jest 9 znaczeń: 1. materialny element otaczającego świata, 2. przedmiot będący czyjąś własnością, 3. jakiekolwiek zjawisko, zagadnienie, sprawa, problem, dokładniej nieokreślone, 4. treść myśli, wypowiedzi, 5. czynność, czyn, postępek; też: fakt, który się zdarzył, 6. sprawa, którą się rozstrzyga, załatwia, przeprowadza, 7. utwór literacki, naukowy, muzyczny itp., 8. temat, treść, wątek utworu literackiego, 9. filoz. cokolwiek, co może być przedmiotem postrzeżenia zmysłowego, ma właściwości przestrzenne, trwa w czasie i czemu przypisujemy byt od nas niezależny; też: cokolwiek, co może być przedmiotem sądu.

W tym znaczeniu spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, ma postać materialnego elementu otaczającego świata, ma bowiem postać lokalu i uprawnia właściciela takiego prawa do czynności faktycznych i prawnych przynależnych temu prawu Jest to prawo rzeczowe z tym, że ograniczone. Taki charakter tego prawa wynika z art. 244 Kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 172 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r., Nr 11, poz. 1116, z późn. zm.). Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest ograniczonym prawem rzeczowym zbywalnym, które przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Zgodnie z art. 1713 ww. ustawy do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości. Cechą rodzajową tego prawa jest lokal mieszkalny z przynależnymi mu częściami składowymi takimi jak drzwi, okna, trwałe zamontowane elementy wyposażenia jak wyposażenie łazienki (umywalka, brodzik), trwałe zabudowy, podłogi itp., podobnie jak cechą rodzajową prawa własności jest grunt.

W doktrynie panuje pogląd o autonomii pojęciowej prawa podatkowego i posługiwanie się siatką pojęciową innych dziedzin prawa nie powinno być stosowane. Niezależnie od tego poglądu, dopuszcza się w przypadku braku definicji legalnej, poszukiwanie jej w przepisach rodzajowo najbliższych. W sprawach z zakresu umów sprzedaży, a także prawa rzeczowego przepisami rodzajowo najbliższymi będą przepisy prawa cywilnego. Zgodnie z art. 45 części ogólnej Kodeksu cywilnego rzeczami są tylko przedmioty materialne. Definicja ta w pewnym sensie odpowiada drugiemu znaczeniu rzeczy zawartemu w zaprezentowanej definicji słownikowej. Pozostaje zatem ustalenie czy umowa sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w postępowaniu egzekucyjnym oddziałuje na „prawo” czy na „rzecz”.

Wnioskodawca wskazał następnie, że zgodnie z art. 535 Kodeksu cywilnego – przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Wnioskodawca stwierdził, że jak wynika z powyższej definicji, umowa sprzedaży składa się z dwóch czynności: prawnej – przeniesienia własności rzeczy oraz czynności faktycznej – wydania rzeczy. Przenosząc definicję umowy sprzedaży z Kodeksu cywilnego na grunt ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, komornik dokonując sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym zgodnie z art. 535 Kodeksu cywilnego zobowiązuje się do przeniesienia prawa do rzeczy a następnie do jej wydania. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw (art. 555 Kodeksu cywilnego) Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jak wynika z księgi drugiej Kodeksu cywilnego mieści się w zamkniętym katalogu praw rzeczowych. Do praw tych Kodeks cywilny zalicza: własność, użytkowanie, służebność, zastaw, hipotekę, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. W znaczeniu przedmiotowym prawo rzeczowe to zespół norm, które regulują powstanie, treść, zmianę oraz ustanie prawa własności oraz innych praw rzeczowych (Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski Komentarz Kc, 2004, przed art. 140, nb. 2). Są to więc te przepisy, które regulują relacje pomiędzy osobami i rzeczami, wzajemne relacje między przedmiotami oraz ustawowe stosunki prawne decydujące o treści praw rzeczowych.

Cechą charakterystyczną tych praw jest „prawo do rzeczy”. Zatem zgodnie z Kodeksem cywilnym do rzeczy można posiadać m.in.: prawo własności, prawo użytkowania wieczystego, prawo odrębnej własności lokalu czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Wnioskodawca podkreślił, że dokonując, z punktu widzenia prawa cywilnego, analizy czynności prawnych i faktycznych występujących w umowie sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawo do lokalu mieszkalnego, trudno nie zauważyć skutków faktycznych i prawnych tożsamych ze skutkami właściwymi dla umowy sprzedaży własności rzeczy. Albowiem musi nastąpić przeniesienie na kupującego prawa do rzeczy w tym przypadku – spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wydanie rzeczy – w tym przypadku konkretnego lokalu mieszkalnego. Z punktu widzenia prawa cywilnego, każda umowa dotyczy w pierwszej kolejności przeniesienia „prawa do czegoś”; w przypadku praw rzeczowych – prawa do rzeczy, a dopiero w następstwie tej czynności prawnej dokonywana jest określona w umowie czynność faktyczna np. wydanie rzeczy. W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych ustawodawca wyłączył z opodatkowania umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym, zatem, według Wnioskodawcy, zastosował uproszczenie, które z punktu widzenia struktury stosunku prawnego umowy sprzedaży, powoduje trudności interpretacyjne. Zdaniem Wnioskodawcy, z przepisu nie wynika wprost czy chodzi o czynność prawną tj. przeniesienia prawa własności czy faktyczną – wydania rzeczy. Jak już wcześniej wykazano skutkiem faktycznym sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego jest wydanie konkretnego lokalu mieszkalnego, do którego tytułem prawnym jest prawo rzeczowe – „spółdzielcze własnościowego prawo do lokalu mieszkalnego”. Skoro skutkiem faktycznym czynności egzekucyjnej jest wydanie konkretnej rzeczy, tj. mieszkania, to, w ocenie Wnioskodawcy, zasadnym jest przyjęcie, że w zakresie przedmiotowym określonym w art. 2 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych mieści się sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649, z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Natomiast stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 przedmiotowej ustawy przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych – stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych ust. 1 pkt 2 i 3.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Zauważyć jednak należy, że w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się zakresie przedmiotowym ustawy (np. umowa sprzedaży nieruchomości) jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. I tak, art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi, że nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Przez pojęcie rzeczy należy rozumieć, zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na rzeczy ruchome i nieruchome. Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków (lokale mieszkalne), jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W związku z tym, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji rzeczy ruchomych, przyjmuje się, że rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.

W myśl przepisu art. 535 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przy czym stosownie do art. 555 ww. ustawy przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego należy do ograniczonych praw rzeczowych, o których mowa w art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego. Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że są to prawa związane z rzeczą – w przypadku przedmiotowego prawa, z nieruchomością.

Szczegółowe unormowania dotyczące spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarte są w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1222). Przepis art. 172 ust. 1 zdanie pierwsze tej ustawy stanowi, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji.

Z kolei przez postępowanie egzekucyjne, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy rozumieć postępowanie regulowane przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Zgodnie z art. 998 § 1 tej ustawy określającym niezbędne wymogi dla wydania przez sąd postanowienia o przysądzeniu własności, po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowieniu o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, w świetle ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego a nie jako sprzedaż rzeczy i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca nabył spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że tylko licytacyjna sprzedaż lokalu mieszkalnego, co do którego spółdzielnia mieszkaniowa ustanowiła odrębną własność, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości), jest z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wyłączona z podatku od czynności cywilnoprawnych. Z wyłączenia tego nie korzysta natomiast licytacyjna sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz. Tym samym – wbrew stanowisku Wnioskodawcy – w zakresie przedmiotowym określonym w art. 2 ust. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie mieści się sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Na mocy wskazanego przepisu wyłączona z opodatkowania jest tylko umowa sprzedaży rzeczy a nie prawa. Nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie można zrównywać z nabyciem rzeczy. Powołane powyżej przepisy Kodeksu cywilnego i ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jednoznacznie wskazują przedmioty nabycia. Natomiast ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych także rozróżnia w swoich uregulowaniach rzeczy i prawa.

Już w samym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu obok umowy sprzedaży rzeczy ustawodawca wymienia umowę sprzedaży prawa, kontynuując ten podział w dalszej części uregulowań. Skoro tak, to w sytuacji, gdy dany przepis zawiera postanowienia dotyczące rzeczy (np. umowa sprzedaży rzeczy), to nie można jego uregulowań rozciągać na prawa.

A zatem nabycie przez Wnioskodawcę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, dokonane w postępowaniu egzekucyjnym, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych i powoduje po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązku podatkowego w tym podatku. Tym samym nabycie to nie może zostać zakwalifikowane jako czynność cywilnoprawna wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wskazana przez Wnioskodawcę okoliczność, że skutkiem faktycznym sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego jest wydanie konkretnej rzeczy, tj. lokalu mieszkalnego, pozostaje bez znaczenia dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych i możliwości wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 3 ww. ustawy. Istotne jest to, że Wnioskodawca nabył prawo majątkowe na podstawie czynności kwalifikowanej jako sprzedaż, na podstawie umowy sprzedaży. A umowa sprzedaży to nie tylko czynność faktyczna – jak chciałby Wnioskodawca lecz czynność prawna – przeniesienie prawa własności lub jak w niniejszej sprawie ograniczonego prawa rzeczowego.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.