Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/443-709/13-3/IZ
z 14 października 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112 poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 05.07.2013 r. (data wpływu 15.07.2013 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku dla czynności, do których Wnioskodawca jest zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15.07.2013 r. wpłynął ww. wniosek, o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku dla czynności, do których Wnioskodawca jest zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Bank S.A. [dalej: Wnioskodawca lub X ] prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług bankowych, w tym w szczególności polegających na udzielaniu kredytów hipotecznych. Działalność X reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. 2003 Nr 99 poz. 919 j.t. ze zm.). X jest zarejestrowany dla celów podatku VAT jako podatnik VAT zwolniony.

W związku z prowadzoną działalnością X planuje zawierać z zakładem ubezpieczeń [dalej: Ubezpieczyciel] umowy ubezpieczenia grupowego. Zawierając umowy ubezpieczenia grupowego X będzie działać we własnym imieniu ale na cudzy rachunek (tj. na rachunek przyszłych kredytobiorców - klientów X - jako ubezpieczonych).

Umowy ubezpieczenia zawierane przez X będą obejmować w szczególności ubezpieczenia majątkowe nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu oraz tzw. ubezpieczenia typu PPI, tj. ubezpieczenia płatności kredytów, oraz ubezpieczenie na życie. Jako opcje dodatkowe do ubezpieczenia nieruchomości kredytobiorcy będą mogli korzystać także z ubezpieczenia majątkowego ruchomości znajdujących się w nieruchomości, ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej związanej z nieruchomością oraz ubezpieczenia assistance. Dodatkowo umowy ubezpieczenia zawierane przez X mogą obejmować ubezpieczenia na życie. Dodatkowe opcje ubezpieczenia uzupełniać będą ochronę ubezpieczeniową kredytobiorców, której głównym elementem będzie ubezpieczenie nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu. Jako ubezpieczający X będzie zobowiązany do uiszczenia składki ubezpieczeniowej na rzecz Ubezpieczyciela, której kosztem następnie obciąży kredytobiorcę objętego Umową ubezpieczenia.

Umowy ubezpieczenia zawierane będą we własnym imieniu przez X , ale na rachunek kredytobiorców. Niemniej jednak, w związku z udzieleniem kredytów na rzecz kredytobiorców, a więc i istnieniem faktycznej potrzeby zabezpieczenia spłaty tych kredytów, zasadniczo to X będzie posiadać interes prawny i faktyczny w zawarciu umów ubezpieczenia na rzecz swoich klientów (kredytobiorców). Interes ten materializuje się w postanowieniach umowy kredytu przewidujących cesję praw do odszkodowania majątkowego na rzecz X lub wskazanie X jako uposażonego z tytułu ubezpieczenia na życie. Z ekonomicznego punktu widzenia istotą objęcia kredytobiorców ubezpieczeniem będzie bowiem ochrona interesów X . Co do zasady to X będzie także uposażonym lub uprawnionym do otrzymania świadczeń wynikających z umów ubezpieczenia zawieranych na rachunek kredytobiorców.

Wszelkie czynności o charakterze agencyjnym dotyczące przystąpienia do umowy ubezpieczenia przez kredytobiorców wykonywane będą przez wyspecjalizowanego agenta ubezpieczeniowego [dalej: Agent] na podstawie umów agencyjnych zawartych przez Agenta z Ubezpieczycielem. Agent, w ramach swojej działalności, wykonywać będzie na rzecz Ubezpieczyciela usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego obejmujące szereg czynności faktycznych lub prawnych (w tym przygotowawczych), zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia oraz obsługi przedmiotowych umów (uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów). W tym składka ubezpieczeniowa należna Ubezpieczycielowi może być przekazywana przez X za pośrednictwem Agenta. Z tytułu wykonywania powyższych czynności Agentowi przysługiwać będzie od Ubezpieczyciela prowizja.

W związku z zawarciem z Ubezpieczycielem umowy ubezpieczenia grupowego, X wykonywać będzie z kolei wyłącznie wymagane i niezbędne czynności wynikające z jego roli jako ubezpieczającego (tj. jako podmiotu nabywającego usługę ubezpieczeniową na cudzy rachunek). W szczególności czynności te obejmować będą przyjmowanie deklaracji przystąpienia i rezygnacji z ubezpieczenia od kredytobiorców, odpowiadanie na pytania kredytobiorców co do zakresu ubezpieczenia, przekazywanie kredytobiorcom ogólnych warunków ubezpieczenia [OWU], prowadzenie rejestru ubezpieczonych, informowanie Ubezpieczyciela i/lub działającego na jego rzecz Agenta o kredytobiorcach, którzy wyrazili chęć przystąpienia do umowy ubezpieczenia oraz udostępnianie danych niezbędnych do przystąpienia przez kredytobiorcę do umów ubezpieczenia [dalej: Czynności].

W przyszłości, w związku z zawieraniem przez Wnioskodawcę umów ubezpieczenia na cudzy rachunek oraz w związku z faktem, iż Agentowi przysługiwać będzie od Ubezpieczyciela prowizja z tytułu wykonywania przez niego usług pośrednictwa na rzecz Ubezpieczyciela, Agent wypłacać będzie na rzecz X premię pieniężną [Premia]. Wysokość Premii należnej X od Agenta uzależniona będzie od wysokości składek ubezpieczeniowych przekazywanych przez X na rzecz Ubezpieczyciela w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia.

X nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Agenta, ani też Agent nie będzie świadczyć usług na rzecz X , a wypłata Premii nie będzie się wiązała z żadnym konkretnym świadczeniem ze strony X (innym niż nabycie usług ubezpieczeniowych od Ubezpieczyciela i opłacanie składek).

Na chwilę obecną X nie planuje wnioskować do Ubezpieczyciela o wypłatę jakichkolwiek kwot, które rekompensowałyby Wnioskodawcy koszty poniesione w związku z koniecznością wykonania Czynności niezbędnych dla zawarcia realizacji umów ubezpieczenia. Nie można jednak całkowicie wykluczyć, iż pomiędzy X a Ubezpieczycielem dojdzie do porozumienia w tym zakresie, w efekcie czego X otrzymywałaby od Ubezpieczyciela zwrot poniesionych przez siebie kosztów związanych z wykonaniem Czynności, do których X jest zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego [Zwrot Kosztów]. Niezależnie od tego czy Ubezpieczyciel będzie dokonywał na rzecz X Zwrotu Kosztów, czy też nie, Wnioskodawca będzie uprawniony do otrzymania Premii od Agenta.

W efekcie możliwe jest zaistnienie dwóch Wariantów:

1. W związku z zawarciem i realizacją przez X umowy ubezpieczenia grupowego z Ubezpieczycielem, X otrzymywać będzie Premię od Agenta, uzależnioną od wysokości składek opłacanych przez X na rzecz Ubezpieczyciela [Wariant 1];
2. W związku z zawarciem i realizacją przez X umowy ubezpieczenia grupowego z Ubezpieczycielem, X otrzymywać będzie Premię od Agenta, uzależnioną od wysokości składek opłacanych przez X na rzecz Ubezpieczyciela. Ponadto, w związku z szeregiem Czynności, które wykonywane są przez ubezpieczającego w związku z zawarciem i realizacją umowy ubezpieczenia grupowego, X będzie uprawniony do uzyskania Zwrotu Kosztów od Ubezpieczyciela [Wariant 2].
   
   

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Zwrot kosztów, który X otrzymywać będzie od Ubezpieczyciela (w ramach Wariantu 2) w związku z poniesionymi kosztami związanymi z wykonywaniem Czynności, do których X będzie zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego, będzie stanowiło wynagrodzenie za usługi podlegające zwolnieniu od podatku VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy zwrot Kosztów, który X otrzymywać będzie w ramach Wariantu 2 od Ubezpieczyciela w związku z poniesionymi przez siebie kosztami związanymi z wykonaniem Czynności, do których X będzie zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego, będzie stanowił wynagrodzenie za usługi podlegające zwolnieniu od podatku VAT w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Spółki

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwalnia się od podatku VAT „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji”.

Należy podkreślić, iż wskazany przepis przewiduje odrębne zwolnienia od opodatkowania VAT dla (i) usług ubezpieczeniowych, (ii) usług pośrednictwa w odniesieniu do usług ubezpieczeniowych oraz (iii) usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Przepis taki faktycznie potwierdza, iż usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie ubezpieczeń grupowych są kategorią odrębną zarówno wobec usług ubezpieczeniowych, jak i usług pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Z powyższego uregulowania wynika jednoznacznie, iż oprócz usług świadczonych przez zakłady ubezpieczeń bądź przez pośredników ubezpieczeniowych, ze zwolnienia od VAT korzystają również usługi świadczone przez podmiot mający status ubezpieczającego (w przedstawionym stanie faktycznym będzie to X ). Jednocześnie ustawodawca ograniczył zwolnienie dotyczące usług w zakresie zawieranych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek wyłącznie do tych usług, które są świadczone przez podmiot występujący w ramach tych umów w roli ubezpieczającego. Dla objęcia zwolnieniem od podatku VAT czynności wykonywanych przez X na rzecz Ubezpieczyciela, za które to czynności X otrzymywałby od Ubezpieczyciela Zwrot Kosztów, konieczne jest zatem spełnienie zatem następujących przesłanek

(i) usługa jest świadczona przez ubezpieczającego;

(ii) ubezpieczający zawiera umowę na cudzy rachunek;

(iii) usługa mieści się „w zakresie” zawieranych przez ubezpieczającego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

W ramach planowanego rozwiązania X będzie zawierać umowy ubezpieczeń grupowych występując jako ubezpieczający. Spełniona będzie zatem podmiotowa przesłanka zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT dla ubezpieczających.

Kwestia zawierania umów ubezpieczenia na cudzy rachunek uregulowana została w art. 808 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93, ze zm., dalej: KC). Stosownie do brzmienia tego przepisu ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek, a ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Zgodnie z planowanym rozwiązaniem X zawierałby umowy ubezpieczenia grupowego na rzecz swoich klientów i na ich rachunek. Klienci X występować będą natomiast w roli ubezpieczonych. Zatem umowa ubezpieczenia zawierana będzie na cudzą rzecz oraz na cudzy rachunek, co powoduje, że spełniona będzie druga z przesłanek zwolnienia od podatku VAT przewidzianych w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

Ostatnia z przesłanek warunkujących zastosowanie zwolnienia od podatku VAT dotyczy zakresu, w jakim świadczone są usługi, a mianowicie wymaga, aby dana usługa była świadczona w zakresie zawieranych umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Ustawa o VAT nie zawiera definicji pojęcia usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. W związku z powyższym, w celu ustalenia znaczenia przywołanego pojęcia należy odwołać się do zasad wykładni aktów prawnych, które przyznają pierwszeństwo wykładni językowej, polegającej na interpretacji przepisu prawa zgodnie z jego literalnym brzmieniem. Kluczowym dla ustalenia spełnienia ostatniej z przesłanek zastosowania zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT jest zatem określenie znaczenia sformułowania „w zakresie”. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego przez zakres rozumieć należy granice zasięgu danego zjawiska, faktu (Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1998). Tym samym sformułowanie „w zakresie zawieranych umów ubezpieczenia” oznacza czynności pozostające w granicach/zasięgu, tj. pozostające w związku z zawieranymi przez ubezpieczającego umowami ubezpieczenia.

Niewątpliwie Czynności wykonywane przez X jako ubezpieczającego w związku z zawarciem z Ubezpieczycielem umowy ubezpieczenia grupowego oraz przystępowaniem do niej klientów X , będą stanowiły świadczenie usług ściśle powiązane z umową ubezpieczenia grupowego, a w konsekwencji będą usługami „w zakresie” takiej umowy. Potrzeba podjęcia/zrealizowania tych Czynności wynika bowiem właśnie z faktu zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego oraz konieczności urzeczywistnienia jej postanowień i celów. Czynności te są nakierowane właśnie na realizację umowy ubezpieczenia, m.in. poprzez przyłączanie do nich nowych ubezpieczonych, przekazywanie odpowiednich informacji i wyjaśnień związanych z ubezpieczeniem oraz wypełnianiem innych obowiązków związanych z tymi umowami. W sytuacji gdyby w ogóle nie doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego, wykonywanie przez X byłoby pozbawione sensu.

Ponadto, zgodnie z „zasadą racjonalnego prawodawcy”, gdyby celem ustawodawcy było objęcie zakresem zwolnień jedynie samego procesu zawierania umów ubezpieczenia, wskazałby w przepisach ustawy o VAT, że zwolnione od opodatkowania jest samo zawieranie umów ubezpieczenia przez ubezpieczającego na cudzy rachunek. Tymczasem wskazana wykładnia językowa przepisu art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT wskazuje, iż intencją ustawodawcy było objęcie przedmiotową regulacją szerszego kręgu czynności (o czym świadczy m.in. fakt użycia liczby mnogiej „usługi”), czyli wszelkie usługi pozostające w zakresie zawieranych przez ubezpieczającego umów ubezpieczenia na rzecz osób trzecich.

W świetle powyższych uwag, w oparciu o prymat wykładni literalnej nad innymi rodzajami wykładni, art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT powinien być interpretowany w ten sposób, że ze zwolnienia od podatku VAT na mocy omawianego przepisu korzystać będą usługi świadczone przez X , które pozostają w granicach i zasięgu zawartej przez niego umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek (umowy ubezpieczenia grupowego innymi słowy — które są bezpośrednio powiązane z tą umową. Zatem, wykonywane przez X Czynności, w związku z którymi X otrzymywałby Zwrot Kosztów, powinny być dla celów podatku VAT uznane za usługi będące w zakresie opodatkowania VAT, lecz podlegające zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. pkt 37 ustawy o VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w licznych indywidualnych interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe. Przykładowo w interpretacji z 29 lutego 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (sygn. IPPP1/443-1711/11-2/ISZ), stwierdził, iż „czynności wymienione w treści wniosku (tj. informacja o zakresie ubezpieczenia, warunkach ubezpieczenia oraz postanowieniach uregulowanych w umowie, przyjmowanie od ubezpieczonych składki ubezpieczeniowej, przekazywanie TU wykazu ubezpieczonych, wniosków o przystąpieniu bądź rezygnacji z ubezpieczenia, przekazywanie składki na konto TU), należy uznać za czynności związane z zawieraną przez Wnioskodawcę, jako podmiot ubezpieczający, umową ubezpieczenia na cudzy rachunek, bowiem powyższe czynności są bezpośrednio związane z zawartymi umowami ubezpieczenia, a do ich wykonania zobowiązany jest Wnioskodawca, nie zaś inny podmiot. Należy zatem uznać, że Wnioskodawca wykonuje czynności, które mieszczą się w zakresie „zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek”. Identyczne stanowisko wyrażone zostało m.in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 5 października 2012 r. (sygn. IPTPP2/443-559/12-5/IR), interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 27 września 2012 r. (sygn. IPPP2/443-717/12-2/KG), interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 grudnia 2011 r. (sygn. ILPP2/443-1295/11-2/AKr), interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 15 lipca 2011 r. (sygn. IPTPP2/443-38/11-4/BM) oraz interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 11 maja 2011 r. (sygn. IPPP2/443183/11-2/KG).

W świetle powyższych uwag, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż Zwrot Kosztów, który X otrzymywać będzie od Ubezpieczyciela w związku z poniesionymi przez siebie kosztami związanymi z wykonaniem Czynności, do których X będzie zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego, będzie stanowił wynagrodzenie za usługi korzystające ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. pkt 37 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Stosownie do art. 5a ustawy, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, w myśl art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Podkreślić także należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Według art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347, str. 1 ze zm.), państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy odnotować na samym początku, że terminy używane do określenia zwolnień podatku muszą być wiernie interpretowane, jako że stanowią wyjątki od ogólnej zasady, która mówi, że podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (patrz w szczególności sprawa 348/87 Stichting Uitvoering Financiele Acties (1989) ECR 1737, paragraf 13 i sprawa C-287/00 Commission v. Germany (2002) ECR I-5811, paragraf 43).

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich. W związku z powyższym tut. Organ wydając interpretację w stanie prawnym od dnia 1 stycznia 2011 r. określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych. Natomiast, „czynność ubezpieczeniowa”, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Czynność ubezpieczeniowa, w każdym wypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe TSUE w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie „transakcje ubezpieczeniowe” nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B(a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Ze złożonego wniosku wynika, że związku z prowadzoną działalnością Bank planuje zawierać z zakładem ubezpieczeń [Ubezpieczyciel] umowy ubezpieczenia grupowego. Zawierając umowy ubezpieczenia grupowego Bank będzie działać we własnym imieniu ale na cudzy rachunek (tj. na rachunek przyszłych kredytobiorców - klientów Banku - jako ubezpieczonych). Umowy ubezpieczenia zawierane przez Bank będą obejmować w szczególności ubezpieczenia majątkowe nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu oraz tzw. ubezpieczenia typu PPI, tj. ubezpieczenia płatności kredytów, oraz ubezpieczenie na życie. Jako opcje dodatkowe do ubezpieczenia nieruchomości kredytobiorcy będą mogli korzystać także z ubezpieczenia majątkowego ruchomości znajdujących się w nieruchomości, ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej związanej z nieruchomością oraz ubezpieczenia assistance. Dodatkowo umowy ubezpieczenia zawierane przez Bank mogą obejmować ubezpieczenia na życie. Dodatkowe opcje ubezpieczenia uzupełniać będą ochronę ubezpieczeniową kredytobiorców, której głównym elementem będzie ubezpieczenie nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu. Jako ubezpieczający Bank będzie zobowiązany do uiszczenia składki ubezpieczeniowej na rzecz Ubezpieczyciela, której kosztem następnie obciąży kredytobiorcę objętego Umową ubezpieczenia. Dodatkowe opcje ubezpieczenia uzupełniać będą ochronę ubezpieczeniową kredytobiorców, której głównym elementem będzie ubezpieczenie nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu. Jako ubezpieczający Bank będzie zobowiązany do uiszczenia składki ubezpieczeniowej na rzecz Ubezpieczyciela, której kosztem następnie obciąży kredytobiorcę objętego Umową ubezpieczenia. Wszelkie czynności o charakterze agencyjnym dotyczące przystąpienia do umowy ubezpieczenia przez kredytobiorców wykonywane będą przez wyspecjalizowanego agenta ubezpieczeniowego na podstawie umów agencyjnych zawartych przez Agenta z Ubezpieczycielem. Agent, w ramach swojej działalności, wykonywać będzie na rzecz Ubezpieczyciela usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego obejmujące szereg czynności faktycznych lub prawnych (w tym przygotowawczych), zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia oraz obsługi przedmiotowych umów (uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów). W tym składka ubezpieczeniowa należna Ubezpieczycielowi może być przekazywana przez Bank za pośrednictwem Agenta. Z tytułu wykonywania powyższych czynności Agentowi przysługiwać będzie od Ubezpieczyciela prowizja.

W przyszłości, w związku z zawieraniem przez Wnioskodawcę umów ubezpieczenia na cudzy rachunek oraz w związku z faktem, iż Agentowi przysługiwać będzie od Ubezpieczyciela prowizja z tytułu wykonywania przez niego usług pośrednictwa na rzecz Ubezpieczyciela, Agent wypłacać będzie na rzecz Banku premię pieniężną [Premia]. Wysokość Premii należnej od Agenta uzależniona będzie od wysokości składek ubezpieczeniowych przekazywanych przez Bank na rzecz Ubezpieczyciela w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia.

Bank nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Agenta, ani też Agent nie będzie świadczyć usług na rzecz banku, a wypłata Premii nie będzie się wiązała z żadnym konkretnym świadczeniem ze strony banku (innym niż nabycie usług ubezpieczeniowych od Ubezpieczyciela i opłacanie składek).

Na chwilę obecną bank nie planuje wnioskować do Ubezpieczyciela o wypłatę jakichkolwiek kwot, które rekompensowałyby Wnioskodawcy koszty poniesione w związku z koniecznością wykonania Czynności niezbędnych dla zawarcia realizacji umów ubezpieczenia, Nie można jednak całkowicie wykluczyć, iż pomiędzy Bankiem a Ubezpieczycielem dojdzie do porozumienia w tym zakresie, w efekcie czego bank otrzymywałaby od Ubezpieczyciela zwrot poniesionych przez siebie kosztów związanych z wykonaniem Czynności, do których Bank jest zobowiązany w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia grupowego [Zwrot Kosztów]. Niezależnie od tego czy Ubezpieczyciel będzie dokonywał na rzecz Banku Zwrotu Kosztów, czy też nie, Wnioskodawca będzie uprawniony do otrzymania Premii od Agenta.

W efekcie możliwe jest zaistnienie dwóch Wariantów:

1. W związku z zawarciem i realizacją przez Bank umowy ubezpieczenia grupowego z Ubezpieczycielem, Bank otrzymywać będzie Premię od Agenta, uzależnioną od wysokości składek opłacanych przez Bank na rzecz Ubezpieczyciela [Wariant 1];
2. W związku z zawarciem i realizacją przez bank umowy ubezpieczenia grupowego z Ubezpieczycielem, bank otrzymywać będzie Premię od Agenta, uzależnioną od wysokości składek opłacanych przez Bank na rzecz Ubezpieczyciela. Ponadto, w związku z szeregiem Czynności, które wykonywane są przez ubezpieczającego w związku z zawarciem i realizacją umowy ubezpieczenia grupowego, Bank będzie uprawniony do uzyskania Zwrotu Kosztów od Ubezpieczyciela [Wariant 2].
   
   

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż ustawa o podatku od towarów i usług nie precyzuje co należy rozumieć pod pojęciem umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, zatem w celu dokładnego zdefiniowania tego pojęcia należy sięgnąć do regulacji prawa cywilnego.

Co prawda prawo podatkowe stanowi osobną od prawa cywilnego gałąź prawa, jednak przy stosowaniu prawa podatkowego należy posiłkować się prawem cywilnym, o ile nie stoi to w sprzeczności z przepisami prawa podatkowego, w szczególności w celu określenia natury stosunków cywilnoprawnych łączących podmioty cywilnoprawne (osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej).

Ponadto, w przypadku gdy ustawy podatkowe posługują się pewnymi pojęciami nie definiując ich (jak np. własność, zdolność prawna, zasiedzenie), należy nadawać tym pojęciom znaczenie ustalone w prawie cywilnym, jako gałęzi prawa regulującej stosunki prywatne pomiędzy podmiotami cywilnoprawnymi. Inne stanowisko prowadziłoby do powstania niespójności w ramach systemu prawa, jak również do dowolności interpretacyjnej, umożliwiając różne rozumienie tych samych pojęć, takie stanowisko znajduje potwierdzenie w szczególności w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2002 r., sygn. P 7/00, w którym stwierdzone zostało, iż: „Uznając samodzielność regulacji Ordynacji podatkowej nie sposób zanegować faktu, iż prawo cywilne spełnia rolę tzw. prawa powszechnego, co usprawiedliwia odwołanie się do wykształconych w nim pojęć podstawowych”.

Stosując się do powyższej zasady należy zauważyć, że zgodnie z art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Natomiast zgodnie z art. 808 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. W takim przypadku ubezpieczający nie jest jednocześnie ubezpieczonym. Ubezpieczony nie musi być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Roszczenie o zapłatę składki przysługuje ubezpieczycielowi wyłącznie przeciwko ubezpieczającemu.

Z drugiej strony ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Dodatkowo może żądać by ubezpieczyciel udzielił mu informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunkach ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą jego praw i obowiązków.

Powołane regulacje wskazują, iż umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek jest konstrukcją prawną, w której ubezpieczający zawiera z ubezpieczycielem umowę w celu ochrony interesu osoby trzeciej – ubezpieczonego, przy czym ubezpieczyciel świadczy ochronę ubezpieczeniową bezpośrednio na rzecz ww. osoby trzeciej, na której rachunek została zawarta umowa. Osoba trzecia nie musi być jednoznacznie wskazana w zawartej z ubezpieczycielem umowie ubezpieczenia.

A zatem, należy uznać, iż ubezpieczenie na cudzy rachunek jest specyficzną formą ubezpieczenia odmienną od jego typowych form. Odmienność ubezpieczenia na cudzy rachunek polega przede wszystkim na tym, iż w ramach takiego ubezpieczenia ubezpieczający pełni szczególną rolę, gdyż zawarta umowa ubezpieczenia ma na celu ochronę nie jego interesów, a osób trzecich.

Jak wynika z opisu sprawy a, Bank planuje zawierać z zakładem ubezpieczeń umowy ubezpieczenia grupowego. Umowy ubezpieczenia zawierane będą we własnym imieniu przez X , ale na rachunek kredytobiorców. Oznacza to, że jako Bank jako podmiot zawierający umowy ubezpieczenia jest ubezpieczającym, zaś podmiotem ubezpieczonym pozostaje Klient Banku przystępujący do umowy grupowego ubezpieczenia. W związku z zawieranymi przez Bank umowami grupowego ubezpieczenia, Bank zobowiązuje się do wykonywać wymagane i niezbędne czynności wynikające z jego roli jako ubezpieczającego (tj. jako podmiotu nabywającego usługę ubezpieczeniową na cudzy rachunek). W szczególności czynności te obejmować będą przyjmowanie deklaracji przystąpienia i rezygnacji z ubezpieczenia od kredytobiorców, odpowiadanie na pytania kredytobiorców co do zakresu ubezpieczenia, przekazywanie kredytobiorcom ogólnych warunków ubezpieczenia [OWU], prowadzenie rejestru ubezpieczonych, informowanie Ubezpieczyciela i/lub działającego na jego rzecz Agenta o kredytobiorcach, którzy wyrazili chęć przystąpienia do umowy ubezpieczenia oraz udostępnianie danych niezbędnych do przystąpienia przez kredytobiorcę do umów ubezpieczenia.

Z powyższego wynika, iż czynności, które Bank wykonuje/planuje wykonywać w ramach umów pełniąc rolę ubezpieczającego będą stanowiły usługi w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Powyższe czynności należy uznać za czynności związane z zawieraną przez Bank, jako podmiot ubezpieczający, umową ubezpieczenia na cudzy rachunek, bowiem przedmiotowe czynności mają na celu prawidłowe wykonanie umowy ubezpieczenia i są bezpośrednio z nią związane, a do ich wykonania zobowiązany będzie Bank nie zaś inny podmiot. Należy zatem uznać, że Bank pełniący rolę ubezpieczającego wykonuje/będzie wykonywał czynności, które mieszczą się w zakresie „zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek”.

Reasumując, wskazane w opisie zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Bank, jako podmiot ubezpieczający na rzecz zakładu ubezpieczeń korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, jako czynności świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie uznać należy za prawidłowe.

W tym miejscu wskazać należy, że w zakresie opodatkowania premii pieniężnych wypłacanych przez Agenta zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydawania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.