Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP1/443-108/14-2/MW
z 31 marca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 6 lutego 2014r. (data wpływu 10 lutego 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu sieci cieplnej na nieruchomości Wnioskodawcy – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu sieci cieplnej na nieruchomości Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca – Sp. z o.o. - był uczestnikiem postępowania sądowego w sprawie z wniosku S.A. o ustanowienie służebności przesyłu dla sieci cieplnej na nieruchomości gruntowej Wnioskodawcy. W wyniku zakończenia tego postępowania Sąd Rejonowy wydał postanowienie z dnia ….., sygn. akt ….., w którym ustanowił na nieruchomości Wnioskodawcy służebność przesyłu na rzecz S.A. polegającej na korzystaniu z tej nieruchomości w zakresie oznaczonym na mapie, w celu wykonania czynności związanych z eksploatacją, konserwacją i remontem tych sieci - za jednorazowym wynagrodzeniem na rzecz Sp. z o.o.. W wyniku apelacji S.A. niniejsza sprawa była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy, który orzeczeniem z dnia …., sygn. akt …., utrzymał w mocy w całości orzeczenie Sądu I instancji.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie

Czy odszkodowanie (wynagrodzenie) zasądzone przez Sąd tytułem ustanowienia na rzecz dystrybutora energii cieplnej służebności przesyłu sieci cieplnej na nieruchomości Wnioskodawcy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie (wynagrodzenie) zasądzone przez Sąd tytułem ustanowienia na rzecz dystrybutora energii cieplnej służebności przesyłu sieci cieplnej na nieruchomości Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305(1) - 305(4) Kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 305(1) tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 K.C., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Należy podkreślić, iż w oparciu o treść art. 8 ustawy VAT, nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy VAT. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki, tj. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona staje się bezpośrednim beneficjentem świadczenia, oraz świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy co przejawia się w zapłacie wynagrodzenia. Oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarowi usług. Aby dana czynność miała być definiowana jako usługa podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć zatem bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata musi stanowić konsekwencję wykonania świadczenia. Sam fakt, iż podmiotem którego obciążono prawem przesyłu jest czynny podatnik VAT, nie przesądza, iż dla tak zdefiniowanej czynności podmiot ten będzie podatnikiem VAT.

W realiach przedstawionej sprawy, w ocenie Wnioskodawcy ustalona kwota przez sąd za ustanowienie służebności przesyłu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż źródłem powstania obowiązku zapłaty tej kwoty nie jest umowa stron lecz wyrok sądowy. Co więcej, pomimo użycia przez ustawodawcę stwierdzenia "wynagrodzenia", to jednak należy badać funkcję tej odpłatności, a jaką bezspornie jest odszkodowanie i za takie winno być uznawane.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl zapisów art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii, o czym stanowi art. 2 pkt 6 ustawy.

W oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z ww. art. 8 ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, przy czym należy zwrócić uwagę na ust. 1 pkt 2 tego artykułu, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zaznaczenia wymaga fakt, iż nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki, tj. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia, a świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie, czy otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie za odpłatne ustanowienie służebności przesyłu podlega, czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹ -305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014r., poz. 121).

W świetle art. 305¹ tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego wskazano, iż urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Na podstawie art. 305² § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

W art. 305² § 2 Kodeksu cywilnego postanowiono, że jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Ustanowienie służebności przesyłu w drodze umowy zawieranej między przedsiębiorcą a właścicielem nieruchomości jest podstawowym sposobem jej powstania. Ustanowienie służebności w drodze orzeczenia sądowego następuje za odpowiednim wynagrodzeniem.

Mając na uwadze powyższe oraz powołane przepisy prawa wskazać należy, iż ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca był uczestnikiem postępowania sądowego w sprawie z wniosku S.A. o ustanowienie służebności przesyłu dla sieci cieplnej na nieruchomości gruntowej Wnioskodawcy. W wyniku zakończenia tego postępowania Sąd Rejonowy wydał postanowienie w którym ustanowił na nieruchomości Wnioskodawcy służebność przesyłu na rzecz SA polegającej na korzystaniu z tej nieruchomości w zakresie oznaczonym na mapie, w celu wykonania czynności związanych z eksploatacją, konserwacją i remontem tych sieci - za jednorazowym wynagrodzeniem na rzecz Wnioskodawcy. W wyniku apelacji S.A. niniejsza sprawa była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy, który utrzymał w mocy w całości orzeczenie Sądu I instancji.

W świetle okoliczności przedstawionych we wniosku oraz powyższych regulacji prawnych należy uznać, że ustanowienie służebności przesyłu wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (gruntu) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Otrzymane bowiem przez Wnioskodawcę świadczenie pieniężne stanowi w istocie nie odszkodowanie, lecz wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą wypłacającemu je wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości Wnioskodawcy.

Zatem, opisane przez Wnioskodawcę czynności wypełniają definicję usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy. Czynności te, ze względu na ich odpłatny charakter, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1. Przy czym należy podkreślić, że bez znaczenia dla sprawy pozostaje fakt, że wynagrodzenie ma zostać wypłacone jednorazowo, jak również, że wynagrodzenie to wynika z orzeczenia sądu a nie z umowy zawartej miedzy stronami, ponieważ definicja działalności gospodarczej nie odnosi się ani do sposobu regulowania należności ani do sposobu nawiązywania stosunków prawno-podatkowych pomiędzy kontrahentami. Z okoliczności sprawy jednoznacznie wynika, że wynagrodzenie wypłacane za ustanowienie służebności przesyłu spełnia przesłankę świadczenia usług w ramach działalności gospodarczej.

Podsumowując, odpłatne ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości Wnioskodawcy, stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. Zatem otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z definicją usług zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy, które nie zostały objęte pytaniem – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.