2014.01.29 - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP2/443-1009/13/ICz
z 29 stycznia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 25 października 2013r. (data wpływu 29 października 2013r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy w opisanym stanie faktycznym przegrany przez Kontrahenta Spółki spór prawny, dotyczący odszkodowania za bezpodstawne wzbogacenie się, skutkować winien dla Spółki obowiązkiem dokonania korekt podatku naliczonego związanego z zakupem usług stanowiących przedmiot pozwu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 października 2013r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czy w opisanym stanie faktycznym przegrany przez Kontrahenta Spółki spór prawny, dotyczący odszkodowania za bezpodstawne wzbogacenie się, skutkować winien dla Spółki obowiązkiem dokonania korekt podatku naliczonego związanego z zakupem usług stanowiących przedmiot pozwu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Spółka związana była umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta - dużej sieci handlowej - zniczy. Kontrahent Spółki prowadzi działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju. W sytuacji dużej konkurencji na rynku zniczy kontrahent Spółki miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W „warunkach handlowych” współpracy zawartych w umowie, o której mowa powyżej, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi w szczególności „marketingowe”, transportowe, informatyczne (Metro Link), logistyczne i inne obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z powyższym Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczone przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego dotyczyły, dokonywano również pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony związany z tymi fakturami. Zapłata za faktury „marketingowe”, transportowe, informatyczne (Metro Link), logistyczne i inne odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe (załącznik - specyfikacja płatności)

Po analizie prawnej zawartej umowy Spółka uznała, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane są przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z powyższym Spółka 11 lutego 2011 roku złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat „marketingowych”, logistycznych, marketingowych, informatycznych (Metro Link) i innych niż marża handlowa. Podstawą prawną pozwu było stosowanie przez Kontrahenta czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003r. nr 153, poz. 1503).

Podstawą żądania odszkodowania był art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sąd zważył, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno - marketingowej, ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły też upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy (P. Sp.J.). Odmowa przyjęcia takich warunków prowadziła do zerwania współpracy. Umowa przewidująca takie warunki jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, utrudniająca w sposób oczywisty dostęp do rynku i w ten sposób narusza dobre obyczaje handlowe (por. SN z 26 stycznia 2006r. sygn. akt II CK 378/05). Dokonywane potrącenia były nieskuteczne, gdyż czyn nieuczciwej konkurencji jest deliktem i stosownie do treści 505 pkt 3 k.c. niemożliwe jest dokonywanie takich potrąceń.

Wyrok w ww. sprawie zobowiązywał do zapłaty przez Kontrahenta pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi.

Na podstawie art. 15 i nast. ustawy z 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003r., nr 153, poz. 1503) czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku w szczególności przez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży. W sytuacji dopuszczenia się takiego czynu przez przedsiębiorcę występuje delikt w związku, z którym podlega on odpowiedzialności cywilnej. Zapytanie interpretacyjne nie jest związane zatem ani z roszczeniem o wykonanie bądź nienależyte wykonanie usług marketingowych, ani dotyczące wysokości i zwrotu należności potrąconych z tego tytułu, ani o zapłatę za towary zakupione od Wnioskodawcy. Było to natomiast nowe nieekwiwalentne roszczenie o przyznanie na ww. podstawie prawnej odszkodowania za dokonanie czynu niedozwolonego, który prawomocnie stwierdzono.

Wnioskodawca i kontrahent według posiadanych informacji są zarejestrowanymi i czynnymi podatnikami VAT: M. S.A. posiada NIP: (…) i jest podatnikiem VAT od dnia wejścia w życie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Spółka posiada NIP: (…). Umowa nr )…) z 26 lutego 2007r. oraz umowa nr (….) z 16 grudnia 2009r. były zawarte na czas nieokreślony, przy czym nowa zastępowała wcześniejszą.

Kontrahent był zobowiązany do odbioru towarów i zapłaty ceny. Ponadto zgodnie z treścią umowy miał przeprowadzać wspólnie z Wnioskodawcą akcje promujące towary mu dostarczone, jednakże wynagrodzenie przysługiwało w większości niezależnie od tych usług w postaci różnych upustów określonych na podstawie obrotu. Oprócz akcji określonych w załączniku do umowy jak: umieszczenie produktu w gazetce, ekspozycja towaru w szczególnym miejscu (końcówka regału, odpowiednia wysokość, ekspozycja paletowa, hot space, aleja główna), umieszczenie logo producenta w wyznaczonym miejscu w sklepie, część czynności określono tylko ogólnie np. usługi promocyjne związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek. Usługi umowne kontrahenta były wykonywane lub nie dało się zweryfikować ich wykonywania, co jednak nie miało związku z określeniem wynagrodzenia, które było zależne tylko od obrotu.

Sąd nie negował kwestii, że na zasadzie swobody umów odpłatne świadczenie usług „marketingowych”, usług logistycznych, transportowych i Metro Link jest czynnością podlegającą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Sąd uznał, że przedmiotowe usługi marketingowe, logistyczne, transportowe i informatyczne (Meto Link):

były narzucone przymusowo, bo ich zanegowanie oznaczało zamknięcie rynku dla produktów wnioskodawcy,
były wykonywane w stosunku do produktów stanowiących własność kontrahenta,
stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Świadczy o tym między innymi sposób naliczania opłat, który był niezależny od należytego rozliczenia się ze świadczonych usług marketingowych, logistycznych, transportowych i informatycznych (Metro Link).

Z powyższego powodu sąd nie mógł stwierdzić jednoznacznie czy były wykonane w całości czy też w części, sam kontrahent nie mógł tego udowodnić, a sąd stwierdził jednak, że zaistniał delikt utrudniania dostępu do rynku. Spór dotyczył wykonywania usług marketingowych, logistycznych, transportowych i informatycznych (Metro Link) w tym zakresie jaki był konieczny do ustalenia zaistnienia przesłanek deliktu zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. To jest czyjego towaru ww. usługi dotyczyły z czyjego punktu widzenia były zasadne gospodarczo, czy były uzgadniane z Wnioskodawcą, czy stanowiły opłatę za przyjęcie towaru do sprzedaży i w jaki sposób zostały zapłacone. Faktury za usługi marketingowe, logistyczne, transportowe i informatyczne (Metro Link) były zawsze jednostronnie potrącane z ceną sprzedanego towaru.

Sąd nie stwierdził, aby usługi marketingowe, logistyczne, transportowe i informatyczne (Metro Link) nie były faktycznie wykonywane lecz, że stanowiły one jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty. Ponadto jak stwierdzono powyżej część tych usług była określona jako na przykład „usługi promocyjne związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek”, co wyraża pewną gotowość lub jest całkowicie nieweryfikowalne, jednak jest należnością wynikającą z treści narzuconej Wnioskodawcy umowy.

Kwota odszkodowania nie stanowi zapłaty za świadczenia kontrahenta, gdyż ma charakter rekompensacyjny. Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym powyżej stanie faktycznym przegrany przez Kontrahenta Spółki spór prawny dotyczący odszkodowania za bezpodstawne wzbogacenie się, skutkować winien dla Spółki obowiązkiem dokonania korekt podatku naliczonego związanego z zakupem usług stanowiących przedmiot pozwu?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym powyżej stanie faktycznym Spółka w przeciągu kilku lat otrzymywała od Kontrahenta faktury dotyczące w szczególności usług „marketingowych”, logistycznych, transportowych, informatycznych (Metro Link) i innych liczonych w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. Wyliczenie wartości faktur oraz ich pozycje były zgodne z zawartą umową handlową. Spółka występując do Sądu za podstawę żądania zwrotu nielegalnych opłat uznała art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Przedmiotem pozwu nie był więc zwrot wartości faktur „marketingowych”, logistycznych, transportowych, informatycznych (Metro Link) lecz wartość odszkodowania wyliczona na ich podstawie. Sąd uznając racje Spółce nakazał Kontrahentowi wypłatę zgodną z pozwem tj. odszkodowanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

W świetle powyższego zdaniem Wnioskodawcy brak jest przesłanek powodujących obowiązek korekty okresów przeszłych, w których Spółka odliczyła od nich podatek VAT. Spółka posiadając dokumenty wystawione prawidłowo zgodnie z umową nie była świadoma, iż opłaty te zostaną uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, fakt ten został stwierdzony dopiero w postępowaniu sądowym.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r., Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Sprzedażą w rozumieniu art. 2 pkt 22 omawianej ustawy o VAT, jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Zgodnie z art. 7 ust. 1 tej ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Natomiast przez świadczenie usług (stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT), o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę.

Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego. Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W wyroku C-16/93 pomiędzy R.J Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, Trybunał zauważył, iż czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

Z kolei w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981r., C-154/80 Staatssecretaris van Financien v. Stowarzyszenie spółdzielcze „Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA" Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca był związany umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta prowadzącego działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju, zniczy.

W sytuacji dużej konkurencji na rynku Kontrahent Wnioskodawcy narzucił w umowie z Wnioskodawcą warunki współpracy, w której przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi w szczególności „marketingowe”, transportowe, informatyczne (Metro Link), logistyczne i inne obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwał Wnioskodawca z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z powyższym Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT, od których Wnioskodawca dokonywał pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony. Kontrahent był zobowiązany do odbioru towarów i zapłaty ceny. Zapłata za faktury „marketingowe”, logistyczne, transportowe, informatyczne (Metro Link) odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe.

Ponadto zgodnie z treścią umowy Kontrahent miał przeprowadzać wspólnie z Wnioskodawcą akcje promujące towary mu dostarczone, jednakże wynagrodzenie przysługiwało w większości niezależnie od tych usług w postaci różnych upustów określonych na podstawie obrotu. Oprócz akcji określonych w załączniku do umowy jak: umieszczenie produktu w gazetce Kontrahenta, ekspozycja towaru w szczególnym miejscu (końcówka regału, odpowiednia wysokość, ekspozycja paletowa, hot space, aleja główna), umieszczenie logo producenta w wyznaczonym miejscu w sklepie, część czynności określono tylko ogólnie np. usługi promocyjne związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek. Usługi umowne kontrahenta były wykonywane lub nie dało się zweryfikować ich wykonywania, co jednak nie miało związku z określeniem wynagrodzenia, które było zależne tylko od obrotu.

Biorąc powyższe pod uwagę powyżej opisany stan faktyczny stwierdzić należy, że opłaty ponoszone przez Wnioskodawcę w związku z zawartą umową dotyczącą sprzedaży swoich produktów, wiązały się z koniecznością ponoszenia na rzecz Kontrahenta dodatkowych opłat za wykonanie usług marketingowych, usług logistycznych, transportowych i informatycznych i innych obliczanych w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwał Wnioskodawca z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta.

Zatem, pomiędzy stronami istniała więź o charakterze zobowiązaniowym, która na gruncie ustawy o VAT stanowi świadczenie usługi za wynagrodzeniem.

Ponadto Kontrahent wystawiał na rzecz Wnioskodawcy faktury VAT za wykonane usługi, na podstawie których Wnioskodawca dokonywał odliczenia podatku VAT.

Według art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2011r., podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2,4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty (art. 108 ust. 1 ustawy). Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od kwoty podatku należnego (art. 108 ust. 2 ustawy).

Faktura VAT jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki) i nierozerwalnie związana jest z powstaniem obowiązku podatkowego. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie ww. dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy), a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 ustawy o VAT ustawodawca określił w § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360) obowiązującego od 1 kwietnia 2011r., elementy, które powinna zawierać faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży.

Zgodnie z tym przepisem, zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami „FAKTURA VAT”. Z powyższego wynika, że fakturę wystawia sprzedawca (usługodawca) będący podatnikiem podatku od towarów i usług, w celu udokumentowania dokonanej sprzedaży towarów lub świadczonych usług. Faktura VAT jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Prawidłowość materialno-prawna faktury VAT zachodzi wówczas, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt dostawy określonych towarów lub usług. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi, a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego. Faktura jest więc dokumentem stwierdzającym wystąpienie u podatnika okoliczności powodujących powstanie obowiązku podatkowego.

Natomiast zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi, suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje podatnikom podatku od towarów i usług oraz jedynie w takim przypadku, gdy dokonywane zakupy mają związek z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tj. takimi, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, zasada wyłącza więc możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do wykonywania czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu. Ponadto, w treści art. 88 ustawy o VAT, ustawodawca wskazał przypadki, w odniesieniu do których nie stosuje się obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego oraz przypadki, w których faktury i dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT warunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a ponadto, aby nie miały miejsca przesłanki uniemożliwiające dokonanie odliczenia kwoty lub zwrotu podatku należnego -określone w art. 88 ustawy o VAT.

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca skorzystał z prawa do odliczenia podatku od towarów i usług wynikającego z faktur VAT wystawionych przez Kontrahenta w związku ze świadczeniem usług wykonywanych na podstawie zawartej umowy zobowiązaniowej polegającej na przeprowadzaniu wspólnie z Wnioskodawcą akcji promujących dostarczone towary do Kontrahenta.

Z wniosku wynika ponadto, że Wnioskodawca po analizie prawnej zawartej umowy uznał, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane są przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W związku z powyższym Spółka dniu 11 lutego 2011 roku złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat „marketingowych”, logistycznych, transportowych, informatycznych (Metro Link) i innych niż marża handlowa.

Sąd zważył, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno - marketingowej, logistycznej, transportowej i informatycznej, ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły też upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy.

Sąd nie negował kwestii, że na zasadzie swobody umów odpłatne świadczenie usług „marketingowych”, logistycznych, transportowych, informatycznych (Metro Link) jest czynnością podlegającą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Sąd uznał, że przedmiotowe usługi marketingowe, logistyczne, transportowe i informatyczne (Metro Link):

były narzucone przymusowo, bo ich zanegowanie oznaczało zamknięcie rynku dla produktów wnioskodawcy,
były wykonywane w stosunku do produktów stanowiących własność kontrahenta,
stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Świadczy o tym między innymi sposób naliczania opłat, który był niezależny od należytego rozliczenia się ze świadczonych usług marketingowych, logistycznych, informatycznych (Metro Link).

Sąd nie stwierdził aby usługi marketingowe, logistyczne, transportowe, informatyczne (Metro Link) nie były faktycznie wykonywane lecz, że stanowiły one jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedmiotem sporu sądowego nie była kwestia udowodnienia wykonania bądź niewykonania usług na rzecz Wnioskodawcy, a zatem wyrok nie stwierdza, że faktury dokumentują czynności, które nie zostały wykonane. Skoro zatem pomiędzy stronami istniała umowa, czynności były przez kontrahenta podejmowane a jednocześnie opłaty stanowiły zapłatę za określone zachowanie kontrahenta, to nawet jeśli w świetle prawa pozapodatkowego nosiły znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, otrzymanie odszkodowania na podstawie odrębnego roszczenia o odszkodowanie za bezpodstawne wzbogacenie się nie będzie stanowiło podstawy do skorygowania odliczonego podatku naliczonego.

Powyższe stanowisko potwierdzają interpretacje indywidualne:

Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, sygnatura IBPP1/443-1368/11/LSz z 8 grudnia 2011r.
Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, sygnatura ILPP2/443-1276/12-2/EN z 20 marca 2013r.

Wnioskodawca w oparciu o przedstawiony stan faktyczny i prawny uważa, iż nie jest zobowiązany do skorygowania w poszczególnych okresach rozliczeniowych 2007-2010 podatku naliczonego ujętego w fakturach VAT wystawionych przez M., w sytuacji, gdy sąd orzekł, że spółka M. stosowała praktyki niezgodne z ustawą z dnia 16 kwietnia 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
eksport towarów;
import towarów;
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak stanowi art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Kwotę podatku naliczonego – na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy – stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (…).

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z powyższego wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto podkreślić należy, iż ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Między innymi zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Zagadnienia dotyczące korekty podatku naliczonego uregulowane zostały w art. 91 powołanej ustawy o VAT.

I tak, zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy, przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

W myśl art. 91 ust. 7d ustawy, w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca związany był umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta - dużej sieci handlowej - zniczy. W sytuacji dużej konkurencji na rynku zniczy kontrahent Spółki miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W „warunkach handlowych” współpracy zawartych w umowie, o której mowa powyżej, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi w szczególności „marketingowe”, transportowe, informatyczne (Metro Link), logistyczne i inne obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z powyższym Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczone przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego dotyczyły, dokonywano również pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony związany z tymi fakturami.

Po analizie prawnej zawartej umowy Spółka uznała, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane są przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z powyższym Spółka 11 lutego 2011r. złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat „marketingowych”, logistycznych, marketingowych, informatycznych (Metro Link) i innych niż marża handlowa.

Sąd zważył, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno - marketingowej, ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły też upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy (P. Sp.J.). Odmowa przyjęcia takich warunków prowadziła do zerwania współpracy. Umowa przewidująca takie warunki jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, utrudniająca w sposób oczywisty dostęp do rynku i w ten sposób narusza dobre obyczaje handlowe (por. SN z 26 stycznia 2006r. sygn. akt II CK 378/05). Dokonywane potrącenia były nieskuteczne, gdyż czyn nieuczciwej konkurencji jest deliktem i stosownie do treści art. 505 pkt 3 k.c. niemożliwe jest dokonywanie takich potrąceń.

Wyrok w ww. sprawie zobowiązywał do zapłaty przez Kontrahenta pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi.

Sąd uznał, że przedmiotowe usługi marketingowe, logistyczne, transportowe i informatyczne (Meto Link):

były narzucone przymusowo, bo ich zanegowanie oznaczało zamknięcie rynku dla produktów wnioskodawcy,
były wykonywane w stosunku do produktów stanowiących własność kontrahenta,
stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Z powyższego powodu sąd nie mógł stwierdzić jednoznacznie czy były wykonane w całości czy też w części, sam kontrahent nie mógł tego udowodnić, a sąd stwierdził jednak, że zaistniał delikt utrudniania dostępu do rynku. Spór dotyczył wykonywania usług marketingowych, logistycznych, transportowych i informatycznych (Metro Link) w tym zakresie jaki był konieczny do ustalenia zaistnienia przesłanek deliktu zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Kwota odszkodowania nie stanowi zapłaty za świadczenia kontrahenta, gdyż ma charakter rekompensacyjny. Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że sytuacja opisana we wniosku nie pozbawia Wnioskodawcy prawa do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli wydatek na usługi marketingowe, transportowe, informatyczne, logistyczne został poczyniony w związku z czynnościami opodatkowanymi.

Opłaty ponoszone przez Wnioskodawcę w związku z zawartą umową dotyczącą sprzedaży swoich produktów, wiązały się z koniecznością ponoszenia na rzecz Kontrahenta dodatkowych opłat za wykonanie usług marketingowych, usług logistycznych i innych obliczanych w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwał Wnioskodawca z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta.

Zatem, pomiędzy stronami istniała więź o charakterze zobowiązaniowym, która na gruncie ustawy o VAT stanowi świadczenie usługi za wynagrodzeniem. Kontrahent wystawiał na rzecz Wnioskodawcy faktury VAT dokumentujące wykonane usługi.

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca skorzystał z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur VAT wystawionych przez Kontrahenta w związku ze świadczeniem ww. usług wykonywanych na podstawie zawartej umowy zobowiązaniowej.

Z opisu sprawy wynika, że przedmiotem sporu sądowego nie była kwestia udowodnienia wykonania bądź niewykonania usług na rzecz Wnioskodawcy, a zatem wyrok nie stwierdza, że faktury dokumentują czynności, które nie zostały wykonane. Skoro zatem pomiędzy stronami istniała umowa, czynności były przez kontrahenta podejmowane a jednocześnie opłaty stanowiły zapłatę za określone zachowanie kontrahenta, to nawet jeśli w świetle prawa pozapodatkowego nosiły znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, otrzymanie odszkodowania na podstawie odrębnego roszczenia o odszkodowanie za bezpodstawne wzbogacenie się nie będzie stanowiło podstawy do skorygowania odliczonego podatku naliczonego.

Zatem Wnioskodawca nie ma obowiązku korekty VAT naliczonego związanego z zakupem usług marketingowych logistycznych, transportowych i informatycznych, które w ocenie Sądu były narzucone Spółce przymusowo (bowiem ich zanegowanie oznaczałoby ograniczenie rynku dla produktów Spółki) oraz stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty, gdyż poniesione wydatki miały związek ze sprzedażą opodatkowaną Spółki (dostawą towarów) natomiast otrzymanie rekompensaty (odszkodowania) zasądzonej przez Sąd pozostaje bez wpływu na wcześniej dokonane odliczenie podatku naliczonego.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy, że nie jest on zobowiązany do skorygowania w poszczególnych okresach rozliczeniowych 2007-2010 podatku naliczonego ujętego w fakturach VAT wystawionych przez M., w sytuacji, gdy sąd orzekł, że spółka M. stosowała praktyki niezgodne z ustawą z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto należy zauważyć, iż załączone do przedmiotowego wniosku kserokopie dokumentów obrazujących przedstawiony we wniosku stan faktyczny nie mogą być przedmiotem oceny przez tut. organ przy wydawaniu indywidualnej interpretacji. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny tych materiałów: jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem, co wynika wprost z przepisu art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto należy podkreślić, że interpretacja nie rozstrzyga w zakresie opodatkowania odszkodowania otrzymanego przez Spółkę, gdyż nie zadano w tym zakresie pytania oraz nie przedstawiono własnego stanowiska.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin