INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przedstawione we wniosku z 22 października 2013 r. (data wpływu 25 października 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłaty z tytułu niedotrzymania terminu zapłaty - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 października 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłaty z tytułu niedotrzymania terminu zapłaty.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (dalej zwany także „Spółka”) świadczy na rzecz Klientów usługi związane z terminalami płatniczymi, jak również dzierżawi je na rzecz Klientów. Klient, który chce skorzystać z usług Spółki jest zobligowany do podpisania Umowy o współpracy w zakresie obsługi terminali. Z tytułu sprzedaży usług, których świadczenie jest objęte niniejszą umową Spółka wystawia Klientowi faktury. Klient ma prawo dokonania spłaty należności Spółki poprzez wskazany na fakturze rachunek bankowy Spółki i w takim przypadku zapłata powinna nastąpić wciągu 7 dni od daty otrzymania faktury od Spółki. W celu zabezpieczenia płatności Spółki ze strony Klienta, Klient może wyrazić zgodę i upoważnić Spółkę do zastosowania polecenia zapłaty w celu obciążenia rachunku Klienta należnościami Spółki. W przypadku niedotrzymania przez Klienta terminu zapłaty wskazanego powyżej, braku możliwości zrealizowania polecenia zapłaty przez Spółkę lub w przypadku odwołania przez Klienta polecenia zapłaty Spółka ma prawo naliczyć opłatę w wysokości 5,00 zł netto za każdy taki przypadek oraz zawiesić możliwość prowadzenia jakichkolwiek operacji z wykorzystaniem terminala lub wystąpić na drogę windykacyjną.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionym stanie faktycznym obciążanie Klientów opłatą w wysokości 5,00 zł jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, obciążanie Klientów opłatą w wysokości 5,00 zł jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zakres czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT został określony w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 powyższej ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Odnosząc się do zacytowanego wyżej art. 8 ustawy o VAT wskazać należy, że pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o VAT zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy. Zauważyć tu jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Nakładana na Klienta opłata jest zapłatą dla Spółki za konkretne czynności, jakie musi wykonać w przypadku niedotrzymania przez Klienta terminu zapłaty wskazanego powyżej, braku możliwości zrealizowania polecenia zapłaty przez Spółkę lub w przypadku odwołania przez Klienta polecenia zapłaty (ponowna próba realizacji polecenia zapłaty, telefoniczne i mailowe wyjaśnienie przyczyn zaistniałej sytuacji, ewentualne wszczęcie procedury windykacyjnej). Ponieważ jest to zapłata za konkretną czynność opłaty te są wynagrodzeniem za świadczenie usług i tym samym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu, mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć związek bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Z danych przedstawionych we wniosku wynika, że Wnioskodawca (dalej zwany także „Spółka”) świadczy na rzecz Klientów usługi związane z terminalami płatniczymi, jak również dzierżawi je na rzecz Klientów. Klient, który chce skorzystać z usług Spółki jest zobligowany do podpisania Umowy o współpracy w zakresie obsługi terminali. Z tytułu sprzedaży usług, których świadczenie jest objęte niniejszą umową Spółka wystawia Klientowi faktury. Klient ma prawo dokonania spłaty należności Spółki poprzez wskazany na fakturze rachunek bankowy Spółki i w takim przypadku zapłata powinna nastąpić wciągu 7 dni od daty otrzymania faktury od Spółki. W celu zabezpieczenia płatności Spółki ze strony Klienta, Klient może wyrazić zgodę i upoważnić Spółkę do zastosowania polecenia zapłaty w celu obciążenia rachunku Klienta należnościami Spółki. W przypadku niedotrzymania przez Klienta terminu zapłaty wskazanego powyżej, braku możliwości zrealizowania polecenia zapłaty przez Spółkę lub w przypadku odwołania przez Klienta polecenia zapłaty Spółka ma prawo naliczyć opłatę w wysokości 5,00 zł netto za każdy taki przypadek oraz zawiesić możliwość prowadzenia jakichkolwiek operacji z wykorzystaniem terminala lub wystąpić na drogę windykacyjną.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 18 maja 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), Działu II „Skutki niewykonania zobowiązań”.

W myśl art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis statuujący karę umowną ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Kara umowna może obejmować trzy grupy zdarzeń, a mianowicie: niewykonanie zobowiązania, nienależyte wykonanie zobowiązania w ogólności oraz konkretne uchybienia w zakresie sposobu wykonania zobowiązania. Ma na celu „naprawienie szkody”, a więc należy uznać, że jest ona swoistą formą odszkodowania.

Odnosząc przedstawione we wniosku okoliczności do powołanych powyżej przepisów stwierdzić należy, że nałożona w opisanej sytuacji opłata za niedotrzymanie terminu płatności za dzierżawę terminala, której warunki naliczania i wypłaty reguluje Umowa o współpracy w zakresie obsługi terminali zawarta pomiędzy Wnioskodawcą (jako Zleceniodawcą) i Klientem, ma charakter sankcyjny oraz odszkodowawczy. Zatem opłata ta, jako wynikająca z niewywiązania się przez Klienta z umowy nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie usług i tym samym zapłaty za usługę.

A zatem w przedmiotowej sprawie nałożenie kary umownej stanowić będzie rekompensatę finansową dla Zleceniodawcy (Wnioskodawcy), jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego. Kary umowne pełniące funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, mają charakter czynności jednostronnej i nie wiążą się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tych kar nie jest związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Tym samym nie mieszczą się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy i nie podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy - obowiązującym do 31 grudnia 2013 r. - podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Stosownie do treści ust. 2 powołanego przepisu - obowiązującego do 31 grudnia 2013 r. - w przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku. Dotyczy to również otrzymanych zaliczek na dotacje, subwencje i na inne dopłaty o podobnym charakterze.

Z powołanych wyżej przepisów wynika zatem co ustawa o podatku od towarów i usług uznaje za obrót. A jest nim - jak wynika z art. 29 ust. 1 ustawy - kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę podatku należnego. Kwota należna natomiast obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej.

Niemniej, by mówić o obrocie winna nastąpić czynność podlegająca opodatkowaniu taka jak odpłatna dostawa towaru z art. 7 ust. 1 ustawy, lub odpłatne świadczenie usługi zdefiniowanej w art. 8 ust. 1 ustawy.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz opisany stan faktyczny wskazać należy, że uzyskiwana od Klienta opłata w związku z niedotrzymaniem terminu zapłaty w określonej wysokości, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Powyższe wynika z faktu, że otrzymana kwota pieniężna w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych umową (niedotrzymanie terminu zapłaty) stanowi de facto karę umowną. Środki pieniężne otrzymane z tego tytułu nie stanowią wynagrodzenia ani za odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1, ani za odpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 1 ustawy). W przypadku, gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. W konsekwencji powyższego, tak uzyskana kwota nie jest kwotą należną, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy i nie stanowi obrotu.

Reasumując, opłata za niedotrzymanie terminu zapłaty, wynikająca z niewywiązania się zleceniobiorcy z umowy, nie ma związku ze świadczeniem usług ani z dostawą towarów, zatem nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu uregulowanych w art. 5 ust. 1 ustawy i tym samym nie stanowi obrotu podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ponadto, tut. Organ wskazuje, że od 1 stycznia 2014 r. - uchyla się powołany wyżej art. 29 ust. 1 ustawy, a zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy - podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ponadto, tut. Organ informuje, że interpretacja dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłaty z tytułu niedotrzymania terminu zapłaty. W pozostałych zakresach wydane zostały odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.