INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 4 sierpnia 2013 r. (data wpływu 6 sierpnia 2013 r.), uzupełnionym pismem z 17 października 2013 r. (data wpływu 17 października 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia nabywcy na fakturze dokumentującej zakup nieruchomości przez małżonków oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 sierpnia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia nabywcy na fakturze dokumentującej zakup nieruchomości przez małżonków oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wniosek został uzupełniony 17 października 2013 r. o brakującą opłatę.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca od 2007 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, obecnie pod firmą (…) i pozostaje w związku małżeńskim od 2011 r. Z tytułu prowadzonej działalności jest podatnikiem podatku VAT. Małżonka Wnioskodawcy obecnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i nie prowadzi działalności gospodarczej (nie jest także podatnikiem podatku VAT).

W połowie trzeciego kwartału 2013 r. Zainteresowany zamierza nabyć wraz z małżonką nowy lokal użytkowy w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą (usługi prawne) lub też z zamiarem wynajmowania go w późniejszym okresie (wynajmem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi). Przedmiotem umowy będzie również zakup udziału we współwłasności nieruchomości gruntowej oraz we współwłasności części budynku przeznaczonych do wspólnego korzystania przez wszystkich współwłaścicieli. Wnioskodawca wraz z żoną będą współwłaścicielami lokalu użytkowego na zasadzie współwłasności majątkowej. Zakup lokalu użytkowego sfinansowany będzie z kredytu bankowego zaciągniętego przez podatnika oraz jego małżonkę. W miesiącu nabycia lokalu użytkowego Wnioskodawca zamierza wprowadzić ten lokal do ewidencji środków trwałych firmy.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w świetle art. 106 ustawy o VAT w zw. z § 6-7 rozporządzenia MF w sprawie wystawienia faktur, w opisanym powyżej stanie, faktura dokumentująca sprzedaż lokalu użytkowego jako nabywców powinna wskazywać faktycznych nabywców, tj. podatnika i jego małżonkę, przy czym w przypadku nabycia lokalu użytkowego na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej, w fakturze nie należy rozbijać ceny i podatku VAT odrębnie na część ceny i podatku VAT przypadającą na małżonka...
2. Czy prawidłowe jest stanowisko, że w świetle art. 86 ustawy o VAT, w opisanym powyżej stanie faktycznym - tj. w przypadku zakupu lokalu użytkowego przez oboje małżonków pozostających we współwłasności majątkowej, gdy tylko Wnioskodawca jest podatnikiem podatku VAT, a zakupiony lokal użytkowy będzie w całości wykorzystywany w jego działalności gospodarczej - Zainteresowanemu przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego w fakturze dokumentującej zakup lokalu użytkowego...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1. W sytuacji, gdy Wnioskodawca zakupi wspólnie z żoną lokal użytkowy obydwoje powinni zostać jako nabywcy wykazani w dokumentującej przedmiotową transakcję fakturze VAT. Za takim stanowiskiem przemawia analiza art. 106 ustawy o VAT oraz § 6-7 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wystawiania faktur VAT, które nakazują wskazywać w fakturze nabywcę towaru lub usługi. Jednocześnie, w świetle treści wskazanych przepisów, a także przedstawionego zdarzenia przyszłego, brak jest podstaw do uznania, że w fakturze powinna być wskazana część ceny i podatku od wartości dodanej odpowiadające udziałowi we współwłasności każdego z nabywców. Takie stanowisko jest tym bardziej zasadne, że współwłasność na zasadzie wspólności ustawowej jest współwłasnością łączną tj. bezudziałową co oznacza, że w czasie trwania tej wspólności nie można określić proporcji, w jakiej pozostają udziały jednego małżonka we współwłasności poszczególnych składników majątkowych stanowiących wspólność małżeńską.

Ad. 2. W przypadku nabycia lokalu użytkowego, który zostanie wprowadzony do ewidencji środków trwałych i będzie wykorzystywany w całości w działalności gospodarczej przysługuje Wnioskodawcy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego w fakturze dokumentującej zakup lokalu użytkowego. Bez znaczenia jest przy tym fakt nabycia lokalu użytkowego przez oboje małżonków na zasadzie wspólności ustawowej. Odnosząc się do powyższego stanowiska należy bowiem wskazać, że stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT „W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124”. Dlatego też, w sytuacji gdy zakupiony lokal użytkowy będzie wykorzystywany w całości w działalności gospodarczej podatnika (będzie stanowił środek trwały) zasadnym jest uznać, że zostały spełnione przestanki do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy transakcji zakupu lokalu użytkowego. Na prawo do odliczenia pełnej kwoty naliczonego podatku VAT nie ma przy tym wpływu fakt nabycia lokalu użytkowego przez podatnika wspólnie z małżonkiem (który nie jest podatnikiem VAT). Takie postępowanie jest zgodne z zawartą w Dyrektywie VAT 2006/112 zasadą neutralności podatku VAT, czego dowodem jest wykładnia przepisów prawa europejskiego przyjętą przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS). W orzecznictwie ETS ugruntowane od kilku lat jest stanowisko, że nawet osoba, która nabywa dom lub zleca jego budowę celem zamieszkania w nim z rodziną działa w charakterze podatnika i w związku z tym korzysta z prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT, w zakresie, w jakim używa pomieszczenia znajdującego się w tym budynku jako biura do celów wykonywania, choćby tylko ubocznie, działalności gospodarczej i zalicza tę część budynku do majątku swojego przedsiębiorstwa. Zajmując korzystne dla podatników stanowisko, ETS przyjmuje, że wprawdzie wspólnota wynikająca z małżeństwa, która nie ma osobowości prawnej nie wykonuje sama działalności gospodarczej to jednak nie powinno pozbawiać prawa do odliczenia jednego z małżonków. Z uwagi bowiem na to, że taka wspólnota nie jest podatnikiem i z tego względu nie może ona odliczać naliczonego podatku od wartości dodanej, takie prawo do odliczenia należy zgodnie z zasadą neutralności przyznać małżonkom występującym indywidualnie, o ile mają oni status podatnika. Za stanowiskiem podatnika przemawia również fakt, że według polskich przepisów wspólność majątkowa małżeńska polega na tym, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej). Podobnie, za uznaniem stanowiska za prawidłowe przemawia konstrukcja prawa współwłasności, które jest rozumiane jako prawo niepodzielnie przysługujące współwłaścicielom. Jak zauważył Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 14 października 2005 r., sygn. akt III CK 92/05 „Na tle prawa polskiego brak jest podstaw dla traktowania udziału we współwłasności jako odrębnego prawa. Nawet więc jeżeli określony podmiot nabył udziały w nieruchomości na podstawie różnych zdarzeń prawnych, to jest on właścicielem nieruchomości, a nie uprawnionym z trzech udziałów we współwłasności tej nieruchomości”.

Reasumując, fakt, że nieruchomość została zakupiona przez oboje małżonków pozostających we wspólności majątkowej, nie stanowi przeszkody do odliczenia przez podatnika całej kwoty podatku naliczonego zawartego w fakturze sprzedaży. Warunkiem odliczenia podatku naliczonego zgodnie z powołanym wyżej przepisem art. 86 ust. 1 VAT jest bowiem jedynie wykorzystywanie towaru do wykonywania czynności opodatkowanych, co w niniejszej sprawie będzie miało miejsce. Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w linii orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) znajdującej się m.in. w wyrokach z 30 marca 2004 r., sygn. akt FSK 83/04 oraz z 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt FSK 69/04. Czy też w wyroku NSA z 8 czerwca 2004 r., sygn. akt FSK 157/04, w którym wskazano, że: „Okoliczność, że podatnik VAT nabył dla potrzeb prowadzonej działalności określony składnik majątkowy wspólnie z małżonkiem nie pozbawia go prawa potrącenia podatku naliczonego stanowiącego jedną z fundamentalnych zasad konstrukcji podatku od towarów i usług”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z zapisem art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) zwanej dalej ustawą, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak stanowi art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Stosownie do art. 106 ust. 4 ustawy, podatnicy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1 i 2, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.

Szczegółowe zasady wystawiania faktur VAT i innych dokumentów z nimi zrównanych uregulowane zostały w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 68, poz. 360 ze zm.) dalej rozporządzenie, wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 pkt 1 ustawy.

W myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia, fakturę wystawia:

1. zarejestrowany podatnik VAT czynny;
2. podatnik, o którym mowa w art. 16 ustawy, przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu.
   
   

Faktury mogą również wystawiać zarejestrowani podatnicy VAT zwolnieni (§ 4 ust. 1 rozporządzenia).

Jak stanowi § 5 ust. 1 rozporządzenia, faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna zawierać:

1. datę jej wystawienia;
2. kolejny numer, nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;
3. imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
4. numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany dla podatku, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 11 lit. a;
5. numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany dla podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 11 lit. b;
6. datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury; w przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym podatnik może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży;
7. nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
8. miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
9. cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto);
10. kwoty wszelkich rabatów, w tym za wcześniejsze otrzymanie należności, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto;
11. wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto);
12. stawkę podatku;
13. sumę wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
14. kwotę podatku, od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku;
15. kwotę należności ogółem.
    
    

Z uregulowań tych wynika, że faktura powinna m.in. jednoznacznie określać imię i nazwisko lub nazwy podatnika/sprzedawcy i nabywcy, ich adresy.

Z przywołanych przepisów wynika, że faktura winna zawierać dane nabywcy towaru lub usługi i tym samym dokumentować rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, a jako wystawca i nabywca powinni widnieć faktyczni uczestnicy transakcji. Każdorazowo należy ustalić więc nabywcę towaru lub usługi, który winien wynikać z zawartej umowy.

Należy podkreślić, że celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział. Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Co do zasady zatem, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami. Faktura VAT potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106 ust. 1 ustawy mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Z danych przedstawionych we wniosku wynika, że Wnioskodawca od 2007 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i z tytułu tej działalności jest podatnikiem podatku VAT. Zainteresowany pozostaje w związku małżeńskim od 2011 r. Małżonka Wnioskodawcy obecnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i nie prowadzi działalności gospodarczej (nie jest także podatnikiem podatku VAT). W połowie trzeciego kwartału 2013 r. Zainteresowany zamierza nabyć wraz z małżonką nowy lokal użytkowy w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą (usługi prawne) lub też z zamiarem wynajmowania go w późniejszym okresie (wynajmem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi). Przedmiotem umowy będzie również zakup udziału we współwłasności nieruchomości gruntowej oraz we współwłasności części budynku przeznaczonych do wspólnego korzystania przez wszystkich współwłaścicieli. Wnioskodawca wraz z żoną będą współwłaścicielami lokalu użytkowego na zasadzie współwłasności majątkowej. Zakup lokalu użytkowego sfinansowany będzie z kredytu bankowego zaciągniętego przez podatnika oraz jego małżonkę. W miesiącu nabycia lokalu użytkowego Wnioskodawca zamierza wprowadzić ten lokal do ewidencji środków trwałych firmy.

W świetle opisanego wyżej zdarzenia przyszłego Zainteresowany ma wątpliwości, czy na fakturze dokumentującej zakup lokalu użytkowego przez małżonków pozostających we wspólności majątkowej powinni być wskazani jako nabywcy oboje małżonkowie, czy tylko Wnioskodawca z uwagi na fakt prowadzenia działalności gospodarczej oraz czy Zainteresowany ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej nabycie tej nieruchomości.

Powołane wyżej przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy precyzują jakie podmioty wpisują się w definicję podatnika podatku od towarów i usług. Ustawodawca nie wymienił wśród nich małżonków. Ustawa o podatku od towarów i usług nie obejmuje także małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Tym samym na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich wykonując samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie odrębnym podatnikiem tego podatku. Co więcej autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres ich praw i obowiązków jako podatników podatku od towarów i usług.

Kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.).

Jak stanowi art. 31 § 1 ww. Kodeksu, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 cyt. Kodeksu).

W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 tego Kodeksu, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

Zgodnie z art. 36 § 3 powołanej ustawy, przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.

Jak stanowi art. 37 § 1 pkt 1 powołanego Kodeksu, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna, m.in., do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków. Na mocy art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa (jak wynika z treści wniosku w przedmiotowej sprawie między małżonkami istnieje wspólność majątkowa). Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Mając na uwadze przywołane wyżej przepisy, należy raz jeszcze podkreślić, że celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział. Z powyższego wynika, iż o prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe między określonymi podmiotami.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie z uwagi na fakt, że - jak wskazał Zainteresowany - nabywcą nieruchomości będzie małżeństwo pozostające w ustawowej wspólności majątkowej (Wnioskodawca i Jego małżonka), na fakturze dokumentującej ww. transakcję - zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy oraz § 5 ust. 1 rozporządzenia - winny znaleźć się zarówno dane Wnioskodawcy jak i Jego żony. Ponieważ jak wskazano wyżej małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej będą właścicielami nabytej nieruchomości na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej), w tym przypadku nie ma podstaw do rozbijania na fakturze ceny towaru i kwoty podatku na część przypadającą każdemu z małżonków.

Podstawowe zasady dotyczące prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zostały zawarte w dziale IX ustawy.

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:

1. z tytułu nabycia towarów i usług,
2. potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,
3. od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu

– z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Istnienie związku między nabywanymi towarami i usługami a transakcjami opodatkowanymi podatnika jest traktowane jako niezbędny wymóg powstania prawa do odliczenia podatku również w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. UE L 347.1 ze zm.). Stanowisko powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Z uwagi na konstrukcję podatku od towarów i usług (opartą na zasadzie potrącalności w danej fazie obrotu), podatek ten jest z punktu widzenia jego podatników neutralny, gdyż pełnią oni jedynie rolę płatników, przerzucając jego ekonomiczny ciężar na kolejnych nabywców, czyli finalnie na konsumentów. Możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związana jest jednak z wykonaniem przez podatnika takich czynności, które podlegają ustawie o podatku od towarów i usług, natomiast jeśli dana czynność ustawie tej nie podlega, to nie powstaje ani obowiązek w zakresie podatku należnego, ani uprawnienie w zakresie podatku naliczonego.

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Zatem, w podatku od towarów i usług obowiązuje zasada tzw. „niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego”. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia, nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

W każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją podatnika wykonującego określone czynności, z którymi łączą się skutki podatkowoprawne, było wykonywanie czynności opodatkowanych.

Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Powyższe oznacza, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze, jednak transakcja nie podlega opodatkowaniu.

Natomiast, w myśl art. 88 ust. 4 ustawy, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 20.

Podsumowując, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje czynny, zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego przez podmiot niebędący czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT oraz w sytuacji, gdy towary i usług nie są w ogóle wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług prawnych i z tego tytułu jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT. Zainteresowany wraz z małżonką planuje nabyć nieruchomość (nowy lokal użytkowy), który zamierza wprowadzić do środków trwałych swojej firmy i wykorzystywać w prowadzonej działalności gospodarczej. Żona Wnioskodawcy nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest podatnikiem VAT. Faktura dokumentująca nabycie ww. nieruchomości będzie wskazywała oboje małżonków jako nabywców.

Jak dowiedziono wyżej szczególnego rodzaju podmiot jakim jest małżeństwo - na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług - nie ma przymiotu podatnika. Jednakże w sytuacji, gdy jedno z małżonków w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą jest czynnym podatnikiem VAT, pozbawienie go prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego z faktury wystawionej na oboje małżonków w sytuacji, gdy nabycie ma związek z prowadzoną podatkową działalnością gospodarczą, naruszałoby zasadę neutralności - fundamentalną zasadę obowiązującą w podatku od towarów i usług.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że skoro - jak wynika z opisu sprawy - nabyta nieruchomość będzie służyć wyłącznie celom prowadzonej przez Wnioskodawcę opodatkowanej VAT działalności gospodarczej, z tytułu której jest on czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, to Wnioskodawcy będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup nieruchomości. Warunkiem prawidłowości rozliczeń Wnioskodawcy będzie jednak to, że w jego sytuacji nie zajdą przesłanki, o których mowa w art. 88 ustawy.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego, zarówno w części dotyczącej określenia nabywcy na fakturze dokumentującej zakup nieruchomości przez małżonków jak również w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto wskazać należy, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

W związku z powyższym zaznaczenia wymaga, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności kwestii opodatkowania lub zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy przedmiotowej nieruchomości.

Jednocześnie należy podkreślić, że udzielona interpretacja indywidualna stanowi ochronę prawno-podatkową tylko dla Wnioskodawcy, a nie dla Jego małżonki czy kontrahenta (zbywcy nieruchomości).

W niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia nabywcy na fakturze dokumentującej zakup nieruchomości przez małżonków oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego. Odpowiedź na pytanie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych została udzielona odrębnym pismem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.