INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 3 kwietnia 2012 r. (data wpływu: 4 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni od roku 1985 do kwietnia 2008 r. była najemcą spółdzielczego mieszkania typu lokatorskiego o pow. ok. 52 m². W dniu 16 kwietnia 2008 r., po podpisaniu aktu notarialnego, Zainteresowana stała się właścicielką ww. mieszkania, w którym mieszka również obecnie.

W ww. mieszkaniu wraz z Wnioskodawczynią mieszkali lokatorzy bez prawa do tego lokalu, a tylko zameldowani. Lokatorzy ci sprawiali od wielu lat znaczne problemy, których nie dało się rozwiązać polubownie. Spowodowało to konieczność wniesienia przez Zainteresowaną do sądu rejonowego pozwu o eksmisję wyżej wymienionych. Sąd rejonowy wydał wyrok nakazujący eksmisję ww. w dniu 25 marca 2003 r. Równocześnie, z uwagi na posiadanie przez pozwanych małoletniej córki, wstrzymał wykonanie eksmisji do czasu przydzielenia przez miasto lokalu socjalnego. Po uzyskaniu ww. wyroku, Zainteresowana rozpoczęła intensywne starania o przydział takiego lokalu dla lokatorów. Odpowiednie interwencje i starania o przydział lokalu dla ww. Wnioskodawczyni czyniła we wszystkich instytucjach, które mogłyby pomóc rozwiązać ten problem. Podstawowa instytucją był prezydent miasta, jak również odpowiednie jego urzędy. Łącznych interwencji – w okresie od wyroku do 2010 roku – osobistych i każdorazowo pisemnych – Zainteresowana przeprowadziła ponad 30. Nie przyniosło to jednak pozytywnego rezultatu. W całym okresie – przed pozwem i po wyroku – zachowanie lokatorów powodowało olbrzymią ilość problemów i uciążliwości, zmuszając wielokrotnie do korzystania z pomocy władz porządkowych. Bardzo często (w okresie 2003-2009) występowały – ze strony lokatorów – olbrzymie zagrożenia dla zdrowia Zainteresowanej, a nawet życia. Wnioskodawczyni wraz z mężem wielokrotnie musiała przebywać w wynajętych mieszkaniach (w mieście), w hotelach, a nawet poza miastem. Poza wieloma problemami wiązało się to również ze znacznymi dodatkowymi kosztami. Łącznie w tym okresie (2003-2009), Zainteresowana wraz z mężem przebywała poza swoim mieszkaniem około trzech lat. Ostatecznie lokatorzy opuścili mieszkanie Wnioskodawczyni i wymeldowali się w maju 2010 r. Wówczas Zainteresowana mogła przejąć w całości mieszkanie.

Mieszkanie – które było eksploatowane przez lokatorów w 80% – zostało maksymalnie zdewastowane (zniszczone: instalacja gazowa wraz z urządzeniami odbiorczymi, instalacja elektryczna – aluminiowa w związku z systematycznymi przeciążeniami, łazienka, kuchnia, podłogi, ściany, wszystkie drzwi wewnętrzne – 6 szt., okna, itd.).

Czynione przez Zainteresowaną próby sprzedaży mieszkania, zamiany na mniejsze, się nie powiodły. Dla dalszego mieszkania niezbędny był chociażby minimalny remont, którego przeprowadzenie w sytuacji Wnioskodawczyni (wraz z mężem są emerytami) było niemożliwe z braku środków finansowych.

Wówczas złożony został do sądu pozew przeciwko miastu o odszkodowanie. Zgodnie z protokółem z dnia 20 września 2011 r., Zainteresowana zawarła z miastem ugodę sądową, w wyniku której została Jej wypłacona kwota 24 245,55 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie przez miasto lokalu socjalnego byłym lokatorom, a co należało do obowiązku miasta. Zgodnie z przytoczonym wcześniej wyrokiem sądu rejonowego z dnia 25 marca 2003 r., ww. kwotę Zainteresowana przeznaczyła na najpilniejsze potrzeby remontowe, umożliwiające dalsze mieszkanie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy uzyskany przychód w wysokości 24 245,55 zł z tytułu odszkodowania należy wykazać w zeznaniu rocznym za 2011 rok...

Zdaniem Wnioskodawczyni, ma w tej sprawie zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie ma konieczności wykazywania tego przychodu w zeznaniu rocznym za 2011 rok.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem, wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych oraz od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. W myśl pkt 9 tego artykułu, do źródeł przychodów zalicza się przychody z innych źródeł.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni – będąc właścicielem mieszkania – zgodnie z protokółem z dnia 20 września 2011 r., zawarła z miastem ugodę sądową, w wyniku której została Jej wypłacona kwota 24 245,55 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie przez miasto lokalu socjalnego byłym lokatorom, co należało do obowiązku miasta.

Należy podkreślić, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda, w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje więc tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

We wniosku Zainteresowana wskazała, że odszkodowanie zostało Jej wypłacone przez miasto z tytułu niedostarczenia lokalu mieszkalnego.

W myśl art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 417 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Powołany powyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. Przepisy te dają więc właścicielowi rzeczy wynajmującemu lokal mieszkalny prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz (lokal mieszkalny) wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

W konsekwencji, otrzymana przez Zainteresowaną kwota nie jest naprawieniem szkody Jej wyrządzonej, lecz zapłatą za korzystanie z Jej rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego Roszczenie o to wynagrodzenie jest odrębnym roszczeniem, niezależnym od przesłanek o naprawienie szkody i zwrot bezpodstawnego wzbogacenia.

Zatem, przedmiotowe odszkodowanie wypłacone przez miasto Wnioskodawczyni – jako właścicielowi mieszkania – z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Rzeczony przychód podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym PIT-36, zgodnie z art. 45 ust. 1 cyt. ustawy podatkowej, składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym go uzyskano i opodatkowaniu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 27 tej ustawy, tj. według skali podatkowej łącznie z pozostałymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie, informuje się, że wydając interpretację w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony, do oceny dokumentów załączonych do wniosku; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego, przedstawionym przez Zainteresowaną i Jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.