Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/415-846/13/BJ
z 9 grudnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 6 września 2013 r. (data wpływu do tut. Biura – 10 września 2013 r.), uzupełnionym 8 listopada 2013 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 września 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z 30 października 2013 r. znak: IBPB II/1/415-846/13/BJ wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Przedmiotowy wniosek uzupełniono 8 listopada 2013 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W latach 50-tych Wnioskodawczyni wraz z mężem otrzymała od swoich rodziców nieruchomość (grunt) (0,4688 ha) położony w B. W 2009 roku mąż Wnioskodawczyni zmarł. Wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym w M. wniosek w sprawie spadkowej.

26 listopada 2010 r. Sąd wydał postanowienie o nabyciu spadku – dla Wnioskodawczyni 1/4 części a dla jej 5-tki dzieci po 3/20 części. 1 grudnia 2011 r. w Kancelarii Notarialnej w M. dzieci podpisały zrzeczenie się swoich części na korzyść Wnioskodawczyni. 26 lipca 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała zawiadomienie z Urzędu Wojewódzkiego o wydaniu na wniosek ... S.A. decyzji (…) znak (…) o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej dla inwestycji pn. „(…)”. Działka Wnioskodawczyni jest w tym rejonie i jej część (0,1031 ha) została przeznaczona do wywłaszczenia. Na wniosek inwestora nadano decyzji rygor natychmiastowej wykonalności w trybie przepisów art. 9w ust. 1 ustawy ze względu na ważny interes społeczny. Zgodnie z art. 9s ust. 3 ustawy, nieruchomości wydzielone liniami rozgraniczającymi teren, stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji stała się ostateczna.

W dniu 27 maja 2013 r. Wnioskodawczyni podpisała protokół uzgodnienia wysokości odszkodowania za przejęcie praw do nieruchomości decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej. Odszkodowanie za 0,1031 ha nieruchomości ustalono na kwotę 100.076 zł i dodatkowo 5%, tj. 5.003,80 (za wydanie nieruchomości w określonym czasie). Łączna kwota odszkodowania to 105.079,80 zł, którą Wnioskodawczyni otrzymała.

W piśmie z 5 października 2013 r. (data wpływu – 8 listopada 2013 r.) stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawczyni wskazała, że:

1. w stwierdzeniu „zrzeczenie się”, o którym mowa w części G wniosku ORD-IN chodzi o dział spadku.
2. Dział spadku, o którym mowa powyżej odbył się bez spłat.
   
   

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy od otrzymanego odszkodowania Wnioskodawczyni musi zapłacić podatek dochodowy?
2. Jeżeli tak, to czy cała kwota odszkodowania jest podstawą do opodatkowania, czy też kwota 37,5% podstawy odszkodowania (procent wyliczony z części działki zrzeczonej przez dzieci na korzyść Wnioskodawczyni)?
   
   

Wnioskodawczyni uważa, że zgodnie z ustawą podatku dochodowym od osób fizycznych rozdział 3, art. 21 ust. 29 (winno być art. 21 ust. 1 pkt 29) powinna być zwolniona z podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 omawianej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Z wniosku wynika, iż w 2009 roku zmarł mąż Wnioskodawczyni. 26 listopada 2010 r. Wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym wniosek w sprawie spadkowej. Sąd wydał postanowienie o nabyciu spadku – dla Wnioskodawczyni 1/4 części a dla jej 5-tki dzieci po 3/20 części. 1 grudnia 2011 r. w Kancelarii Notarialnej nastąpił dział spadku, w wyniku którego Wnioskodawczyni nabyła całość masy spadkowej. Dział spadku, o którym mowa powyżej odbył się bez spłat. 26 lipca 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała zawiadomienie z Urzędu Wojewódzkiego o wydaniu na wniosek ... S.A. decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej dla inwestycji pn. „(…)”. Działka Wnioskodawczyni jest w tym rejonie i jej część (0,1031 ha) została przeznaczona do wywłaszczenia. W dniu 27 maja 2013 r. Wnioskodawczyni podpisała protokół uzgodnienia wysokości odszkodowania za przejęcie praw do nieruchomości decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej.

Wnioskodawczyni uważa, że otrzymane odszkodowanie korzysta ze zwolnienia.

Zgodnie z art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm.) ustawa ta nie narusza innych ustaw w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami, a w szczególności ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94, z późn. zm.).

W myśl art. 1 pkt 5 ww. ustawy o transporcie kolejowym przepisy ustawy określają szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji dotyczących linii kolejowych o znaczeniu państwowym, w tym warunki lokalizacji i nabywania nieruchomości na ten cel oraz organy właściwe w tych sprawach.

Stosownie do art. 9o ust. 1 pow. ustawy decyzję o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej wydaje wojewoda, na wniosek ...Spółki Akcyjnej, zwanych dalej „... S.A.”

Na podstawie art. 9q ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym, wojewoda doręcza decyzję o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej wnioskodawcy oraz wysyła zawiadomienie o jej wydaniu właścicielom lub użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie tej decyzji na adres wskazany w katastrze nieruchomości. Pozostałe strony zawiadamia w drodze obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim i urzędach gmin właściwych ze względu na przebieg linii kolejowej, na stronach internetowych tych gmin oraz urzędu wojewódzkiego, a także w prasie lokalnej. Doręczenie zawiadomienia na adres wskazany w katastrze nieruchomości jest skuteczne.

Nieruchomości wydzielone liniami rozgraniczającymi teren, o którym mowa w ust. 2, stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna (art. 9s ust. 3 ww. ustawy).

Stosownie do art. 9s ust. 4 cyt. ustawy do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania w przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 3a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 9y i 9z.

Zgodnie natomiast z art. 9y ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym, za nieruchomości oraz ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości, o których mowa w art. 9s ust. 3 i 3a oraz art. 9x ust. 4, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między ... S.A. a dotychczasowym właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe do nieruchomości.

W myśl art. 9y ust. 3e powołanej ustawy, jeżeli dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej odpowiednio wyda tę nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne pomieszczenia niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 28 dni od dnia:

1. doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji, o którym mowa w art. 9q ust. 2,
2. doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej rygoru natychmiastowej wykonalności albo
3. w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna

-wysokość odszkodowania powiększa się o kwotę równą 5% wartości nieruchomości lub wartości prawa użytkowania wieczystego.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów prawa uznać należy, iż opisane we wniosku odszkodowanie zostało wypłacone stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z analizy ww. przepisu wynika, że przedmiotowe zwolnienie nie będzie przysługiwało w sytuacji, gdy łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

1. nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,
2. cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.
   
   

Zatem w przypadku, gdy spełniony będzie tylko jeden z warunków, albo gdy żaden z nich nie zostanie spełniony, wówczas uzyskany przychód korzysta ze zwolnienia.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni nabyła nieruchomość w dwóch etapach:

1. w dacie śmierci męża, tj. w 2009 r., oraz
2. w dacie dokonania działu spadku, tj. w 2011 r.
   
   

W myśl art. 924 i 925 ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, natomiast otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast stosownie do z art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Tak więc dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy. Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przed notariuszem potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Zgodnie z zapisem art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Zatem do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Na podstawie art. 1038 § 1 Kodeksu cywilnego sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. § 2 wskazuje, iż umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

Dział spadku jest zatem instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), który mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich. Ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Tak więc na skutek działu spadku następuje „konkretyzacja” składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Konkretyzacja ta może mieć określone skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych, w zależności od wielkości nabycia w drodze działu spadku.

Natomiast zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Co oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.

W myśl art. 210 zd. 1 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1. podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2. przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3. sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).
   
   

Zniesienie współwłasności i dział spadku nie stanowi nabycia rzeczy, jeżeli mieści się w ramach udziału jaki przypadał byłym współwłaścicielom w rzeczy wspólnej i odbyło się bez spłat i dopłat. Jeżeli jednak w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności udział danej osoby ulega powiększeniu mamy do czynienia z nabyciem, gdyż zwiększa się stan jej majątku osobistego. Tak więc, co do zasady, dział spadku i zniesienie współwłasności jest formą nowego nabycia wówczas, gdy w wyniku tego działu spadku i zniesienia współwłasności podatnik otrzymuje większy udział w majątku niż przysługiwał mu pierwotnie (tj. przed dokonaniem działu spadku i zniesienia współwłasności).

W niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, o której mowa w pkt 2, gdyż w wyniku dokonania działu spadku Wnioskodawczyni stała się wyłącznym właścicielem nieruchomości. We wniosku wskazano, że dział spadku, o którym mowa powyżej odbył się bez spłat.

Z uwagi na to, iż na gruncie analizowanej sprawy nabycie udziału w nieruchomości, zarówno w drodze spadku jak i w drodze działu spadku, miało charakter nieodpłatny, stwierdzić należy, że cena nie stanowiła elementu nabycia a zatem nie został spełniony jeden z warunków wyłączających przedmiotowe zwolnienie, tj. cena nabycia nie była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia. Ponadto, przeniesienie własności udziału w nieruchomości, który został nabyty przez Wnioskodawczynię w drodze spadku, nastąpiło po upływie dwóch lat od jego nabycia.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie za przejęcie praw do nieruchomości decyzją o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, w części przypadającej na udział w nieruchomości nabyty w drodze spadku korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie są spełnione oba warunki wyłączające przedmiotowe zwolnienie, co oznacza, że na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek uiszczenia z tego tytułu podatku.

Również obowiązek zapłaty podatku nie dotyczy przychodu uzyskanego tytułem tej części odszkodowania, która przypada na udział w nieruchomości nabyty przez Wnioskodawczynię w drodze działu spadku, gdyż został spełniony tylko jeden z warunków, tj. brak ceny nabycia.

Reasumując, Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od całości uzyskanego odszkodowania, a tym samym jej stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

W związku z dołączeniem do wniosku kserokopii dokumentu należy zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do jego oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.