INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o. reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2011 r. (data wpływu 2 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia obrotu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia obrotu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka … powstała w 2002 r. Od początku swej działalności zajmuje się detaliczną i hurtową sprzedażą paliw płynnych. Przy każdej stacji działa sklep oferujący niezbędny asortyment każdego kierowcy, butle z gazem propan-butan oraz parking.

W dniu 4 stycznia 2011 r. Spółka podjęła decyzję i podpisała umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, tj. stacji paliw położnej w …. Strony umowy postanawiają:

1. Że przyrzeczona umowa sprzedaży zostanie zawarta do dnia 8 kwietnia 2011 r.
2. Spółka otrzymała od kupującego zadatek-kaucję, która jest gwarancją dotrzymania zobowiązania i stanowiącą odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania.
3. W przypadku nie wykonania umowy przez kupującego zadatek-kaucja przepada na rzecz spółki, czyli sprzedawcy.
4. Zadatek-kaucja podlega zwrotowi w przypadku prawidłowego wykonania umowy i nie będzie w żaden sposób zaliczany na poczet ceny sprzedaży.
   
   

W dniu 15 kwietnia 2011 r. spółki podpisują aneks dotyczący przedłużenia daty umowy sprzedaży do dnia 16 maja 2011 r.

W dniu 15 kwietnia 2011 r. aktem notarialnym kupujący dokonuje ustanowienia hipoteki celem zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy na nieruchomości, którą ma nabyć. Przekazanie środków zadatku-kaucji miało miejsce w dwóch transzach w miesiącu kwietniu i w miesiącu maju 2011 r. W dniu 15 listopada 2011 r. strony umowy podpisują porozumienie o wycofaniu się z wykonania umowy z przyczyn administracyjno-prawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy pobranie zadatku-kaucji na poczet przyszłej umowy jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, przepis art. 29 ust. 1 ustawy stanowi, że podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Natomiast stosownie do art. 29 ust. 2 ustawy, w przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku. W oparciu o art. 19 ust. 11 ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek lub ratę obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania.

Według Słownika Języka Polskiego PWN 2005 roku:

• zadatek oznacza sumę pieniędzy wręczaną przy zawieraniu umowy w celu zapewnienie jej wykonania,
• kaucja oznacza sumę pieniężną złożoną jako gwarancja dotrzymania zobowiązania.
  
  

Z przytoczonych definicji wynika, że zadatek, jak i kaucja wiążą się one z przekazaniem środków pieniężnych do dyspozycji sprzedającego i że mogą być wykorzystywane w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niewykonania zobowiązania. Ustanowienie zadatku-kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający co oznacza, że jest ona ustanowiona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z umowy. Wówczas druga strona może się zaspokoić ze złożonej kaucji.

W zaistniałej sytuacji wpłata zadatku-kaucji nie stanowiła części należności z tytułu przyrzeczonej umowy sprzedaży i nie była częścią wynagrodzenia.

Zdaniem Spółki, na mocy postanowień przedwstępnej umowy sprzedaży zadatek-kaucja nie została zaliczona na poczet należności z tytułu wykonania umowy, to otrzymana wpłata nie stanowi częściowej zapłaty, a tym samym środki pieniężne nie będą świadczyły o powstaniu obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1 i 2 ustawy. W konsekwencji art. 19 ust. 11 ustawy VAT również nie będzie miał zastosowania.

Spółka uważa, że zadatek nie stanowi wynagrodzenia za niezależne i możliwe do wyodrębnienia usługi, nie jest dostawą towarów. Jest on w istocie zryczałtowanym odszkodowaniem za odstąpienie od umowy zapłacone w celu naprawienia szkody. Nie ma on bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, ani dostawą towaru, a tym samym nie jest czynnością opodatkowaną i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Jak wynika z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Obowiązek podatkowy, na podstawie z art. 19 ust. 1 ustawy, powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – art. 19 ust. 4 ustawy.

W myśl art. 19 ust. 10 ustawy, w przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wydania, z zastrzeżeniem ust. 13 pkt 10 i 11.

Zgodnie z art. 19 ust. 15 ustawy, w przypadkach określonych w ust. 10 oraz ust. 13 pkt 2-4 i 7-10 otrzymanie części zapłaty (ceny) lub części wkładu budowlanego i mieszkaniowego powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Na mocy art. 19 ust. 11 ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Jak stanowi art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku. Dotyczy to również otrzymania zaliczek na dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze (art. 29 ust. 2 ustawy).

Stosownie do treści art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy (…).

Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do części należności otrzymywanych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi – art. 106 ust. 3 ustawy.

Ogólne zasady wystawiania faktur VAT zostały określone, na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 ustawy, treścią rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360), zwanego dalej rozporządzeniem.

Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

Uwzględniając powołane wyżej przepisy stwierdzić należy, iż co do zasady, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi lub z chwila wystawienia faktury VAT (pod warunkiem, że została wystawiona do 7 dnia od wydania towaru). Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że od tej zasady istnieje szereg wyjątków określających w sposób odmienny, szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Między innymi w przepisie art. 19 ust. 10 i 15, z których wynika, iż obowiązek podatkowy dla dostawy lokali i budynków, powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wydania oraz w przypadkach otrzymania części zapłaty (ceny) lub części wkładu budowlanego i mieszkaniowego, obowiązek podatkowy powstaje w tej części. Jak również w art. 19 ust. 11 ustawy określono, iż otrzymanie przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi części należności skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w tej części.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca zajmuje się detaliczną i hurtową sprzedażą paliw płynnych. Przy każdej stacji działa sklep oferujący niezbędny asortyment każdego kierowcy, butle z gazem propan-butan oraz parking. W dniu 4 stycznia 2011 r. Spółka podjęła decyzję i podpisała umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, tj. stacji paliw położnej w …. Zgodnie z zawartą umową strony umowy postanowiły, iż:

1. przyrzeczona umowa sprzedaży zostanie zawarta do dnia 8 kwietnia 2011 r.,
2. Spółka otrzyma od kupującego zadatek-kaucję, która jest gwarancją dotrzymania zobowiązania i stanowiącą odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania,
3. w przypadku nie wykonania umowy przez kupującego zadatek-kaucja przepada na rzecz spółki, czyli sprzedawcy,
4. zadatek-kaucja podlega zwrotowi w przypadku prawidłowego wykonania umowy i nie będzie w żaden sposób zaliczana na poczet ceny sprzedaży.
   
   

W dniu 15 kwietnia 2011 r. spółki podpisują aneks dotyczący przedłużenia daty umowy sprzedaży do dnia 16 maja 2011 r. W dniu 15 kwietnia 2011 r. aktem notarialnym kupujący dokonuje ustanowienia hipoteki celem zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy na nieruchomości, którą ma nabyć. Jak wskazał Zainteresowany, przekazanie środków zadatku -kaucji miało miejsce w dwóch transzach w miesiącu kwietniu i w miesiącu maju 2011 r. W dniu 15 listopada 2011 r. strony umowy podpisują porozumienie o wycofaniu się z wykonania umowy z przyczyn administracyjno-prawnych.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jak należy rozumieć pojęcie „zadatek”. Według Małego Słownika Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, str. 1100) określenie „zadatek” to suma pieniędzy wręczana przy zawarciu umowy w celu zapewnienia jej wykonania.

Natomiast „kaucja” (str. 304) jest to suma pieniędzy złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania; zastaw, zabezpieczenie.

Kwestia zadatku została uregulowana w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl art. 394 § 1-3 Kodeksu cywilnego, w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała, jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że zadatek służy do zabezpieczenia interesów obu ze stron. Jeżeli umowa zostanie rozwiązana za zgodą obu stron, to zwracają one sobie wzajemne świadczenia, tj. zadatek, w sytuacji, gdy umowa nie została wykonana z uwagi na rezygnację strony która zadatek dała, to wówczas zadatek przepada na rzecz biorącego zadatek. Ponadto, jeżeli umowa nie została zrealizowana z przyczyn leżących po stronie biorącej zadatek, strona dająca zadatek może od umowy odstąpić i żądać zadatku w podwójnej wysokości. Jednocześnie, w przypadku, gdy umowa zostanie zawarta, zadatek może zostać zaliczony na poczet ceny – jeżeli wynika to z zawartej umowy.

Natomiast cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, iż ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji.

Co do zasady kaucja, nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy. Nie jest to otrzymanie części należności, a zatem nie można uznać jej za zaliczkę, ani tym bardziej za przedpłatę lub ratę.

Z opisu sprawy wynika, iż w miesiącu kwietniu i maju 2011 r. Spółka otrzymała zadatek-kaucję, która jest gwarancją dotrzymania zobowiązania strony i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w umowie, w przypadku prawidłowego wykonania umowy zadatek-kaucja podlega zwrotowi i nie będzie w żaden sposób zaliczana na poczet ceny sprzedaży.

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną dostawę towarów w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

W przedmiotowej sprawie kwota pobranego zadatku-kucji nie stanowi ekwiwalentu za dostawę towarów lecz stanowi zabezpieczenie – gwarancję wykonania umowy.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż wpłacony zadatek-kaucja na poczet przyszłej umowy, stanowi zabezpieczenie wykonania umowy. A zatem, nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 i ust. 2 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.