Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/443-51/13-2/BH
z 13 lutego 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 14.01.2013r. (data wpływu 18.01.2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18.01.2013 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Podatnik jest współwłaścicielem nieruchomości, którą bez tytułu prawnego zajmują osoby trzecie - osoba prawna oraz grupa osób fizycznych. Grunt zajmowany przez osobę prawną jest zabudowany budynkiem usługowo - biurowym a według ewidencji gruntów i budynków stanowi teren przeznaczony pod zabudowę zaś ta cześć nieruchomości, którą bez tytułu prawnego zajmują osoby fizyczne to według ewidencji gruntów działki rolne.

Zarówno prawo własności gruntu przysługujące podatnikowi jak i fakt korzystania z gruntu bez tytułu prawnego przez osoby trzecie jest bezsporny.

Podatnik od lat dąży do odzyskania zajętej nieruchomości. Sąd Powszechny wydał już prawomocny wyrok nakazujący osobie prawnej zwrot bezprawnie zajmowanej nieruchomości podatnikowi. Wyrok ten nie został jednak wykonany a osoba prawna nadal bez tytułu prawnego zajmuje nieruchomość podatnika.

Podatnik wystąpił już do Sądu Powszechnego przeciwko osobie prawnej (nadal zajmującej bezprawnie jego grunt) z powództwem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Sprawa sądowa jest w toku. W odniesieniu natomiast do osób fizycznych zajmujących grunt bez tytułu prawnego podatnik zamierza w najbliższym czasie również wytoczyć powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu i wydanie gruntu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i czy uzależnione jest to od statusu prawnego podmiotu zobowiązanego (osoba prawna i osoby fizyczne) lub od przeznaczenia i wykorzystania bezumownie zajmowanej nieruchomości (nieruchomość zabudowana i teren przeznaczony pod zabudowę, nieruchomość niezabudowana i działki rolne)?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako „ustawa o podatku VAT”), opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art . 5 ust . 2 ww. ustawy, czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Zgodnie natomiast z przepisem art . 8 ust . 1 pkt . 2 ustawy o podatku VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust . 1 pkt . 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art . 7,w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Ponieważ świadczenie usług musi odbywać się w ramach stosunku prawnego, z którego wynika zobowiązanie dłużnika do świadczenia na rzecz wierzyciela i prawo wierzyciela do domagania się wykonania świadczenia od dłużnika, a czynności określone w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku VAT podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa, istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

Podatnik nigdy nie wyraził zgody na to by osoba prawna i grupa osób fizycznych korzystała z gruntu stanowiącego jego własność i nigdy nie miał zamiaru oddać nieruchomości do używania przez osoby trzecie. Podatnik nigdy nie zaakceptował tego stanu rzeczy i od chwili nabycia nieruchomości dąży do odzyskania jej posiadania.

Co prawda podatnik ma wiedzę o fakcie bezprawnego zajęcia gruntu, jednak nie można mówić o świadczeniu usługi w rozumieniu art . 5 ust . 1 pkt . 1 ustawy o podatku VAT ponieważ brak jest woli podatnika, aby taką usługę świadczyć na rzecz osoby trzeciej. W konsekwencji powyższego, również bezumowny posiadacz gruntu podatnika nie miał żadnego tytułu prawnego do domagania się od właściciela nieruchomości świadczenia.

Podatnik niezmiennie od lat podejmuje wszelkie czynności zmierzające do odzyskania gruntu, wytacza stosowne powództwa - w tym o nakazanie osobie prawnej zwrot nieruchomość na rzecz podatnika. Postawa podatnika i wykonywane przez niego czynności nie wyrażają w żaden sposób zgody na korzystanie z gruntu przez rzeczywistych użytkowników - odmiennie -jednoznacznie wskazują na brak akceptacji dla bezumownego korzystania przez osoby trzecie z jego nieruchomości oraz na dążenie do odzyskania zajętej nieruchomości. Pomiędzy właścicielem nieruchomości a korzystającymi bezumownie z nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są (lub mogłyby być) świadczenia wzajemne w rozumieniu prawa cywilnego.

Ponieważ ewentualne uzyskanie od osoby trzeciej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowić będzie uzyskanie przez podatnika odszkodowania za określone straty, nie można traktować uzyskania takiej należności jako czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należność od dotychczasowego użytkownika, którą zobowiązany jest on uiścić na rzecz podatnika w związku z bezumownym korzystaniem z nieruchomości, stanowi w sensie cywilistycznym wynagrodzenie za poniesioną szkodę, a więc odszkodowanie. W konsekwencji powyższego, stosunek łączący strony oraz otrzymane kwoty pieniężne nie zyskują zobowiązaniowego (usługowego) charakteru.

Wobec powyższego, w przypadku korzystania z gruntu podatnika przez osobę, która zajęła go bez tytułu prawnego a podatnik podejmuje jednoznaczne czynności zmierzające do odzyskania zajętej nieruchomości uzyskiwanie przez podatnika wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy i to niezależnie od statusu prawnego podmiotu zobowiązanego (osoba prawna i osoby fizyczne) lub od przeznaczenia i wykorzystania bezumownie zajmowanej nieruchomości (nieruchomość zabudowana i teren przeznaczony pod zabudowę, nieruchomość niezabudowana i działki rolne).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. z 2011 r. Dz. U. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,
  

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  
  

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej Kodeksem.

Jak wynika z ww. przepisów Kodeksu cywilnego, w przypadku bezumownego korzystania z rzeczy (nieruchomości) korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Przepisy podatkowe nie definiują także pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem i zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Na podstawie powyższej analizy przepisów stwierdzić należy, że przy rozstrzygnięciu wątpliwości czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy korzystający z nieruchomości nie opuszcza jej, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy korzystający użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z wniosku wynika, że Podatnik od lat dąży do odzyskania zajętej nieruchomości. Podatnik wystąpił już do Sądu Powszechnego przeciwko osobie prawnej (nadal zajmującej bezprawnie jego grunt) z powództwem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Sąd Powszechny wydał już prawomocny wyrok nakazujący osobie prawnej zwrot bezprawnie zajmowanej nieruchomości podatnikowi. W odniesieniu natomiast do osób fizycznych zajmujących grunt bez tytułu prawnego podatnik zamierza w najbliższym czasie również wytoczyć powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu i wydanie gruntu.

Z przedstawionego opisu wynika, że Podatnik niezmiennie od lat podejmuje wszelkie czynności zmierzające do odzyskania nieruchomosci, wytacza stosowne powództwa - w tym o nakazanie osobie prawnej zwrot nieruchomość na rzecz podatnika. Pomiędzy właścicielem nieruchomości a korzystającymi bezumownie z nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są (lub mogłyby być) świadczenia wzajemne w rozumieniu prawa cywilnego.

Jak wskazano wcześniej, świadczenie nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Przedmiotowego odszkodowania nie można traktować jako należności z tytułu świadczenia usługi, jest bowiem rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, bezumowna czynność, dokonywana - jak wynika z wniosku - bez zgody (ani wyraźnej ani dorozumianej) Wnioskodawcy, nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, a zapłata z tego tytułu odszkodowania nie stanowi należności za jej wykonanie. W związku z powyższym takie odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przy czym, nie ma znaczenia status prawny podmiotu zobowiązanego oraz charakter zajmowanej nieruchomości.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.