Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/415-50/12/13-8/S/SP
z 2 lipca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 1878/12 (data wpływu 24.06.2013 r.) – stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 2101.2012 r. (data wpływu 23.01.2012 r.) uzupełnione pismem z dnia 23.01.2012 r. (data wpływu 25.01.2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania kwoty zasądzonej przez Sąd w związku z przewlekłością postępowania sądowego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23.01.2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania kwoty zasądzonej przez Sąd w związku z przewlekłością postępowania sądowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Postanowieniem z dnia 04 stycznia 2011 roku Sąd Okręgowy stwierdził przewlekłość postępowania sądowego przed sądem rejonowym i na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2004.179.1843 ze zm.; dalej „UPrz”) przyznał Wnioskodawcy jako skarżącemu, kwotę 5.000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych, zero groszy; dalej „Kwota”).

Na dzień złożenia wniosku Wnioskodawca nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej, nie prowadził jej też na moment przyznania Kwoty przez Sąd Okręgowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy przyznana w zaistniałym stanie faktycznym kwota podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, przyznana kwota jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

UZASADNIENIE

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy o PIT wolne od podatku PIT są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Przyznana przez Sąd Okręgowy kwota nie jest odszkodowaniem, a jej charakter i cel stanowi zadośćuczynienie. Istotą zwolnienia od opodatkowania PIT kwot przyznawanych w ramach zadośćuczynień jest nieobejmowanie efektywną stawką PIT świadczeń, które nie wzbogacają podatnika i ze swojej istoty dotyczą rzeczy w znacznej mierze abstrakcyjnych, nieuchwytnych i niewymiernych (cierpienie). Zadośćuczynienie nie wzbogaca podatnika, a stanowi jedynie próbę naprawienia wyrządzonej krzywdy – cierpień moralnych, których nie da się z założenia przeliczyć na pieniądze (kwota zadośćuczynienia stanowi namiastkę, próbę wyrównania wyrządzonej, nieprzeliczalnej na pieniądze krzywdy).

Zadośćuczynienie, jakim w przedmiotowej sprawie jest przyznana kwota, nie generuje tym samym dochodu po stronie podatnika. Absurdem byłoby, przy założeniu prawidłowości twierdzenia o opodatkowaniu PIT zadośćuczynienia, stosowanie do zadośćuczynienia kategorii związanych z jego wystąpieniem, np. absurdem byłyby jakiekolwiek dywagacje dotyczące kosztów uzyskania przychodu z zadośćuczynienia (co miałoby być takim kosztem etc.), co tym samym dyskwalifikuje zaliczanie kwoty uzyskanej z zadośćuczynienia do kategorii dochodu podlegającego efektywną stawką podatku.

Ratio legis przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy o PIT jest ponadto przeciwdziałanie nadużyciom przy stosowaniu przedmiotowego zwolnienia.

Nadużyciom przy stosowaniu zwolnienia z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ma przeciwdziałać udział czynnika sądowego (tym samym sądowa kontrola legalności) w uzyskiwaniu świadczeń z zadośćuczynienia lub odszkodowania, o których mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b. Przyznana Wnioskodawcy kwota została przyznana w wyniku postępowania przed właściwym sądem.

W przedmiotowej sprawie nie zaistniała żadna z przesłanek negatywnych do zastosowania konstrukcji z art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy o PIT, gdyż przyznana kwota nie została przyznana w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą ani też w związku z korzyściami, które Wnioskodawca mógłby osiągnąć, gdyby sąd nie dopuścił się przewlekłości postępowania.

Wnioskodawca zwrócił ponadto uwagę na szczególny charakter przyznanego zadośćuczynienia oraz samej UPrz. Instytucja skargi na przewlekłość postępowania w oparciu o przepisu UPrz została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w celu dyscyplinowania sądów i przeciwdziałania przewlekaniu postępowań. Zasadniczym celem nie jest uzyskiwanie przez pokrzywdzonych kwot za stwierdzoną przewlekłość, ale poprzez szybkie postępowanie zdyscyplinowanie danego sądu i nakazanie przeprowadzenia określonych czynności procesowych podjęcie postępowania lub jego zakończenie.

UPrz jest swoistym odpowiednikiem skargi przed WSA na bezczynność organów administracji. Podobnie w wyniku uznania za zasadną przez WSA skargi na bezczynność organu, organ jest obligowany do nakazanego działania. Grzywna, o ile ma charakter sankcyjny, jest rzeczą wtórną, drugorzędną w stosunku do nakazu podjęcia określonych działań przez organ i ma przeciwdziałać występowaniu bezczynności organu w przyszłości.

Zarówno w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność przez WSA lub uwzględnienia skargi na przewlekłość przez dany sąd powszechny, czynnik sądowy potwierdza nieudolność Państwa, które krzywdzi przez swoją nieudolność obywatela. Odpowiedzialność za stwierdzone przez czynnik sądowy krzywdy na obywatelu ponosi Skarb Państwa.

Rzeczą kuriozalną byłoby twierdzenie o zasadności opodatkowania efektywną stawką podatku dochodowego przyznanych kwot za stwierdzoną przewlekłość postępowania, gdyż wówczas ten sam Skarb Państwa, zabierałby część wypłaconego przez siebie – za własną nieudolność, która doprowadziła do krzywdy na obywatelu – zadośćuczynienia.

Z powyższych względów, zdaniem Wnioskodawcy przyznana kwota jest zwolniona od opodatkowania PIT na mocy przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy o PIT.

Stanowisko Wnioskodawcy potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 17 lutego 2010 r., sygn. I SA/Bd 680/09, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. II FSK 1218/10).

Stanowisko Wnioskodawcy potwierdza ponadto praktyka organów podatkowych (vide Indywidualna Interpretacja Prawa Podatkowego z dnia 11 lutego 2008 roku, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, sygn. ILPB2/415-306/07-2/AJ).

W dniu 30.03.2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wydał interpretację indywidualną Nr IPPB4/415-50/12-3/SP, stwierdzając, iż przyznana Wnioskodawcy kwota podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 omawianej ustawy należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiła jej wypłata.

Wnioskodawca nie zgodził się ze stanowiskiem tutejszego organu i w dniu 11.04.2012 r. (data wpływu 13.04.2012 r.) wniósł wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na ww. wezwanie pismem z dnia 25.04.2012 r. Nr IPPB4/415-50/12-5/SP (skutecznie doręczonym w dniu 07.05.2012 r.) organ podatkowy podtrzymał swoje stanowisko zawarte w interpretacji indywidualnej.

W dniu 14.05.2012 r. wpłynęła do tut. organu skarga z dnia 11.05.2012 r. na ww. interpretację indywidualną, w której wniesiono o jej uchylenie.

Wyrokiem z dnia 06.02.2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie sygn. akt III SA/Wa 1878/12 uchylił zaskarżoną interpretację i stwierdził, że uchylona interpretacja nie może być wykonana w całości.

W wyroku tym Sąd, stwierdził, że skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd zauważył, iż negatywna ocena stanowiska Skarżącego została uzasadniona przez Organ poglądem, że otrzymana przez Skarżącego kwota nie ma charakteru odszkodowania ani zadośćuczynienia. Z tym argumentem Ministra nie sposób się zgodzić. O statusie kwoty otrzymanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze świadczy bowiem nie jej nazwa, lecz rzeczywisty jej charakter, tytuł prawny i cel, jakiemu służy.

Sąd wskazał, iż kwota otrzymywana na tej podstawie ma zrekompensować negatywne przeżycia psychiczne i moralne związane z przewlekłością postępowania sądowego oraz z naruszeniem prawa (nie dobra osobistego) do rozpoznania sprawy sądowej bez zbędnej zwłoki (vide np. orzeczenia SN o sygn. III SPP 163/05, III SPP 154/05 oraz SPK 10/05), Kwota ta, poza funkcją represyjną i prewencyjną, ma też znaczenie kompensacyjne. Inaczej mówiąc ma na celu zadośćuczynienie za krzywdę, jaką strona poniosła wskutek wadliwie skonstruowanego systemu wymiaru sprawiedliwości albo wadliwe działającego systemu wymiaru sprawiedliwości w praktyce. Omawiana kwota jest zatem zadośćuczynieniem.

Sąd potwierdził, iż Minister ma natomiast rację twierdząc, że wypłacona Skarżącemu kwota nie jest odszkodowaniem, o czym świadczy już to, że ustawa o skardze określa granice wypłacanej kwoty (od 2 000 zł do 20 000 zł), podczas gdy odszkodowanie ma z definicji pokrywać rzeczywistą szkodę. O słuszności tego poglądu Ministra świadczy też a contrario art. 15 ustawy o skardze skoro uprawniona osoba może dochodzić odszkodowania poza otrzymaną sumą, to wypłacona jej uprzednio kwota nie może być takim odszkodowaniem. Niemniej Organ niesłusznie uznał, że wypłacona kwota nie jest zadośćuczynieniem. Właściwy sąd zasądzając tę kwotę zobowiązany jest przecież zbadać, czy uprawniona osoba poniosła jakąkolwiek krzywdę. Skoro więc krzywda jest przesłanką zasądzenia tej kwoty („sumy pieniężnej”), to w istocie stanowi ona zadośćuczynienie za krzywdę.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym w brzmieniu z roku 2011, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkami, które niewątpliwie w niniejszej sprawie nie wystąpiły. Otrzymana przez Skarżącego suma pieniężna pełni rolę takiego właśnie zadośćuczynienia. Skoro Państwo przyjęło na siebie obowiązek (zresztą wymuszony raczej przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka) zrekompensowania swoim obywatelom niedogodności wynikających z przewlekłych postępowań sądowych, to niezrozumiałe byłoby roszczenie tego samego Państwa o opodatkowanie tak uzyskanego przysporzenia majątkowego. Akceptując taki punkt widzenia należałoby uznać, że Państwo oczekuje korzyści wynikających z własnego, bezprawnego zaniechania realizacji prawa obywatela do rozpoznania sprawy sądowej (zakończenia postępowania przygotowawczego) w rozsądnym terminie.

W konkluzji, podzielając pogląd wyrażony w wyroku WSA w Bydgoszczy (I SA/Bd 680/09), a także w wyroku NSA o sygn. II FSK 1218/10, a nadto nie godząc się z poglądem zaprezentowanym w wyroku WSA w Łodzi (I SA/Łd 768/09), Sąd uznał, że otrzymana przez Skarżącego w roku 2011 suma pieniężna jest zwolniona z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo Sąd wskazał, iż w dalszym postępowaniu Minister uwzględni ten pogląd Sądu.

W dniu 24.06.2013 r. do tut. organu wpłynął odpis prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 06.02.2013 r. sygn. akt III SA/Wa 1878/12.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 06.02.2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1878/12 stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono w tym zakresie od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.