INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 24 czerwca 2010 r. (data wpływu 28 czerwca 2010 r.), uzupełnionym pismem 13 września 2010 r. (data wpływu 14 września 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 czerwca 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Przedmiotowy wniosek został uzupełniony w dniu 14 września 2010 r. o doprecyzowanie przedstawionego stanu faktycznego oraz o podpis osoby upoważnionej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą na podstawie udzielonych koncesji w zakresie przesyłania i dystrybucji oraz sprzedaży ciepła zakupionego z obcego źródła ciepła i przesyłanego do odbiorców za pośrednictwem własnej sieci ciepłowniczej.

Posiadane przez Spółkę urządzenia służące do doprowadzania ciepła do odbiorców (sieć ciepłownicza i inne urządzenia energetyczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tej sieci) w większości przypadków zlokalizowane są na nieruchomościach niebędących własnością Spółki. Ponadto, w celu umożliwienia przyłączenia nowych odbiorców Spółka prowadzi lub planuje budowę nowych urządzeń, które również w większości przypadków zlokalizowane będą na cudzych nieruchomościach.

W związku z powyższym, na podstawie przepisów art. 305¹ – 305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Spółka zawiera umowy ustanawiające na nieruchomościach nienależących do Spółki służebność przesyłu w celu:

1. wybudowania na tych nieruchomościach urządzeń służących do doprowadzania ciepła,
2. zapewnienia sobie prawa dostępu do istniejących urządzeń, stanowiących własność Spółki, celem przeprowadzenia prac konserwacyjnych, remontowych, modernizacyjnych i awaryjnych.

Umowy o ustanowienie służebności przesyłu zawierane są w formie aktów notarialnych. Służebności przesyłu ustanawiane są nieodpłatnie lub odpłatnie (za jednorazowym wynagrodzeniem).

Spółka zawiera umowy o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomościach, których właścicielami są (mogą być):

• osoby prawne,
• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
• osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej,
• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, lecz niewykorzystujące tej nieruchomości w działalności gospodarczej,
• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, wykorzystujące tę nieruchomość w działalności gospodarczej, w tym z podmiotami posiadającymi status podatnika podatku od towarów i usług.
  
  

Na podstawie otrzymywanych faktur, wystawionych tytułem odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu, Spółka dokonuje odliczenia podatku naliczonego.

Zawarcie umowy służebności przesyłu bez wynagrodzenia (nieodpłatna służebność), wiąże się dla Spółki z wystąpieniem nieodpłatnego świadczenia, a wartość przedmiotowego świadczenia stanowi dla Spółki przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

W złożonym w dniu 14 września 2010 r. uzupełnieniu do wniosku Zainteresowany oświadczył, iż zawierane przez Spółkę umowy o ustanowienie służebności przesyłu, zarówno odpłatne jak i nieodpłatne, służą wyłącznie czynnościom opodatkowanym podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku).

Kiedy należy rozpoznać obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług z tytułu ustanowienia służebności przesyłu...

Zdaniem Wnioskodawcy, powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług związane jest co do zasady z wymienionym w art. 19 ust. 1 ustawy o VAT momentem wydania towaru lub wykonania usługi.

W myśl art. 19 ust. 4 ustawy o VAT, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia wykonania usługi, w związku z tym określenie faktycznego momentu wykonania usługi można – zdaniem Wnioskodawcy – interpretować w różny sposób. W zdecydowanej większości przypadków wykonanie usługi będzie wynikało z łączącej strony umowy.

Spółka ustanawia służebności przesyłu na nieruchomościach, na których już posadowione są urządzenia przesyłowe oraz na nieruchomościach, na których mają być posadowione urządzenia przesyłowe.

W przypadku budowania/przebudowy na nieruchomościach urządzeń przesyłowych, umowy o ustanowienie służebności przesyłu w formie aktów notarialnych, zawierane są przed rozpoczęciem budowy, jak również mogą zostać zawarte w trakcie realizacji budowy.

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu wypłacane jest jednorazowo w następujących terminach umownych:

• 30 dni po zakończeniu robót i spisaniu protokołu odbioru placu budowy, lub
• 30 dni po spisaniu aktu notarialnego.
  
  

Jako moment wykonania usługi ustanowienia służebności przesyłu można rozważać następujące daty:

1. zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu w formie aktu notarialnego,
2. spisania protokołu odbioru robót (dotyczy to sytuacji, kiedy umowę o ustanowienie służebności przesyłu w formie aktu notarialnego zawarto przed lub w trakcie realizacji budowy/przebudowy urządzeń przesyłowych),
3. wypłatę wynagrodzenia.

W opinii Spółki, ponieważ usługa winna być udokumentowana fakturą, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 7. dnia, licząc od dnia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹ – 305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W świetle art. 305¹ tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 49 § 1 k.c., urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305² § 1 ustawy Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 305² § 2 tej ustawy, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 305⁴ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Z kolei pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Z powyższego wynika, że ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy zalicza się również grunty) w sposób ciągły dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, które w przypadku gdy wykorzystywane jest przez podmiot posiadający status podatnika VAT podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z podstawową zasadą, stosownie do art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Natomiast, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, to zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Według art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze - z tytułu świadczenia na terytorium kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej.

Z okoliczności faktycznych przedstawionych we wniosku wynika, iż Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie przesyłania i dystrybucji oraz sprzedaży ciepła zakupionego z obcego źródła ciepła i przesyłanego do odbiorców za pośrednictwem własnej sieci ciepłowniczej. Posiadane przez Spółkę urządzenia służące do doprowadzania ciepła do odbiorców (sieć ciepłownicza i inne urządzenia energetyczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tej sieci) w większości przypadków zlokalizowane są na nieruchomościach nie będących własnością Spółki. Ponadto, w celu umożliwienia przyłączenia nowych odbiorców Spółka prowadzi lub planuje budowę nowych urządzeń, które również w większości przypadków zlokalizowane będą na cudzych nieruchomościach.

Umowy o ustanowienie służebności przesyłu zawierane są w formie aktów notarialnych. Służebności przesyłu ustanawiane są nieodpłatnie lub odpłatnie (za jednorazowym wynagrodzeniem).

Wnioskodawca z tytułu odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu otrzymuje fakturę VAT.

W świetle powołanych wyżej przepisów, mając na względzie istotne cechy instytucji służebności przesyłu, należy stwierdzić, iż z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od towarów i usług, czynności polegające na jej ustanowieniu należy zaliczyć do usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach określonych w przepisie art. 19 ust. 13 pkt 4 ustawy, tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie.

Ponadto informuje się, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Natomiast kwestia dotycząca podatku od towarów i usług w zakresie:

1. ustanowienia służebności przesyłu została rozstrzygnięta w interpretacji indywidualnej z dnia 28 września 2010 r. nr ILPP1/443-707/10-4/AK,
2. uznania konkretnego dnia za faktyczny moment wykonania usługi ustanowienia służebności przesyłu została rozstrzygnięta postanowieniem o odmowie wszczęcia postępowania z dnia 28 września 2010 r. nr ILPP1/443-707/10-6/AK.

Jednocześnie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych wniosek będzie załatwiony odrębnymi pismami.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.