INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zmianami) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 31 stycznia 2011 r. (data wpływu 1 lutego 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 22 kwietnia 2011 r. (data wpływu 27 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania czynności zrzeczenia się służebności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 lutego 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania czynności zrzeczenia się służebności.

Ponieważ wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, pismem z dnia 13 kwietnia 2011 r., znak ITPB2/436-15/11-2/TJ wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Braki wskazane w wezwaniu uzupełniono w dniu 27 kwietnia 2011 r.

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 28 października 1980 r. wraz z nieżyjącym już mężem, ze względu na stan zdrowia, przeniosła Pani prawo własności gospodarstwa rolnego na rzecz syna i jego żony. Przeniesienie własności nastąpiło w celu otrzymania renty rolniczej. W umowie została zastrzeżona na rzecz Pani i męża służebność osobista polegająca na dożywotnim korzystaniu z dwóch pokoi i kuchni oraz pomieszczeń inwentarskich, a także prawo użytkowania gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha. W 2010 r., na podstawie decyzji starosty, w związku z budową obwodnicy, zburzony został dom, w którym Pani mieszkała. W związku z powyższym utraciła Pani możliwość rzeczywistego wykonywania przysługujących uprawnień. Obecnie ze względu na stan zdrowia oraz na fakt, że wymaga Pani stałej opieki, zrzekła się Pani przysługującej służebności w zamian za rekompensatę pieniężną. Wyjaśnia Pani również, że przy dokonaniu ww. czynności notariusz nie pobrał podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z zawarciem umowy o zrzeczeniu się służebności należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych...

Zdaniem Wnioskodawczyni, w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, t.j. w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, nie jest wymienione odpłatne zrzeczenie się ograniczonych praw rzeczowych. W związku z tym, w ocenie Wnioskodawczyni, nie miała obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tego tytułu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) podatkowi temu podlegają:

1. następujące czynności cywilnoprawne:



1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;


2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Powołany przepis, określający zakres przedmiotowy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawiera enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu to nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Jednocześnie wskazać należy, że ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że od 1980 r., t.j. od czasu przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na rzecz syna i jego żony, przysługiwała Pani służebność osobista, polegająca na prawie do dożywotniego korzystania z dwóch pokoi i kuchni oraz pomieszczeń inwentarskich, a także prawo użytkowania gruntu rolnego o powierzchni 0,30 ha. Obecnie, w związku ze zburzeniem domu, w którym Pani zamieszkiwała, a konsekwencji w związku z pozbawianiem możliwości rzeczywistego korzystania z przysługujących uprawnień, zrzekła się Pani przysługującej służebności.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że zgodnie z art. 296 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zmianami) nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista). Z powołanego przepisu wynika, że służebność osobista jest obciążeniem nieruchomości na rzecz indywidualnie oznaczonej osoby fizycznej. Na skutek ustanowienia służebności właściciel nieruchomości obciążonej ma obowiązek znosić w określonym zakresie korzystanie z jego nieruchomości przez osobę uprawnioną.

Z kolei uregulowana w art. 301 i 302 ww. Kodeksu cywilnego służebność mieszkania stanowi rodzaj służebności osobistej, która polega na uprawnieniu osoby fizycznej do korzystania z budynku lub jego części znajdującego się na cudzej nieruchomości.

Ponadto wyjaśnić należy, że źródłem powstania służebności osobistej może być zarówno umowa pomiędzy właścicielem nieruchomości a osobą fizyczną, jak również rozrządzenie testamentowe i obciążenie spadkobiercy zapisem o treści służebności osobistej. Stosownie natomiast do art. 299 Kodeksu cywilnego służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Niemniej jednak pamiętać należy, że służebność osobista jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych. W związku z powyższym służebności można się zrzec. Stosownie bowiem do art. 246 § 1 powołanego kodeksu, jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że z powołanych przepisów wprost wynika, że do zrzeczenia się służebności osobistej, jako ograniczonego prawa rzeczowego, konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia właścicielowi rzeczy obciążonej. Złożenie takiego oświadczenia stanowi natomiast czynność cywilnoprawną, której nie można utożsamiać z żadną z czynności wymienionych w zacytowanym art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawierającym katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Powyższe oznacza, że zrzeczenie się służebności nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym nie miała Pani obowiązku zapłaty tego podatku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 70, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.