INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 10 marca 2011 r. (data wpływu do tut. BKIP 14 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Bank winien rozpoznać przychód zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w momencie wymagalności należności z rozliczenia:

• pochodnych instrumentów finansowych zrealizowane poprzez dokonanie rozliczenie różnicy cen - jest prawidłowe,
• pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych poprzez fizyczną dostawę instrumentu bazowego – jest nieprawidłowe.

(pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

UZASADNIENIE

W dniu 14 marca 2011 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy przychód z tytułu rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych jakimi są opcje Bank powinien rozpoznawać w momencie wymagalności należności z rozliczenia instrumentów, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Bank ma w swojej ofercie szeroki wachlarz instrumentów opcyjnych, począwszy od opcji najprostszych typu plain vanilla, poprzez opcje egzotyczne, kończąc na złożonych strategiach opcyjnych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb konkretnego Klienta.

Istotą transakcji opcyjnych jest określenie ceny zakupu lub sprzedaży waluty w przyszłości. Cechami charakterystycznymi kontraktu opcyjnego jest:

1. Nabywca opcji call ma prawo (nie obowiązek) do zakupu, a Nabywca opcji put do sprzedaży waluty w przyszłości po kursie ustalonym w momencie zawarcia transakcji,
2. Nabywca opcji płaci na rzecz wystawcy premię za możliwość zrealizowania w przyszłości nabytego prawa,
3. Wystawca ma obowiązek zrealizowania prawa wynikającego z opcji na żądanie nabywcy,
4. jeżeli kurs realizacji opcji jest mniej korzystny dla nabywcy niż kurs rynkowy, opcja nie jest realizowana i wygasa,
5. w przypadku zrealizowania opcji rozliczenie dokonywane jest przez rzeczywistą wymianę kwot walut przez obie strony transakcji lub poprzez wypłatę różnic kursowych.
   
   

Transakcje opcji walutowych zawierane są zarówno z Klientami niebankowymi, jak i na rynku międzybankowym.

Umowy dla Klientów niebankowych.

Transakcje opcji walutowych mogą być zawierane z Klientami w oparciu o:

1. starą Umowę Ramową tzw. p-ISDA
2. nową Umowę Ramową tzw. new p-ISDA
3. krótką Umowę Ramową Zawierania i Wykonywania Transakcji Opcji Walutowych, umożliwiającą jedynie zakup opcji walutowych.
   
   

Każda z tych wskazanych umów jest umową ramową, która określa podstawowe kwestie związane z zawarciem kontraktów tj. określanie typu opcji: europejska/amerykańska, określenie terminu żądania wykonania opcji, sposób potwierdzenia i rozliczenia kontraktu, opis warunków stosowania strategii opcyjnych (pojedyncze opcje mogą wchodzić w skład struktur opcyjnych) i sposobu jej rozliczenia, i inne parametry.

Doprecyzowanie warunków każdego typu transakcji opcyjnych następuje w oparciu o potwierdzenia w których Bank i klient uzgadniają szczegółowo wszystkie parametry tj: datę zawarcia transakcji, pozycję (kupno/sprzedaż), datę płatności premii, wysokość premii, datę realizacji transakcji, datę wygaśnięcia transakcji, godzinę wygaśnięcia, kurs realizacji/ kurs rozliczenia, kurs referencyjny, kurs rynkowy, kwotę spłaty, kwotę transakcji, oznaczenie strony transakcji, rodzaju transakcji i sposobu/i metody rozliczenia zwanej trybem realizacji opcji.

Opcja walutowa posiada cenę, umożliwia więc Nabywcy wybór kursu realizacji opcji, a Wystawca uwzględnia to w cenie.

Wyboru kursu realizacji dokonuje się względem wyliczonego kursu Forward. Wybór korzystniejszego kursu realizacji (opcja tzw. „In-The-Money") pociąga za sobą wzrost ceny opcji, mniej korzystny (opcja tzw. „Out-of-The-Money") obniża koszt nabycia. Ceny opcji z kursem realizacji równym kursowi Forward (opcja tzw. „At-The-Money") mogą służyć jako poziom odniesienia i są publikowane w dziennikach finansowych. Bank oferuje Klientom kupno - sprzedaż opcji walutowych put i call:

• Na kursy walut USD/PLN, EUR/PLN, GBP/PLN, CHF/PLN, EUR/USD;
• Na dowolną datę realizacji w przedziale od pierwszego dnia do 18 miesięcy;
• Dla kwot powyżej USD 10.000 lub ekwiwalentu;
• Rozliczenie opcji według kursu NBP - Fixing z godz. 11.00.
  
  

Transakcje z bankami zawierane są w oparciu o Umowę Ramową zgodną ze standardem ZBP lub ISDA Master Agreement.

Umowa Ramowa wg standardu ZBP jest w zakresie opcji równie ogólna co klientowska stara p-ISDA (będąca w większości jej wierną kopią).

Międzynarodowa ISDA Master Agreement jest umową niezwykle elastyczną daje dużą swobodę stronom w zakresie uzgadnianych parametrów transakcji, które muszą być jedynie właściwie odzwierciedlone na potwierdzeniu transakcji.

Jak wskazano wyżej Bank oferuje klientom różne rodzaje opcji od najprostszych typu plain vanilla aż po skomplikowane struktury dopasowane do indywidualnych potrzeb.

Jednakże, każda z tych transakcji wyróżnia się spośród innych instrumentów tym, że jest transakcją o niesymetrycznym rozkładzie wypłaty, umowa daje prawo nabywcy do zakupu - opcja call lub sprzedaży - opcja put określonej ilości waluty, w określonym terminie i po z góry ustalonej cenie. Wystawca opcji w przypadku realizacji prawa przez nabywcę musi odkupić lub odsprzedać określoną ilość waluty po określonej cenie i w określonym z góry terminie.

W przypadku opcji warunkowych, które charakteryzują się dosyć odległym czasowo terminem płatności premii uzależnionym od spełnienia się określonego warunku i wystąpienia konieczności płatności premii w momencie spełnienia się warunku, regułą jest, że premia stanowiąca cenę za nabycie prawa płatna jest nie w momencie zawarcia transakcji, ale ziszczenia się warunku i zawarcia standardowego kontraktu opcyjnego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy przychód z tytułu rozliczenia pochodnego instrumentu finansowego jakim jest opcja Bank powinien rozpoznawać w momencie wymagalności należności z rozliczenia instrumentu, zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych tj. z dnia 14 czerwca 2000r. (Dz. U. Nr 54, doz. 654 z póżn. zm.) - zwana dalej ustawą CIT... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Zdaniem Banku, przychód z tytułu rozliczenia pochodnego instrumentu finansowego rozpoznaje w momencie wymagalności należności z rozliczenia instrumentu, zgodnie z art. 12 ust. 3a Ustawy CIT, czyli w momencie wymagalności należności z rozliczenia instrumentu od zobowiązanego.

Kontrakty opcyjne są w świetle ustawy CIT uznane za pochodne instrumenty finansowe, albowiem w pełni odpowiadają definicji określonej w art. 16 ust. 1b ustawy CIT, a nawet są expressis verbis przez nią wymienione. Za pochodne instrumenty finansowe należy rozumieć prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności takimi instrumentami są opcje i kontrakty terminowe.

Art. 12 ust. 3 ustawy CIT, odnoszący się do przychodów z działalności gospodarczej stanowi, że przychody związane z działalnością gospodarczą osiągane w roku podatkowym stanowią również przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont

Art. 12 ust. 3a doprecyzowuje ust. 3 w zakresie momentu uznania za przychód podatkowy przychodów należnych. Przychód taki powstaje w dacie zbycia prawa majątkowego albo w dacie wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Przychody związane z realizacją przez Bank uprawnienia z nabytej opcji (żądaniem rozliczenia transakcji opcyjnej przez wystawcę opcji) stanowią przychód w momencie wymagalności należności, w każdej dacie określonej kontraktem, jeżeli dochodzi do rozliczenia kontraktu (wygaśniecie kontraktu następuje bez realizacji prawa, w związku z tym, w tym momencie nie powstaje przychód podatkowy).

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 ze zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

W doktrynie prawa finansowego za pochodny instrument finansowy uważa się taki instrument, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu (pierwotnego), na który ten pochodny instrument został wystawiony.

Definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., określanej w dalszej części skrótem „updop”). Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Podkreślić przy tym należy, iż w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen oraz transakcje rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

W przypadku transakcji terminowej rzeczywistej, tj. rozliczanej poprzez dostawę instrumentu bazowego w postaci waluty, w celu jej podatkowego rozliczenia, należy odpowiednio uwzględnić po stronie przychodów i kosztów uzyskania przychodów wszelkie przepływy środków pomiędzy stronami.

Zgodnie z art. 9b ust. 1 updop, podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie:

1. art. 15a, albo
2. przepisów o rachunkowości, pod warunkiem że w okresie, o którym mowa w ust. 3, sporządzane przez podatników sprawozdania finansowe będą badane przez podmioty uprawnione do ich badania.
   
   

Stosownie do art. 9b ust. 2 updop, podatnicy, którzy wybrali metodę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, zaliczają odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe z tytułu transakcji walutowych i wynikające z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej, a także wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych. Wycena ta dla celów podatkowych powinna być dokonywana na ostatni dzień każdego miesiąca i na ostatni dzień roku podatkowego lub na ostatni dzień kwartału i na ostatni dzień roku podatkowego albo tylko na ostatni dzień roku podatkowego, z tym że wybrany termin wyceny musi być stosowany przez pełny rok podatkowy i nie może być zmieniany.

Natomiast u podatników, którzy ustalają różnice kursowe na podstawie art. 15a updop, w myśl art. 15a ust. 1 updop, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3.

Zgodnie z art. 15a ust. 2 pkt 3 updop, dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.

Natomiast w myśl art. 15a ust. 3 pkt 3 updop, ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5.

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Natomiast na podstawie art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Objęte powyższym przepisem przychody muszą być następstwem prowadzonej działalności gospodarczej. w związku z tym, między przychodem, a działalnością gospodarczą musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu. Przychodami należnymi, które to określenie nie zostało zdefiniowane w updop, są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano. Oznacza to, że opodatkowanie rozszerzone zostało także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem, powinny wpłynąć do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, lecz jeszcze to nie nastąpiło, co jest konsekwencją oparcia opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na tzw. zasadzie memoriałowej.

Zasady rozpoznawania momentu uzyskania przychodów określonych w art. 12 ust. 3 updop uregulowane są w art. 12 ust. 3a - 3e updop.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c - 3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury, albo
2. uregulowania należności.
   
   

Z kolei, zgodnie z art. 12 ust. 3c updop, jeżeli strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w cyt. powyżej ust. 3, do którego nie mają zastosowania regulacje zawarte w ust. 3a i 3c, zgodnie z ust. 3e - za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Bank ma w swojej ofercie szeroki wachlarz instrumentów opcyjnych, począwszy od opcji najprostszych typu plain vanilla, poprzez opcje egzotyczne, kończąc na złożonych strategiach opcyjnych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb konkretnego Klienta. Doprecyzowanie warunków każdego typu transakcji opcyjnych następuje w oparciu o potwierdzenia, w których Bank i klient uzgadniają szczegółowo wszystkie parametry tj: datę zawarcia transakcji, pozycję (kupno/sprzedaż), datę płatności premii, wysokość premii, datę realizacji transakcji, datę wygaśnięcia transakcji, godzinę wygaśnięcia, kurs realizacji/ kurs rozliczenia, kurs referencyjny, kurs rynkowy, kwotę spłaty, kwotę transakcji, oznaczenie strony transakcji, rodzaju transakcji i sposobu/i metody rozliczenia zwanej trybem realizacji opcji. Każda z tych transakcji wyróżnia się spośród innych instrumentów tym, że jest transakcją o niesymetrycznym rozkładzie wypłaty, umowa daje prawo nabywcy do zakupu - opcja call lub sprzedaży - opcja put określonej ilości waluty, w określonym terminie i po z góry ustalonej cenie. Ponadto co istotne Wnioskodawca wskazał również, iż rozliczenie transakcji opcyjnych dokonywane jest przez rzeczywistą wymianę kwot walut przez obie strony transakcji lub przez wypłatę różnic kursowych.

Przychody związane z rozliczeniem pochodnych instrumentów finansowych zrealizowane poprzez dokonanie rozliczenie różnicy cen są przychodem Banku w myśl art. 12 ust. 3a updop, w momencie wymagalności należności z rozliczenia instrumentów.

Natomiast w przypadku pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych poprzez fizyczna dostawę instrumentu bazowego, przychód z tytułu ich rozliczenia Bank winien ustalić w oparciu o stosowne przepisy dotyczące różnic kursowych. Tym samym stanowisko Banku w tej części jest nieprawidłowe, gdyż w odniesieniu do pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych poprzez fizyczną dostawę nie ma zastosowania art. 12 ust. 3a updop.

Mając powyższe na uwadze, pochodne instrumenty finansowe rozliczane poprzez fizyczną dostawę, winny być rozliczane poprzez ustalenie różnic kursowych na podstawie przepisów o rachunkowości bądź zgodnie z art. 15a updop, w zależności od stosowanej przez Bank metody.

Reasumując, stanowisko Banku w zakresie rozpoznania przychodu zgodnie z art. 12 ust. 3a updop - w momencie wymagalności należności z rozliczenia:

• pochodnych instrumentów finansowych zrealizowanych poprzez dokonanie rozliczenia różnicy cen jest prawidłowe,
• pochodnych instrumentów finansowych rozliczanych poprzez fizyczną dostawę instrumentu bazowego jest nieprawidłowe.
  
  

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Nadmienić należy, iż w sprawach będących przedmiotem pytań oznaczonych we wniosku Nr 1, 2(zdarzenie przyszłe), 3 wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.