Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/415-262/13/MU
z 13 czerwca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 1 marca 2013 r. (data wpływu 4 marca 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 27 maja 2013 r. (data wpływu 31 maja 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 marca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zastosowania zwolnienia przedmiotowego. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia z dnia 27 maja 2013 r. (data wpływu 31 maja 2013 r.).

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca otrzymał od Uniwersytetu odszkodowanie z tytułu utraconej korzyści - zawinionego przez uczelnię nieotrzymania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2009/2010. Podstawą wypłaty odszkodowania były po części prawomocne nakazy zapłaty wydane przez sąd w postępowaniu upominawczym, a po części ugoda sądowa. Wysokość otrzymanego odszkodowania została ustalona na podstawie przepisu art. 361 Kodeksu cywilnego, w oparciu o wysokość stypendium wynikającego z rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe oraz o wysokość odsetek ustawowych. Odszkodowanie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie zostało wypłacone w wysokości wynikającej z nakazów zapłaty oraz ugody sądowej.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy kwota należności głównej (bez odsetek za opóźnienie) odszkodowania z tytułu utraconej korzyści - nieotrzymania przez Wnioskodawcę stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, otrzymanego na podstawie prawomocnych nakazów zapłaty oraz ugody sądowej do wysokości określonej w tych nakazach oraz tej ugodzie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych?

W ocenie Wnioskodawcy kwota należności głównej (bez odsetek za opóźnienie) odszkodowania z tytułu utraconej korzyści - nieotrzymania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, otrzymanego na podstawie prawomocnych nakazów zapłaty oraz ugody sądowej do wysokości określonej w tych nakazach oraz tej ugodzie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są między innymi świadczenia pomocy materialnej dla studentów pochodzące z budżetu państwa przyznane na podstawie przepisów Prawo o szkolnictwie wyższym.

Stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2009/2010 przyznawane było na podstawie art. 173 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Stypendium to podlegało zatem zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust.1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W ocenie Wnioskodawcy zwolnienie powyższe rozciąga się również na odszkodowanie wypłacone przez szkołę wyższą z tytułu zawinionego przez tę szkołę nieotrzymania przez Wnioskodawcę stypendium.

Za powyższym stanowiskiem przemawia wykładnia celowościowa art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Celem powyższego przepisu jest bowiem zapobieżenie niepożądanej sytuacji, w której podatnicy zamiast podlegającego opodatkowaniu wynagrodzenia, np. z tytułu wykonanej umowy, zawieraliby przed sądami ugody i pobierali na ich podstawie niepodlegające opodatkowaniu odszkodowania z tytułu niewykonania umowy, w wysokości utraconej korzyści. Ratio legis art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) jest zatem dawanie podstawy do opodatkowania odszkodowań otrzymanych z tytułu utraconych korzyści, które gdyby nie zostały utracone, podlegałyby opodatkowaniu.

W przedmiotowej sprawie utracona korzyść na mocy art. 21 ust.1 pkt 40 nie podlegała opodatkowaniu. W powyższej sytuacji odszkodowanie wypłacone z tytułu utraty takiej korzyści również nie powinno podlegać podatkowi. Zwolnienie o którym mowa w art. 21 ust.1 pkt 40 rozciąga się bowiem nie tylko na wskazane w nim świadczenia pomocy materialnej, lecz również na stanowiące jej substytut wypłacone odszkodowanie z tytułu nieotrzymania takiej pomocy.

W ocenie Wnioskodawcy art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) nie znajduje zastosowania do odszkodowania otrzymanego przez Niego na podstawie prawomocnych nakazów zapłaty oraz ugody sądowej do wysokości określonej w tych nakazach oraz tej ugodzie, z tytułu utraconej korzyści, która to korzyść, gdyby nie została utracona, podlegałaby zwolnieniu od podatku na mocy art. 21 ust.1 pkt 40. Uzupełniając własne stanowisko Wnioskodawca wskazał, iż w przedmiotowej sprawie odszkodowanie nie miało charakteru rekompensaty utraconej korzyści lecz rekompensowało poniesioną przez Niego stratę. Jego zdaniem, jeżeli spełniał warunki uprawniające do przyznania stypendium (co zostało potwierdzone poprzez wydanie i uprawomocnienie się nakazów zapłaty oraz zawarcie ugody sadowej), to brak wypłaty stypendium oznaczał poniesienie przez Jego osobę szkody o charakterze straty. W związku z tym – Wnioskodawca uważa, że wypłata odszkodowania nie stanowiła utraconych korzyści, lecz rekompensatę poniesionej przez Niego straty w postaci braku wypłaty należnego stypendium.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienione zostały źródła przychodów, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b) ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 40 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca otrzymał od Uniwersytetu odszkodowanie z tytułu utraconej korzyści - zawinionego przez uczelnię nieotrzymania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2009/2010. Podstawą wypłaty odszkodowania były po części prawomocne nakazy zapłaty wydane przez sąd w postępowaniu upominawczym, a po części ugoda sądowa. Wysokość otrzymanego odszkodowania została ustalona na podstawie przepisu art. 361 Kodeksu cywilnego, w oparciu o wysokość stypendium wynikającego z rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe oraz o wysokość odsetek ustawowych. Odszkodowanie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie zostało wypłacone w wysokości wynikającej z nakazów zapłaty oraz ugody sądowej.

W świetle powołanego powyżej art. 21 ust. 1 pkt 3b, zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, jednak z dwoma wyjątkami wskazanymi w tym przepisie, które dotyczą odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (lit. a) oraz odszkodowań lub zadośćuczynień dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lit. b).

Odszkodowanie jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zatem zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

W przedstawionym stanie faktycznym, szkodą była niewątpliwie utrata spodziewanego stypendium ministra za osiągnięcia w nauce na rok akademicki 2009/2010. Utratę środków spowodowało nieotrzymanie przez Wnioskodawcę tego stypendium od uczelni. Wobec tego – wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy - nie nastąpiło realne uszczuplenie w majątku Wnioskodawcy, a jedynie pozbawiono Wnioskodawcę potencjalnych korzyści w postaci pozyskania środków z należnego Mu stypendium. Zatem wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie dotyczy korzyści, które Wnioskodawca mógłby osiągnąć (w postaci stypendium) gdyby nie doszło do zawinionego przez uczelnię niewypłacenia (nieotrzymania) stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, w związku z czym nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy, wyjaśnić należy, iż z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że ze zwolnienia korzystają wyłącznie świadczenia pomocy materialnej przyznane uczniom, studentom, uczestnikom studiów doktoranckich i osobom uczestniczącym w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

Dlatego też nie można zgodzić się z Wnioskodawcą iż zwolnienie o którym mowa w art. 21 ust.1 pkt 40 rozciąga się nie tylko na wskazane w nim świadczenia pomocy materialnej, lecz również na stanowiące jej substytut wypłacone odszkodowanie z tytułu nieotrzymania takiej pomocy.

Wskazać przy tym należy, że przy stosowaniu wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze przepis art. 84 Konstytucji RP, dotyczący zasady powszechności opodatkowania. Z zasady tej wywieść można regułę, iż wszelkie przepisy dotyczące zwolnień i ulg podatkowych, stanowiące odstępstwo od tej zasady, wymagają ścisłej ich interpretacji, wykluczając jednocześnie jakąkolwiek interpretację rozszerzającą. Dlatego też niedopuszczalne jest uzupełnianie przepisu prawa w drodze interpretacji o treść, której ten przepis nie zawiera.

Z analizy art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że dotyczy on świadczeń pomocy materialnej przyznanych na podstawie przepisów m. in. Prawo o szkolnictwie wyższym, nie obejmuje natomiast swoją dyspozycją odszkodowań ustalonych w postępowaniu sądowym w oparciu o wysokość stypendium wynikającego z rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce oraz stypendium ministra za wybitne osiągnięcia sportowe oraz o wysokość odsetek ustawowych. W ocenie tutejszego organu niedopuszczalne jest dokonywanie rozszerzającej wykładni omawianego przepisu i stosowanie normy z niego wynikającej do innych świadczeń, do których przepis wprost się nie odnosi.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, iż przyznanego Wnioskodawcy odszkodowania z tytułu utraconej korzyści – nieotrzymania stypendium ministra za osiągnięcia w nauce – wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy - nie można utożsamiać z pomocą materialna, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tym samym otrzymana prze Wnioskodawcę kwota nie korzysta ze zwolnienia.

W związku z tym, iż wysokość otrzymanego odszkodowania nie wynika wprost z przepisów ustawy ani przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie, środki pieniężne w wysokości należności głównej nie korzystają również ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Oznacza to, iż kwota należności głównej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.