INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 września 2011 r. (data wpływu do tut. Biura – 16 września 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania:

• odszkodowania, zadośćuczynienia i renty – jest prawidłowe,
• odsetek – jest nieprawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 16 września 2011 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania, zadośćuczynienia, renty i odsetek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 07 maja 2003 r. doszło do wypadku samochodowego – czołowego zderzenia samochodu kierowanego przez Wnioskodawcę (podatnika) oraz drugiego kierowcę. W wyniku wypadku Wnioskodawca doznał oparzeń termicznych II i III stopnia - twarzy, głowy, klatki piersiowej, tułowia, powłok brzusznych, kończyn górnych - zakres doznanych oparzeń oszacowano na 62-75% powierzchni ciała, a także wieloodłamowego złamania podudzia prawego, ropniaka pęcherzyka żółciowego. W wyniku powikłań powypadkowych konieczna była amputacja nogi (prawej) oraz częściowa amputacja palców dłoni.

Od dnia wypadku Wnioskodawca był uznany za winnego spowodowania kolizji drogowej, dopiero podczas postępowania karnego przed Sądem Rejonowym został ostatecznie uniewinniony od stawianego mu zarzutu wyrokiem z dnia 22 listopada 2006 r.

Początkowo Wnioskodawca dochodził swoich roszczeń bezpośrednio z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy szkody, jednakże po ostatecznej odmowie wypłacenia zadośćuczynienia, Wnioskodawca wszedł na drogę sądową z powództwa cywilnego wobec ubezpieczyciela ( S.A). W dniu 25 lutego 2008 r. w wyniku postępowania sądowego pozwany uznał szkodę na osobie Wnioskodawcy i w dniu 20 maja 2011 r. został ogłoszony wyrok, w którym zasądzono od pozwanego S. A. na rzecz powoda (podatnika):

• zadośćuczynienie,
• rentę stałą,
• odszkodowanie, na które składa się zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów, opieki podczas rekonwalescencji w domu, zaopatrzenia ortopedycznego (protezy, kule, wózek inwalidzki).
  
  

Powyższe zadośćuczynienie, rentę oraz odszkodowanie Sąd Okręgowy nakazał wypłacić z ustawowymi odsetkami za zwłokę, jednakże S. A. odwołał się od wyroku i uznał tylko częściowo wyrok wypłacając bezsporną część zadośćuczynienia, renty oraz odszkodowanie wraz z odsetkami.

Wszystkie powyższe wypłaty z tytułu szkody na osobie Wnioskodawcy zostały wypłacone z ustawowymi odsetkami a suma tych wszystkich odsetek została ujęta przez wypłacającego w jedną całość a reszta kwot, tj. zadośćuczynienie, odszkodowanie oraz rentę wyrównawczą, wypłacaną do 10 każdego miesiąca, wypłacono w części bezspornej z wyraźnym podziałem zgodnie z sentencją wyroku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym przychody uzyskane przez podatnika z tytułu zadośćuczynienia, renty wyrównawczej i odszkodowania – wypłacone w 2011 r. korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych a w przypadku odsetek stanowią przychód, który podlega opodatkowaniu...

Zdaniem Wnioskodawcy, suma wypłat z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy szkody, tj. zadośćuczynienia, renty wyrównawczej i odszkodowania stanowią dochody otrzymane z tytułu ubezpieczeń osobowych i jako takie są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast uzyskane odsetki za zwłokę stanowią dla Wnioskodawcy jako podatnika przychód i powinny być wykazane w zeznaniu podatkowym za 2011 rok i pomniejszone o koszty uzyskania tego przychodu, tj. faktury za usługę firmy odszkodowawczej, która w imieniu Wnioskodawcy reprezentowała go w sądzie i z tego tytułu otrzymała zapłatę.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie natomiast do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy wszelkie przychody, których nie można zakwalifikować do źródeł przychodów wymienionych w tym artykule kwalifikuje się do przychodów z innego źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w nieujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15.
   
   

Zgodnie z art. 24 ust. 15 ww. ustawy dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Z wniosku wynika, iż w wyniku wypadku samochodowego Wnioskodawca doznał oparzeń termicznych II i III stopnia oraz innych obrażeń. Ponadto w wyniku powikłań powypadkowych konieczna była amputacja nogi (prawej) oraz częściowa amputacja palców dłoni. Początkowo Wnioskodawca dochodził swoich roszczeń bezpośrednio z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy szkody, jednakże po ostatecznej odmowie wypłacenia zadośćuczynienia, Wnioskodawca wszedł na drogę sądową z powództwa cywilnego wobec ubezpieczyciela (S.A). W dniu 20 maja 2011 r. został ogłoszony wyrok, w którym zasądzono od pozwanego S. A. na rzecz powoda (podatnika):

• zadośćuczynienie,
• rentę stałą,
• odszkodowanie, na które składa się zwrot kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów, opieki podczas rekonwalescencji w domu, zaopatrzenia ortopedycznego (protezy, kule, wózek inwalidzki).
  
  

Powyższe zadośćuczynienie, rentę oraz odszkodowanie Sąd Okręgowy nakazał wypłacić z ustawowymi odsetkami za zwłokę.

Wnioskodawca uważa, iż suma wypłat z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy szkody, tj. zadośćuczynienia, renty wyrównawczej i odszkodowania stanowią dochody otrzymane z tytułu ubezpieczeń osobowych i jako takie są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ogólne warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t. j. Dz. U. z 2010 r. 11, poz. 66 ze zm.). Natomiast zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.). Zgodnie z ww. ustawą do ubezpieczeń obowiązkowych należy ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych" (art. 4 ust. 1 ustawy).

Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków (art. 9 ust. 1 ww. ustawy).

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu (art. 13 ust. 1 pow. ustawy).

Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 34 ust. 1 ww. ustawy).

Na podstawie art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Stosownie do art. 805 § 2 ww. ustawy świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1. przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2. przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
   
   

Zgodnie z art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jest rodzajem ubezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 822 ustawy Kodeks Cywilny. Świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC ma wyrównywać uszczerbek majątkowy powstały już w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.

Stosownie do art. 444 § 1 ustawy Kodeks cywilny w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

W myśl art. 444 § 2 tej ustawy, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Stosownie natomiast do treści art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż otrzymane przez Wnioskodawcę świadczenia w postaci renty, zadośćuczynienia i odszkodowania, jako świadczenia wypłacone z tytułu ubezpieczeń majątkowych (a nie jak uważa Wnioskodawca z tytułu ubezpieczeń osobowych – co jednakże nie ma wpływu na rozstrzygnięcie podatkowe) korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w tej części stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 cyt. wyżej ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Odsetki wypłacone za okres pomiędzy data zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne. W związku z powyższym odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią świadczenie uboczne, niezależne od tego, czy i w jakim rozmiarze podatnik poniósł szkodę (krzywdę), a co za tym idzie odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z naprawieniem szkody lub krzywdy.

Okoliczność, że odsetki stanowią swoistą rekompensatę wynikającą z czasokresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą odszkodowania, zadośćuczynienia lub renty a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu powszechnego, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek na tej samej podstawie prawnej co należności głównej. Wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Mając na uwadze powyższe należy zgodzić się z Wnioskodawcą, iż wypłacone odsetki od odszkodowania, zadośćuczynienia i renty wyrównawczej, zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który winien wykazać w zeznaniu podatkowym za 2011, w którym nastąpiła wypłata odsetek. Jednak – wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy – kwota odsetek nie może być pomniejszona o koszty uzyskania tego przychodu, tj. płatność za usługę firmy odszkodowawczej, która w imieniu Wnioskodawcy reprezentowała go w sądzie i z tego tytułu otrzymała zapłatę.

Jak bowiem powyżej wskazano odsetki są jedynie świadczeniem ubocznym do zasądzonej należności głównej. Zostają one zatem wypłacone jako pochodna świadczenia, o wypłatę którego Wnioskodawca wystąpił z roszczeniem, ponosząc w tym celu koszty reprezentacji przed sądem. Zatem to w celu otrzymania wyłącznie tego świadczenia, którego pozew dotyczył (a dotyczył on – jak wynika z wniosku – wypłaty zadośćuczynienia) zostały poniesione wskazane koszty.

Jak wyżej wykazano, świadczenia obejmujące należność główną korzystają ze zwolnienia z opodatkowania, to oznacza, że poniesione w celu ich uzyskania wydatki nie mogą – stosownie do treści art. 22 ust. 3a w związku z ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W myśl art. 22 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Zgodnie z art. 22 ust. 3a ww. ustawy zasadę, o której mowa w ust. 3, stosuje się również w przypadku, gdy część dochodów z tego samego źródła przychodów podlega opodatkowaniu, a część jest wolna od opodatkowania, z wyłączeniem źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało w tej części uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.