INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 02 kwietnia 2012 r. (data wpływu do Organu – 03 kwietnia 2012 r.), uzupełnionym w dniu 14 czerwca 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przyrzeczonej - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 03 kwietnia 2012 r. do Organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przyrzeczonej.

Jako, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych pismem z dnia 04 czerwca znak: IBPB II/1/436-134/12/AŻ wezwano do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono w dniu 14 czerwca 2012 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 16 lipca 1981 r. w Państwowym Biurze Notarialnym stawili się: Pani M.B. (zbywca) oraz Pan J.K. i Pani C.K. małżonkowie we wspólności ustawowej małżeńskiej (nabywcy).

Wskazane osoby stawiły się w biurze notarialnym w celu sprzedaży #189; części nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą, w której to prawo własności wpisane było na rzecz Pani M.B.

Została zawarta umowa sprzedaży.

Obowiązujące w ówczesnym czasie przepisy prawa (1981 r.) ustanawiały prawo pierwokupu w imieniu Skarbu Państwa, w przypadku sprzedaży nieruchomości będących gospodarstwami bądź częściami gospodarstw rolnych. Uprawniony Skarb Państwa, w imieniu którego czynności wykonywał Prezydent Miasta X w ustawowym terminie 3 miesięcy od zawiadomienia nie skorzystał z przysługującego mu ustawowego prawa pierwokupu. Prezydent Miasta X nie skorzystał z ww. prawa, gdyż okazało się w wyniku przeprowadzonego dochodzenia, iż nigdy takowego zawiadomienia o przysługującym mu prawie pierwokupu Prezydent Miasta X nie otrzymał.

Kupujący zapłacili sprzedającej całość umówionej kwoty w wysokości 150 000 zł, co zostało potwierdzone w notarialnej warunkowej umowie sprzedaży. W celu pobrania wszystkich opłat skarbowych i należności sądowo-notarialnych, wartość nieruchomości ustalono na poziomie 350 000 zł. Zatem podstawą obliczenia była wartość 1/2 części nieruchomości czyli, 175 000 zł.

Notariusz pobrał od nabywców Pana J.K. i Pani C.K. (spadkodawcy Wnioskodawczyni) następujące opłaty:

• opłatę skarbową w wysokości 10 % od wartości 175 000 zł na podstawie § 45 ust. 1 rozporządzenia o opłacie skarbowej w łącznej wysokości 1 750 zł;
• opłaty notarialne za dokonane czynności notarialne od wartości 175 000 zł w wysokości 5400 zł, na podstawie § 3 i 9 rozporządzenia Min. Spraw.
  
  

Stan prawny oczekiwania na zawarcie umowy przenoszącej własność i rezygnacji Prezydenta Miasta X z przysługującemu mu prawu pierwokupu trwał do chwili obecnej, w której to zarówno spadkobiercy sprzedającej i spadkobiercy kupujących porozumieli się i zgodzili się doprowadzić sprawę do końca, czyli zawarcia umowy przyrzeczonej. Stan taki był wynikiem zaniedbania notariusza, który nie poinformował Organu o przysługującym mu prawie.

Spadkobiercy ustawowi, zarówno poprzedniej sprzedającej jak i kupujących, przeprowadzili postępowanie spadkowe i akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzając jednocześnie przysługujące im w tym zakresie prawo do spadku. W wyniku ww. czynności, uzyskali oni tytuły prawne niezbędne do przeprowadzenia procesu sprzedaży części nieruchomości wynikającej z poprzedniej umowy warunkowej.

Wnioskodawczyni, jak również spadkobiercy poprzednich sprzedających uiścili należny podatek od spadków i darowizn w całości.

W trakcie gromadzenia dokumentacji prawnej, dowiedziono ponad wszelką wątpliwość, iż Organ uprawniony do skorzystania z prawa pierwokupu czyli Prezydent Miasta X, jak również Sąd Rejonowy nigdy nie zostali poinformowani o dokonanej czynności prawnej, tj. o zawarciu umowy warunkowej sprzedaży. Wnioskodawczyni, jak również spadkobiercy sprzedającej, dopełniając wszelkich czynności prawnych doprowadzili do zawarcia umowy przyrzeczonej i tym samym przeniesienia 1/2 części prawa własności nieruchomości.

W tym celu Wnioskodawczyni i spadkobiercy sprzedającej zawarli umowę przeniesienia części prawa własności ww. nieruchomości przed notariuszem.

Notariusz jako płatnik pobrał od Wnioskodawczyni podatek od czynności cywilnoprawnej w wysokości 2 % od wartości rynkowej 1/2 części prawa własności zadeklarowanej przez strony w wysokości 700 zł oraz inne opłaty notarialne.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

1. Czy podatek od czynności cywilnoprawnych został pobrany prawidłowo...
2. Czy mamy do czynienia z sytuacją nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w świetle już raz pobranej opłaty skarbowej w wysokości 10 %...
3. Czy Wnioskodawczyni ma prawo żądać nadpłaty podatku od czynności cywilnoprawnych czy też domagać się zwrotu pobranej w 1981 r. opłaty skarbowej z odsetkami i po uwzględnieniu waloryzacji...
   
   

Wnioskodawczyni, jako następca prawny spadkodawców, w związku z brzmieniem ustawy w obecnym kształcie, zobowiązana była dokonać zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu umowy przeniesienia własności na dzień dokonania transakcji sprzedaży.

Notariusz jako płatnik pobrał i odprowadził na konto urzędu skarbowego kwotę podatku. Fakt, iż w chwili obecnej sprawę opłaty z tytułu przeniesienia prawa własności reguluje ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych w żadnym stopniu – w opinii Wnioskodawczyni - nie likwiduje skutków wynikających z faktu raz wniesionej opłaty skarbowej z tytułu przeniesienia własności w wysokości 10 % od wartości transakcji pobranej w dniu 16 lipca 1981 r.

Podatnik, a w tej konkretnej sprawie następcy prawni nie powinni być obciążani dodatkowo podatkiem od czynności cywilnoprawnych wynikającym z brzmienia ustawy w obecnej postaci. Fakt, iż w 1981 r. sprawy tej opłaty regulowała ustawa o opłacie skarbowej nie umniejsza w żadnym przypadku raz dokonanej czynności prawnej i podatkowej. Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż podatek od czynności cywilnoprawnej nie powinien zostać pobrany ze względu na raz pobraną opłatę skarbową w 1981 r., która to wypełniała zobowiązanie podatkowe w pełni. Wnioskodawczyni kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku od czynności cywilnoprawnych, na skutek czego wystąpiła sytuacja nadpłaty podatku.

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż ma prawo żądać nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych z uwagi na fakt, że nie miała znaczącego wpływu na przebieg sprawy w okresie kiedy zawarta została umowa warunkowa, jak również ze względu na to, że podatnik nie może kilkukrotnie płacić podatków i opłat od tej samej czynności. Swoje stanowisko Wnioskodawczyni motywuje również tym, iż umowa warunkowo przenosząca własność została zawarta z zapłatą całej ceny, co zostało wyraźnie wskazane w umowie i od tej kwoty została pobrana w pełnej wysokości opłata skarbowa. Zatem zobowiązanie podatkowe wynikające z obowiązku podatkowego do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa podatku powstało z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego obowiązku. Tym dniem było zawarcie umowy warunkowej w 1981 r.

Wnioskodawczyni wskazała, iż podstawową formą realizacji zobowiązania podatkowego jest zapłata podatku przez podatnika. Zobowiązanie podatkowe wówczas wygasa. Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się przy zapłacie gotówką dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta. Zobowiązanie podatkowe wygasa również na skutek wystąpienia innych zdarzeń, m.in. pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie jednak do treści art. 14 ww. ustawy do czynności cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy obowiązujące w chwili dokonania czynności.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w 1981 r. w Państwowym Biurze Notarialnym zawarta została warunkowa umowa sprzedaży #189; części nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Obowiązujące w ówczesnym czasie przepisy prawa ustanawiały prawo pierwokupu w imieniu Skarbu Państwa, w przypadku sprzedaży nieruchomości będących gospodarstwami bądź częściami gospodarstw rolnych. Uprawniony Skarb Państwa, w imieniu którego czynności wykonywał Prezydent Miasta X w ustawowym terminie 3 miesięcy od zawiadomienia nie skorzystał z przysługującego mu – w związku z zawarciem przedmiotowej umowy sprzedaży - ustawowego prawa pierwokupu. Prezydent Miasta X nie skorzystał z tego prawa, gdyż okazało się w wyniku przeprowadzonego dochodzenia, iż nigdy takowego zawiadomienia o przysługującym mu prawie pierwokupu Prezydent Miasta X nie otrzymał. W związku z zawarciem warunkowej umowy sprzedaży notariusz pobrał od nabywców nieruchomości (spadkodawców Wnioskodawczyni) opłatę skarbową w wysokości 10% wartości połowy nieruchomości. Stan prawny oczekiwania na zawarcie umowy przenoszącej własność i rezygnacji Prezydenta Miasta X z przysługującemu mu prawu pierwokupu trwał do chwili obecnej, w której to zarówno spadkobiercy sprzedającej i spadkobiercy kupujących porozumieli się i zgodzili się doprowadzić sprawę do końca, czyli zawarcia umowy przyrzeczonej. Wnioskodawczyni, jak również spadkobiercy sprzedającej dopełniając wszelkich czynności prawnych doprowadzili do zawarcia umowy przyrzeczonej i tym samym przeniesienia 1/2 części prawa własności nieruchomości. Notariusz jako płatnik pobrał od Wnioskodawczyni podatek od czynności cywilnoprawnej w wysokości 2 % od wartości rynkowej 1/2 części prawa własności zadeklarowanej przez strony, tj. w wysokości 700 zł oraz inne opłaty notarialne.

Podsumowując stanowisko Wnioskodawczyni należy stwierdzić, że w ostateczności jest zdania, iż podatek od czynności cywilnoprawnej nie powinien zostać pobrany ze względu na raz pobraną opłatę skarbową w 1981 r.

W myśl art. 157 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

W myśl art. 156 Kodeksu cywilnego jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.

Zatem zawarcie warunkowej (terminowej) umowy sprzedaży nieruchomości powoduje automatycznie wyłączenie rozporządzającego skutku umowy. Warunkowa umowa sprzedaży nieruchomości jest zawsze umową zobowiązującą, wymagającą późniejszego wykonania poprzez zawarcie umowy przenoszącej własność. Motywy zastrzegania warunku lub terminu w zawieranych umowach mogą być różne. W przedmiotowej sprawie zastrzeżenie warunku było niezbędne bowiem dotyczyło nieruchomości objętej prawem pierwokupu. Zatem opisana w treści wniosku nieruchomość, jako obciążona prawem pierwokupu mogła być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony z tytułu pierwokupu nie wykona swego prawa.

Jako, że w przedmiotowej sprawie warunkowa umowa sprzedaży zawarta została w 1981 r. miały do niej zastosowanie regulacje ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 1975 r. Nr 45 poz. 226).

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o opłacie skarbowej opłatę skarbową pobiera się od czynności cywilnoprawnych bez względu na to, czy zostały stwierdzone pismem, a dotyczących odpłatnego przeniesienia przez osoby fizyczne lub osoby prawne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej własności rzeczy lub praw, jeżeli nie następuje ono w wykonywaniu działalności zarobkowej w rozumieniu przepisów o podatku obrotowym.

W myśl art. 8 ust. 5 ustawy o opłacie skarbowej jeżeli zgodnie z przepisami prawa lub umową powstanie lub ustanie skutków czynności cywilnoprawnej uzależniono od warunku, obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej powstaje z chwilą sporządzenia pisma.

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 3 ww. ustawy jeżeli od czynności cywilnoprawnej lub dokumentu stwierdzającego tę czynność uiszczono należną opłatę skarbową, dokument późniejszy stwierdzający tę samą czynność nie podlega opłacie skarbowej.

Z powyższych regulacji wynika zatem, iż opłata skarbowa winna być pobrana - i jak wynika z treści wniosku została pobrana w pełnej wysokości – z chwilą zawarcia umowy warunkowej. W konsekwencji od czynności przeniesienia prawa własności w drodze umowy sprzedaży należna opłata została pobrana.

Zgodnie z zasadami prawa cywilnego sama warunkowa umowa nie przenosi własności (gdyż jest jedynie umową zobowiązującą, nie ma skutku rozporządzającego). Aby doszło do przeniesienia prawa własności wymagane jest zatem zawarcie odrębnej umowy. Taką właśnie odrębną umowę przenoszącą prawo własności zawarła Wnioskodawczyni (jako spadkobierczyni nabywców wskazanych w treści umowy warunkowej) wraz ze spadkobiercami osoby sprzedającej nieruchomość.

Zawarcie przyrzeczonej umowy nie zmienia jednak faktu, iż od przedmiotowej czynności został już uiszczony należny podatek (opłata skarbowa).

Jak wynika z powołanego wyżej art. 14 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych do czynności cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy obowiązujące w chwili dokonania czynności.

W przedstawionym stanie faktycznym umowa sprzedaży została zawarta w 1981 r. zatem zastosowanie wobec niej mają jedynie przepisy ustawy o opłacie skarbowej w obowiązującym wówczas brzmieniu. Obowiązująca obecnie ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie. Błędnie zatem został pobrany przez płatnika podatek od czynności cywilnoprawnych w związku z zawarciem obecnie umowy przyrzeczonej przenoszącej własność. Jeżeli bowiem jej zawarcie wynikało z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, w związku z zawarciem której opłata skarbowa została uiszczona, podatek od czynności cywilnoprawnych nie powinien zostać pobrany. Wnioskodawczyni ma zatem podstawę do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała