Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBI/1/415-122/13/BK
z 26 kwietnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 29 stycznia 2013 r. (data wpływu do tut. Biura 1 lutego 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie ustalenia źródła przychodów, do jakiego należy zaliczyć przychód z odszkodowania wypłaconego wynajmującemu przez Urząd Miasta w związku z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom, co do których orzeczono nakaz eksmisji – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 lutego 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie ustalenia źródła przychodów, do jakiego należy zaliczyć przychód z odszkodowania wypłaconego wynajmującemu przez Urząd Miasta w związku z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom, co do których orzeczono nakaz eksmisji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca i jego żona są na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej właścicielami nieruchomości stanowiących lokale mieszkalne, dla których prowadzone są księgi wieczyste. Powyższe lokale były wykorzystywane w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej – były wynajmowane najemcom z tytułu czego Wnioskodawca osiągał przychody z działalności gospodarczej.

W związku z bezumownym korzystaniem z ww. lokali, Wnioskodawca wyrokiem Sądu Rejonowego, uzyskał od Gminy Miejskiej odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych osobom zamieszkującym je bez tytułu prawnego. Przedmiotowe odszkodowanie zostało przyznane Wnioskodawcy na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy otrzymany przez Wnioskodawcę przychód z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalów wykorzystywanych w działalności gospodarczej Wnioskodawcy, zasądzonego wyrokiem sądowym na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów podlegających opodatkowaniu, jako przychody z działalności gospodarczej?

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymany przez Niego przychód z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokali wykorzystywanych w działalności gospodarczej Wnioskodawcy, zasądzonego wyrokiem sądowym na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów podlegających opodatkowaniu, jako przychody z działalności gospodarczej.

Przedmiotowe odszkodowanie zostało przyznane Wnioskodawcy na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, zgodnie z którym jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy, na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego. Powołany wyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów oraz art. 417 kodeksu cywilnego, regulują możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. Przepisy te dają więc właścicielowi rzeczy wynajmującemu lokal mieszkalny prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby lokal wynajął. Utrata korzyści w tym przypadku polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych – czynszu najmu, które lokal przynosi.

Otrzymany przez Wnioskodawcę przychód z tytułu przedmiotowego odszkodowania należy zatem zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów podlegających opodatkowaniu jako przychody z działalności gospodarczej. Zgodnie bowiem z treścią art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, o wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Pojęcie „kwota należna” nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. Należy zatem dokonać jego interpretacji zgodnie z powszechnie przyjętym rozumieniem. Powyższe potwierdza doktryna. Jak wskazuje Wnioskodawca „W przepisach podatkowych, jak również przepisach innych gałęzi prawa, brak jest definicji pojęcia kwota należna. Konieczne jest zatem odwołanie się do słownikowego rozumienia tego pojęcia. W definicji słownikowej, należny to „przysługujący”, należący się komuś”. Z kolei czasownik „należeć się” oznacza tyle co „przysługiwać komuś”, „stanowić dług”, powinność”, zapłatę” (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Przychody należne – niejasność potrzeba zmian. Lex).

Kwota należna najbardziej odpowiada określeniu długu (pieniężnego). Zatem kwota należna powstaje wówczas, gdy po stronie dłużnika powstaje obowiązek świadczenia. Od tego czasu możemy w zasadzie mówić o przychodzie (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Komentarz do art. 10, art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Lex).

Bez wątpienia zatem przysługująca Wnioskodawcy kwota odszkodowania, stanowiąca zapłatę za utracone korzyści, jakie uzyskałby w ramach prowadzonej działalności, gdyby nieruchomość wynajął, stanowi kwotę należną w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co więcej, przepis art. 14 ust. 2 pkt 11 ww. ustawy wyraźnie stanowi, że przychodami z działalności gospodarczej są przychody z najmu podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą. „Składnikami związanymi z działalnością gospodarczą z pewnością będą środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Fakt ich związania z działalnością gospodarcza podatnika wynika z samej definicji pojęcia środka trwałego wartości niematerialnej i prawnej). Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne są to bowiem przedmioty wykorzystywane przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Stąd też najem środków trwałych z pewnością stanowić bedie źródło przychodów z działalności gospodarczej” (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Komentarz do art. 10, art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Lex).

Również inne przedmioty (niż środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne) mogą być związane z działalnością gospodarczą. Najem tego rodzaju przedmiotów także będzie stanowić przychód z działalności gospodarczej (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Komentarz do art. 10, art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Lex).

Jak wynika to z przedstawionego stanu faktycznego, przedmiotowe lokale stanowią składniki majątku związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, gdyż wykorzystywane są w prowadzonej prze Niego działalności gospodarczej. Zatem, uzyskiwany z tytułu najmu tych lokali czynsz stanowi przychód z najmu składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, a tym samym przychód z działalności gospodarczej. Z uwagi na słuszne zdaniem Wnioskodawcy poglądy wyrażone przez organy podatkowe, iż otrzymana od Gminy na mocy wyroku sądowego suma pieniężna, stanowi zapłatę za korzystanie z własności rzeczy, która posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na prawie, otrzymana kwota jest przychodem z najmu składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, a tym samym przychodem z działalności gospodarczej Wnioskodawcy. Tym samym, kwota uzyskana tytułem rekompensaty utraconych korzyści polegających na uzyskaniu pożytków cywilnych – czynszu najmu lokali wykorzystywanych w działalności gospodarczej Wnioskodawcy, stanowi w istocie zapłatę za korzystanie z rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej. Stanowi ona zarówno kwotę należną jak i przychód z najmu składników majątku związanych z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy.

Na potwierdzenie prezentowanego stanowiska Wnioskodawca powołał:

• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 10 listopada 1995 r. sygn. akt SA/Gd 2658/94,
• interpretację indywidualną wydaną przez działającego w imieniu Ministra Finansów Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 13 kwietnia 2010 r. Znak: ILPB2/415-121/10-4/TR,
• postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Płocku z dnia 26 czerwca 2007 r. Znak: 1419/UDD-415-41/07/AZ.
  
  

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. W myśl art. 14 ust. 2 pkt 12 ww. ustawy, przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Przy czym, zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ww. ustawy, do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. e ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, m.in. z wyjątkiem odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Ponadto zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Z powyższych przepisów wynika, iż, co do zasady, otrzymane odszkodowania związane z prowadzoną przez podatnika pozarolniczą działalnością gospodarczą, bądź dotyczące składników majątku wykorzystywanego przez niego w prowadzonej działalności gospodarczej stanowią przychód z tej działalności, który nie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji, jako część przychodu uzyskanego z prowadzonej działalności gospodarczej, podlegają one opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wyjątek stanowią środki, otrzymane tytułem zwrotu innych wydatków niezliczonych do kosztów uzyskania przychodów, które nie stanowią przychodu podatkowego.

Decydujące znaczenie dla uznania odszkodowania otrzymanego przez podatnika za przychód z prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej ma zatem ocena, czy odszkodowanie to związane jest z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą oraz dotyczy składników majątku wykorzystywanych w tej działalności.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. W myśl art. 18 ust. 2 ww. ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Zgodnie z art. 18 ust. 4 ww. ustawy - w brzmieniu obowiązującym przed dniem 19 września 2006r. - jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy w wysokości odpowiadającej różnicy między odszkodowaniem określonym w ust. 2 a odszkodowaniem, do płacenia którego jest obowiązany były lokator, jeżeli osoba ta nadal zamieszkuje w lokalu właściciela. Na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2006r. sygn. P14/06 z dniem 19 września 2006r. art. 18 ust. 4 przepis powyższy utracił byt prawny.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 5 ustawy ww. ustawy, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

Przy czym, zauważyć należy, iż w świetle art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego, uszczerbek dotykający poszkodowanego może wystąpić w dwóch postaciach:

• straty, którą poszkodowany poniósł, oraz
• korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
  
  

Strata wyraża się w rzeczywistej zmianie stanu majątkowego poszkodowanego i polega albo na zmniejszeniu się jego aktywów, albo na zwiększeniu się pasywów. Utrata korzyści polega natomiast na niepowiększeniu się czynnych pozycji majątku poszkodowanego, które pojawiłyby się w tym majątku, gdyby nie zdarzenie wyrządzające szkodę.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika m.in., iż Wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której wynajmował najemcom lokale mieszkalne, stanowiące współwłasność Wnioskodawcy oraz Jego małżonki. W związku z bezumownym korzystaniem z ww. lokali, Wnioskodawca wyrokiem Sądu Rejonowego uzyskał od Gminy odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych osobom zamieszkującym je bez tytułu prawnego. Przedmiotowe odszkodowanie zostało przyznane Wnioskodawcy na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów.

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, iż otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie, jako związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy (dotyczące stricte składników Jego majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą) winny zostać zaliczone przez Niego do przychodów ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i opodatkowane, według zasad właściwych dla tego źródła przychodów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. z 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, 43-300 Bielsko-Biała, ul. Traugutta 2a.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.