INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 20 marca 2012 r. (data wpływu 28 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości i ustanowienia służebności przesyłu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości i ustanowienia służebności przesyłu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 11 października 2010 r. wystąpiła Pani jako właścicielka nieruchomości do spółki o zajęcie stanowiska i uregulowanie służebności przesyłu sieci gazowej w drodze umowy pomiędzy właścicielami nieruchomości (czyli Panią i mężem) a właścicielami sieci gazowej. Sieć ta została ułożona bez zgodny właścicieli na przedmiotowej nieruchomości ok. 10 lat temu. W związku z zaistniałą sytuacją zwróciła się Pani, za pośrednictwem adwokata, do spółki, będącej właścicielem gazociągu, o polubowne załatwienie sprawy. W rezultacie powyższego przygotowany został projekt umowy o ustanowieniu służebności przesyłu. Spółka wyraziła zgodę na zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz na zapłatę z tytułu ustanowienia służebności przesyłu ustalonej na podstawie sporządzonego przez uprawnionego rzeczoznawcę operatu szacunkowego. Uzgodniona umowa została podpisana w formie aktu notarialnego w dniu 21 listopada 2011 r., na podstawie którego w księdze wieczystej założonej dla przedmiotowej nieruchomości wpisane zostało ograniczone prawo rzeczowe. W związku z wypłatą ww. należności spółka wystawiła Pani oraz mężowi informację o przychodach, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych PIT-8C.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy w opisanej sytuacji wystawienie informacji PIT-8C o przychodach, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych było prawidłowe, kiedy z uregulowań art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b wynika, że odszkodowania wolne są od podatku dochodowego...

Zdaniem Wnioskodawczyni, kwoty zawarte w umowie sporządzonej w formie aktu notarialnego nie powinny zostać wykazane w informacji PIT-8C i nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawczyni wskazuje przy tym, że służebność przesyłu jako ograniczone prawo rzeczowe, zostało wpisane w księdze wieczystej i prawo to przechodzić będzie na rzecz każdoczesnego następcy prawnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2011 r., za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyty w zacytowanym przepisie zwrot „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i należy do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że na podstawie umowy zawartej w dniu 21 listopada 2011 r., w formie aktu notarialnego, wypłacone zostało Pani odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, będącej Pani i męża własnością oraz z tytułu ustanowienia na tej nieruchomości służebności przesyłu. Podmiotem wypłacającym przedmiotowe świadczenia była spółka – właściciel sieci gazowej położonej na tej nieruchomości. W związku z dokonaną wypłatą świadczeń otrzymała Pani wraz z mężem informację PIT-8C o wysokości osiągniętych przychodów z innych źródeł, co w Pani opinii jest niewłaściwe, gdyż otrzymane świadczenia korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Stosownie natomiast do punktu 3b ww. przepisu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych zwolnione są również inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy wynika, że dla zastosowania zwolnienia z opodatkowania zawartego w tym przepisie konieczne jest spełnienie następujących warunków:

• otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, czyli świadczeniem jakie należy się poszkodowanemu za wyrządzenie szkody (krzywdy) od osoby, która tę szkodę (krzywdę) wyrządziła lub ponosi za nią odpowiedzialność,

• świadczenie to musi wynikać z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz nie może mieścić się w zakresie wyłączeń wymienionych w lit. a) – g).

Natomiast dla skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania zawartego w ww. pkt 3b konieczne jest, aby:

• otrzymane świadczenie było innym odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem niż wynikające z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie;

• świadczenie zostało otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej oraz nie dotyczyło sytuacji objętych wyłączeniem z dyspozycji przepisu.

Mając na uwadze powyższe wskazać także należy, że o tym, czy dane świadczenie przybiera cechy odszkodowania, czy też nie, nie decyduje jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter. W związku z tym wyjaśnić należy, mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny, że zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie o jakim mowa w przywoływanych normach nie jest odszkodowaniem. Stanowi ono sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Należy przy tym zaznaczyć, że zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i jego wysokość nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 K.c.), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Z kolei, stosownie do art. 3052 § 2 Kodeksu cywilnego jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Z przepisu tego wynika, że za ustanowienie służebności przesyłu przysługuje właścicielowi nieruchomości obciążonej wynagrodzenie, będące zapłatą za możliwość użytkowania przedmiotowej nieruchomości.

Niemniej jednak, pamiętać należy, że oprócz charakteru otrzymanego świadczenia, dla skorzystania ze zwolnienia wymagane jest aby:

• w przypadku zwolnienia zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy – wynikało ono z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie i m.in. nie wynikało z umowy lub ugody innej niż ugoda sądowa (art. 21ust. 1 pkt 3 lit. g),

• w przypadku zwolnienia zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 3b – było przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej.

W stanie faktycznym wskazano, że podstawą przyznania świadczeń pieniężnych z tytułu bezumownego korzystania z gruntu oraz ustanowienia służebności przesyłu była umowa zawarta w formie aktu notarialnego.

Powyższe skłania więc do wniosku, że otrzymane na takiej podstawie świadczenia nie zostały objęte zakresem zwolnienia uregulowanego zarówno w art. 21 ust. 1 pkt 3 jak równie w pkt 3b.

W rezultacie stwierdzić należy, że skoro w omawianej sprawie przedstawione zwolnienia z opodatkowania nie znajdują zastosowania, otrzymane przez Panią świadczenia stanowią przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W świetle powyższego postępowanie spółki wypłacającej wskazane w stanie faktycznym świadczenia, polegające na wystawieniu informacji o osiągniętych przychodach z innych źródeł, było postępowaniem prawidłowym, i stanowiło wypełnienie obowiązku nałożonego na taki podmiot na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którego treścią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.