Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków - Stare Miasto, działając na podstawie art. 14 a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w odpowiedzi na Państwa pismo z dnia 12.08.2003 r. uprzejmie informuje:

Na podstawie art. 14 a § 1 w/w ustawy Ordynacja podatkowa stosownie do swojej właściwości, naczelnik urzędu skarbowego (...) na pisemne zapytanie podatnika, płatnika lub inkasenta ma obowiązek udzielić pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa, albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Jednocześnie w myśl § 2 podatnik jest zobowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie. Oznacza to, że zapytanie musi dotyczyć nie tylko indywidualnej, ale i konkretnej (zaistniałej) sytuacji faktycznej. Powyższy przepis nie oznacza wszakże, iż organ podatkowy jest obowiązany doradzić pytającemu wybór jednej z metod działania, przedstawionych w złożonym wniosku, albowiem udzielanie porad prawnych wykracza poza ustawowe kompetencje (uprawnienia) organu podatkowego.

Tym niemniej jednak Naczelnik Urzędu informuje, iż ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) nakłada na podatników szereg obowiązków ewidencyjnych, w szczególności podatnicy dokonujący na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej sprzedaży towarów (wszelkie postacie energii) i świadczący usługi (telekomunikacyjne i agencyjne) obowiązani są na podstawie art. 29 ust. 1 powołanej ustawy do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Z przepisu tego wynika zatem obowiązek podatnika stosowania kas wyłącznie do prowadzenia ewidencji własnej sprzedaży. Wyjątek dotyczy podatników, o których mowa w art. 16 ustawy. W oparciu o art. 16 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym podstawę opodatkowania czynności (...) wynikających z umowy agencyjnej lub pośrednictwa (...) i umów o podobnym charakterze stanowi kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usługi, zmniejszona o kwotę podatku, z zastrzeżeniem ust. 1 a. W związku z tym przedmiotem sprzedaży wykazanym na fakturze wystawionej przez osobę świadczącą usługę agencyjną jest wartość tej usługi (prowizja). Pomimo tego agenci i pośrednicy mają obowiązek ewidencjonowania - na potrzeby obliczenia osiąganego przez nich obrotu oraz kwot podatku należnego - całej wartości sprzedaży własnej (obejmującej prowizje lub inne formy wynagrodzenia) oraz sprzedaży prowadzonej na rzecz lub w imieniu innych podatników. Obowiązek ten wynika z przepisu § 5 ust. 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 152, poz. 1481). Podatnicy, o których mowa w art. 16 ustawy, prowadzący ewidencję przy zastosowaniu kas rejestrujących ewidencjonują na potrzeby obliczenia osiąganego przez nich obrotu oraz kwot podatku należnego całą wartość sprzedaży własnej oraz prowadzonej na rzecz lub w imieniu innych podatników. Oznacza to, iż podatnik ma obowiązek ewidencjonowania za pośrednictwem kasy rejestrującej sprzedaży towarów i usług osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej i kwoty podatku należnego od tej sprzedaży. W przypadku sprzedaży agencyjnej do zapłacenia podatku należnego od całej wartości sprzedaży zobowiązany jest zleceniodawca, który tej sprzedaży dokonuje, natomiast agent płaci podatek od towarów i usług od zrealizowanej prowizji. Brak jest jednak podstawy do rejestrowania przy użyciu kasy rejestrującej odrębnie prowizji realizowanej przez agenta i odrębnie wartości sprzedaży pomniejszonej o prowizję. Trzeba ewidencjować całą wartość transakcji.

Ponadto na bazie art. 32 ust. 1 podatnicy, z zastrzeżeniem ust. 2, obowiązani są wystawiać fakturę stwierdzającą w szczególności sprzedaż towarów, jej datę, cenę jednostkową bez podatku, wartość sprzedaży, kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy każdy z podatników wystawia więc fakturę dokumentująca dokonaną przez niego sprzedaż. Samodzielnie zatem wystawia fakturę podatnik dokonujący sprzedaży energii elektrycznej, czy też usług telekomunikacyjnych (w wariancie 1 będzie to każdy z biorących udział w obrocie podmiotów, natomiast w wariancie 2 - jedynie "Wystawca"), jak również prowizja powinna być udokumentowana fakturą VAT, wystawioną przez agenta na zleceniodawcę (wariant 2). Prezentowane powyżej zasady ogólne doznają pewnych modyfikacji - w odniesieniu do przedmiotowej sytuacji - jedynie w przypadku komisu. Naczelnik urzędu skarbowego podkreśla jednakże, iż w myśl art. 24 a § 1 powołanej ustawy - Ordynacja podatkowa, organy podatkowe dokonując ustalenia treści czynności prawnej uwzględniają zgodny zamiar stron i cel czynności prawnej, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli, złożonych przez strony czynności. Oznacza to, iż organ podatkowy nie jest związany - w przedmiotowym przypadku - nazwą umowy, lecz rozpatruje charakter czynności prawnej. Ponadto dyspozytywny charakter umowy agencyjnej (oraz umowy komisu) w świetle kodeksu cywilnego, polegający na tym, że strony tej umowy mogą kształtować swe wzajemne prawa i obowiązki w sposób dowolny, ma zastosowanie jedynie na gruncie prawa cywilnego, nie odnosi się jednak do bardziej sformalizowanych przepisów prawa podatkowego. Ze względu na to, na podstawie analizy przedstawionych modeli postępowania stwierdzono, iż - zdaniem Naczelnika Urzędu - pomiędzy podmiotami nie doszło do zawarcia umowy komisu, w związku z czym zastosowanie mają ogólne przepisy ustawy o podatku od towarów i usług dotyczące dokumentowania transakcji sprzedaży bezpośredniej lub w wykonaniu umowy agencji.

Podkreśla się także, iż przepis § 2 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 27, poz. 268, ze zm.) zwalnia do 31 grudnia 2004 r. z obowiązku ewidencjonowania czynności wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia. W poz. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia wymienione zostały jako zwolnione z obowiązku ewidencjonowania: sprzedaż energii elektrycznej, gazu, pary wodnej i gorącej wody, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 40. W poz. 17 wymienione zostało jako zwolnione świadczenie usług telekomunikacyjnych, sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 64.2. Jeżeli zatem pośrednictwo w sprzedaży energii elektrycznej, czy też w świadczeniu usług telekomunikacyjnych mieści się w podanych powyżej grupowaniach, wówczas będzie zwolnione z obowiązku ewidencjonowania za pośrednictwem kasy rejestrującej. W przeciwnym wypadku, zwolnienie nie będzie obejmowało pośrednictwa sprzedaży tych towarów lub usług.

Reasumując, w każdym z proponowanych modeli sprzedaży agencyjnej podmiotem dokonującym sprzedaży towarów (energii) lub też świadczącym usługę jest, wg nomenklatury użytej we wniosku Wystawca i to on jest zobowiązany na żądanie Klienta do wystawienia faktury dokumentującej dokonaną sprzedaż. Natomiast zarówno Podatnik jak i Agent wystawiają (niezależnie) faktury na wartość wypracowanej prowizji.

Agent - zgodnie z kodeksem cywilnym - dokonuje sprzedaży w imieniu własnym na rachunek innej osoby. Możliwa jest także opcja mieszanej umowy agencyjnej, na podstawie której agent dokonuje sprzedaży w imieniu i na rzecz zleceniodawcy. W obydwu przypadkach Agent winien w świetle ustawy ewidencjonować w kasie sprzedaż towarów i usług osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej i kwoty podatku należnego od tej sprzedaży. W przypadku sprzedaży agencyjnej do zapłacenia podatku należnego od całej wartości sprzedaży zobowiązany jest zleceniodawca, natomiast agent płaci podatek od towarów i usług od zrealizowanej prowizji. Pomimo rozdzielenia sprzedaży towarów od świadczenia usługi agencyjnej trzeba ewidencjować całą wartość transakcji. Prowizja powinna być dokumentowana fakturą VAT, wystawioną przez agenta zleceniodawcy.

Po zakończeniu miesiąca Agent musi wydrukować miesięczny raport fiskalny. U podatnika, który sprzedaje wyłącznie własne towary (wariant 1), dane z raportu uzupełnione o dane z wystawionych faktur mogą być bezpośrednio przeniesione do odpowiednich pól deklaracji VAT-7
Odmiennie przedstawia się sytuacja pośrednika. Wykazane w raporcie wielkości obrotów i podatek należny dotyczą bowiem nie tylko sprzedaży Agenta, ale i sprzedaży realizowanej w ramach wykonywania umowy pośrednictwa. Oznacza to, że także zlecającemu dokonanie sprzedaży (wykonanie usługi agencyjnej - "Podatnik" oraz "Wystawca") potrzebna będzie kopia miesięcznego raportu fiskalnego oraz protokół, z którego wynika, w jaki sposób rozliczono kwoty wykazane w raporcie. Protokół taki należy sporządzić w co najmniej trzech egzemplarzach - po jednej kopii dla wszystkich podmiotów biorących udział w opisanym obrocie gospodarczym.