Kwestię zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na zakup podręczników (towarów handlowych) oraz ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych związanych z ich zakupem i sprzedażą, regulują przepisy:

- ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
- rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 116, poz. 1222 ze zm.) – obowiązujące do 31.08.2003 r.
- rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475) – obowiązujące od 1.09.2003 r.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów.

W działalności polegającej na handlu książkami (w tym podręcznikami) niewątpliwie poniesione wydatki na ich zakup stanowią koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ww. przepisu.

W sytuacji wycofania z oferty sprzedaży (z przyczyn niezależnych od podatnika) pozostających na stanie księgarni od kilku lat nieaktualnych podręczników szkolnych, ich wartość w cenie zakupu stanowi koszt uzyskania przychodu prowadzonej działalności gospodarczej, bowiem zakup tych podręczników dokonany był w celu uzyskania przychodu.

Dokonanie w 2003 r. sprzedaży wycofanych z programów szkolnych podręczników spowoduje powstanie u podatnika przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, którego wartość należy zaewidencjonować w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 7 („wartość sprzedanych towarów i usług”), zgodnie z ust. 7 Objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów- stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r.

Natomiast powstanie kosztu uzyskania przychodu związanego ze sprzedażą ww. podręczników w 2003 r. nastąpi poprzez zaliczenie do kosztów remanentu początkowego, tj. sporządzonego przez podatniczkę na dzień 31.12.2002 r. w którym to spisie z natury podatniczka zobowiązana była ująć wszystkie pozostające na ten dzień na stanie książki, broszury, albumy i inne – stosownie do § 28 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Ujmowanie w „spisach z natury” na koniec każdego roku podatkowego pozostających na stanie towarów w cenie ich zakupu powoduje, że ich wartość pomimo uprzedniego zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodu (tj. w dacie zakupu), nie stanowi kosztu uzyskania przychodu tego roku podatkowego, w którym dokonano księgowania tego zakupu. Natomiast dodanie do kosztów uzyskania przychodów wartości spisu z natury stanowiącego remanent początkowy następnego roku podatkowego powoduje, że wartość ujętych w tym spisie towarów, które następnie zostaną sprzedane, stanowić będzie koszt uzyskania przychodu tego roku podatkowego, w którym uzyskano przychód z ich sprzedaży. Zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie w obowiązujących przepisach podatkowych, a mianowicie w art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ust. 22–24 Objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - określających sposób obliczania dochodu podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że w przedstawionej przez podatniczkę sprawie, zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu wartości podręczników sprzedanych na makulaturę, a zakupionych w latach poprzednich, nastąpi poprzez dodanie do zaewidencjonowanych w 2003 r. w księdze kosztów uzyskania przychodu, remanentu początkowego, tj. sporządzonego na 31.12.2002 r. W tej sytuacji, brak jest podstaw do dokonywania w prowadzonej przez podatniczkę księdze jakichkolwiek dodatkowych zapisów na plus bądź minus po stronie kosztów.

Wyliczenie dochodu wg zasad wymienionych w ww. przepisach, spowoduje bowiem zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu roku 2003, wartości podręczników sprzedanych prawdopodobnie poniżej ceny zakupu.

Dla celów dowodowych dokumentami świadczącymi o poniesieniu straty ze sprzedaży tej partii towarów (książek) będzie z jednej strony faktura VAT wystawiona dla firmy trudniącej się skupem makulatury, zaś z drugiej strony sporządzony przez podatniczkę spis podręczników wycofanych z oferty sprzedaży - wyceniony wg ceny ich zakupu.