Artykuł 10 ust. 1 pkt 8 lit. b) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) stanowi, że źródłem przychodu jest odpłatne zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Jednakże zgodnie z zastrzeżeniem, wynikającym z ust. 2 tego artykułu nie stanowią przychodu z tego źródła m.in. prawa majątkowe będące składnikami majątku, związanymi z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej. Natomiast z treści art. 14 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy wynika, że nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej przychody z odpłatnego zbycia m.in. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Przychodem z działalności są bowiem przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanego w działalności gospodarczej. Zatem w przypadku odpłatnego zbycia prawa do lokalu użytkowego, nawet po zaprzestaniu działalności, wystąpiłby przychód z działalności podlegający opodatkowaniu. Nie stanowi jednak odpłatnego zbycia, zrzeczenie się spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego i jego wygaśnięcie rodzące po stronie spółdzielni mieszkaniowej obowiązek uiszczenia wartości rynkowej tego prawa.
Zgodnie z art. 17¹ ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (j. t. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu powstaje z chwilą zawarcia między członkiem a spółdzielnią umowy o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Umowa powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej. W myśl art. 17¹ ust. 4 cytowanej ustawy przed wygaśnięciem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarcie umowy o ustanowienie tego prawa jest nieważne.

Odnosząc się z kolei do skutków podatkowych odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do tego lokalu (już o zmienionym, w wyniku adaptacji charakterze na mieszkalny), nabytego w dniu 28.10.2003 r. – zgodnie z podpisaną umową ze spółdzielnią o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego – należy stwierdzić, że jeżeli podatnik dokona sprzedaży tego prawa przed upływem pięciu lat, licząc od końca 2003 roku, to czynność ta spowoduje powstanie obowiązku podatkowego z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
W myśl art. 19 ust. 1 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem z odpłatnego zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, jest jego wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży, pomniejszona o koszty sprzedaży. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tego prawa, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową prawa majątkowego, zgodnie z ust. 3 tego artykułu, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Zgodnie z art. 19 ust. 4 ww. ustawy jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 % od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.
Zgodnie z art. 28 ust. 2 ww. ustawy podatek od przychodu ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego ustala się w formie ryczałtu w wysokości 10% uzyskanego przychodu. Podatek ten jest płatny bez wezwania w terminie 14 dni od dnia dokonania sprzedaży na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje Naczelnik Urzędu Skarbowego, właściwy wg miejsca zamieszkania podatnika, chyba że podatnik zgodnie z ust. 2a tego artykułu, w tym samym terminie złoży oświadczenie, że przychód uzyskany ze sprzedaży wyda na cele określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a) lub lit. e) ustawy. W myśl ust. 3 tego artykułu jeżeli nie zostaną spełnione warunki do zastosowania zwolnienia od podatku, podatek jest płatny najpóźniej następnego dnia po upływie dwuletniego okresu od dnia sprzedaży wraz z odsetkami naliczanymi:
1) od terminu płatności określonego w ust. 2 do dnia, w którym upłynęły dwa lata, licząc od dnia sprzedaży, w wysokości połowy odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych,
2) począwszy od następnego dnia po upływie dwóch lat, licząc od dnia sprzedaży, aż do dnia zapłaty w pełnej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych.