Definicję przychodów dla celów podatku dochodowego od osób prawnych zawiera art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). Przepis ten definiując pojęcie przychodu, posługuje się kryterium faktycznego otrzymania (pieniędzy, wartości pieniężnych, nieodpłatnych świadczeń etc.). Szczególnym, a jednocześnie kwalifikowanym rodzajem przychodów są przychody należne, o których mowa w art. 12 ust. 3 powołanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Ponadto z dniem 01.01.2004 r. w odmienny sposób ustawodawca uregulował datę powstania przychodów należnych przy tzw. usługach ciągłych. Artykuł 12 ust. 3d zawiera zamknięty katalog przychodów i ma zastosowanie do następujących usług ciągłych:

-dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego,

-świadczenia usług telekomunikacyjnych, radiokomunikacyjnych, z wyjątkiem usług opłacanych za pomocą żetonów (monet) lub kart, w tym telefonicznych,

-usług rozprowadzania wody, gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów.

W przypadku w/w usług, za przychód należny z tytułu ich świadczenia dla celów podatkowych uważa się wynikający z faktury termin płatności. Jeżeli jednak termin nie jest określony, za przychód należny przyjmuje się na ostatni dzień miesiąca, w którym wystawiono fakturę. Rozwiązanie to odchodzi zatem od obowiązującego w 2003 r. w którym przyjmowano za datę powstania przychodu (w odniesieniu do usług ciągłych) datę wystawienia faktury, nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym nastąpiło ich dostarczenie. Od 2004 r. przy określeniu daty powstania przychodów należnych przy usługach wymienionych w art. 12 ust. 3d, decydujące znaczenie ma termin płatności określony w fakturze lub ostatni dzień miesiąca, w którym wystawiono fakturę, jeżeli termin płatności nie został wskazany w fakturze. Przepisem odnoszącym się do kosztów uzyskania przychodów jest art. 15 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm). Z art. 15 ust. 1 wynika, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Powyższe oznacza, że podatnik ma prawo dla określenia dochodu podlegającego opodatkowaniu (a w pewnych sytuacjach również zwolnionego od opodatkowania) zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wszelkie poniesione wydatki, pod warunkiem jednak, iż wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie miało lub mogło mieć związek z wielkością uzyskanego przychodu. Natomiast przepis art. 15 ust. 4 nie stanowi samoistnej podstawy do zaliczenia określonego wydatku za koszt uzyskania przychodu, lecz reguluje jedynie zasadę uznania poniesionych wydatków za koszty uzyskania przychodów danego roku podatkowego. Stosownie do tego przepisu, koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. potrącalne są także koszty uzyskania przychodów poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że ich zarachowanie nie było możliwe; w tym przypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione. Tak więc w przypadku, gdy wydatek będzie odnosił się do innego roku podatkowego, w którym dzięki niemu uzyskano przychody, nie będzie on kosztem w roku podatkowym, gdy go poniesiono a w roku podatkowym, w którym dany przychód stał się należny (zob. Wyrok SN z dnia 05.04.2002 r. III RN 22/01 OSNP 2002/24/585).

Dyrektor Izby Skarbowej uzupełnia informację udzieloną w trybie art. 14 a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.) przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w piśmie z dnia 25.02.2004 r.:

Zmiany wprowadzone ustawą z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., mają zastosowanie do dochodów uzyskanych (strat poniesionych) od tego dnia. Dotyczą m. in. momentu powstania przychodu z tytułu dostarczania wody. W tym czasie natomiast nie zmieniły się przepisy regulujące moment zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Aby powiązać koszty z właściwymi dla czasu ich skutkowania okresami sprawozdawczymi dokonuje się ich rozliczenia w czasie za pomocą rozliczeń międzyokresowych kosztów, których celem jest możliwe dokładne ustalenie kosztów działalności każdego okresu sprawozdawczego bez względu na to, czy odnośne koszty poniesiono w poprzednich okresach sprawozdawczych, czy też odpowiadające bieżącym kosztom wydatki będą poniesione w okresach przyszłych. Do tego celu zastosować należy art. 39 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ( tj. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.). Czas i sposób rozliczenia powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności. Natomiast koszty, których nie można bezpośrednio powiązać z uzyskanymi przychodami, gdyż są związane z całokształtem działalności podatnika, podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów z chwilą ich faktycznego poniesienia.