Oprócz przypadków, w których dopiero 50% zaliczki uiszczonej na poczet nabywanych towarów lub usług powoduje powstanie obowiązku podatkowego, ustawodawca określił szczególny moment powstania obowiązku podatkowego oparty przede wszystkim na momencie zapłaty. W obrocie krajowym mowa tu o przypadkach wymienionych w art. 6 ust. 7b i art. 6 ust. 8b ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.).

W przypadku sprzedaży lokali i budynków, zgodnie z art. 6 ust. 7b ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia od dnia wydania. Oznacza to, iż przyjęcie części zapłaty (przedpłaty, zaliczki, zadatku czy raty) powoduje powstanie obowiązku podatkowego i obowiązek wystawienia faktury VAT, którą zgodnie z § 40 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowy, (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.) należy wystawić nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30 dnia przed powstaniem tego obowiązku. Dotyczy to zatem m.in. zaliczek, przyjętych przed podpisaniem aktu notarialnego dotyczącego sprzedaży nieruchomości, pobieranych np. na podstawie umowy wstępnej. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług reguluje art. 19 ust. 1 cyt. ustawy.

Zgodnie z art. 19 ust. 3 i 3a ustawy otrzymanie towaru nie jest warunkiem niezbędnym do odliczenia kwot podatku naliczonego, jeżeli podatnik otrzymał fakturę potwierdzającą dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty) podlegającej opodatkowaniu. W sytuacji o której mowa, Podatnik – nabywca ma prawo do odliczenia podatku VAT zawartego w fakturze potwierdzającej dokonanie zaliczki.