W świetle postanowień ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych / tekst jednolity z 2000 r. Dz. U. Nr 14, poz. 176 ze zm./ odszkodowania są „innym źródłem” przychodu wymienionym w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy.

Natomiast katalog zwolnień przedmiotowych zawiera art. 21 tej ustawy. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 tej ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Jest kwestią bezsporną, iż w świetle ww. przepisu zwolnione są kwoty odszkodowania za:

• poniesione obrażenia i uszczerbek na zdrowiu,
• poniesione straty materialne odpowiadające zniszczonemu ubraniu i poniesionym kosztom związanym z wypadkiem i leczeniem.

Inaczej natomiast należy traktować odszkodowanie za utracone korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie ulega wątpliwości, że gdyby podatnik uzyskał spodziewany dochód, podlegałby on opodatkowaniu. Wobec tego uzyskanie przez podatnika odszkodowania w granicach utraconego dochodu winno również podlegać opodatkowaniu według tych samych zasad. W przeciwnym wypadku podatnik, który uzyskał odszkodowanie za utraconą korzyść, byłby w uprzywilejowanej sytuacji w porównaniu z podatnikiem, który ten dochód osiągnął. Stanowisko to potwierdza wyrok z 23.04.2002 r. I S.A./WR 707/00.

Odszkodowanie uzyskane z powyższego tytułu nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej, a więc:

• nie mogło być wykazane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,
• nie był Pan obowiązany do wykazania tych przychodów w „Deklaracji na zaliczki miesięczne na podatek dochodowy” PIT-5.

Naliczony przez firmę ubezpieczeniową, od kwot stanowiących odszkodowanie z tego tytułu podatek, traktować należy jako zaliczki pobrane przez płatnika na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych.

Odszkodowanie z powyższego tytułu winno być wykazane w „Zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu / poniesionej straty / w roku podatkowym PIT-36 w wierszu obejmującym „Inne źródła niewymienione w wierszach od 1 do 7”

• przychód w poz. 85 lub 127
• dochód w poz. 87 lub 129
• należna zaliczka, w tym zaliczka pobrana przez płatnika w poz. 89 lub 131.

Wykazanie pobranej przez firmę ubezpieczeniową zaliczki na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych uniemożliwi dwukrotne pobranie podatku od wypłaconego z powyższego tytułu odszkodowania.

W myśl art. 22 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych „kosztami uzyskania przychodu z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23”.

Mając na względzie powyższe, mimo przerwy spowodowanej chorobą, uzasadnione, stałe wydatki, warunkujące dalsze prowadzenie działalności gospodarczej, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Zwrócić jednak należy uwagę, iż z powołanego wyżej przepisu wynika, iż za koszty uzyskania przychodu można uznać poniesione wydatki. Jeżeli zatem część tych wydatków została zrekompensowana odszkodowaniem wypłaconym przez firmę ubezpieczeniową to brak podstaw do uznania, iż zostały poniesione przez podatnika, a tym samym brak podstaw do zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodu.