Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Poznaniu informuje, że zgadza się z twierdzeniem podatników, iż przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w drodze zamiany nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jednakże z uwagi na fakt, iż przychód ten wolny jest od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 32a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).   Powołany przepis stanowi bowiem, że wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z zamiany:a) budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, lubb) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, lub udziału w tych prawach, lubc) gruntu, udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z budynkiem lub lokalem wymienionym w lit. a)jeżeli przedmiotem zamiany są wyłącznie znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości i prawa wymienione w lit. a)-c).Tutejszy organ podatkowy nie zgadza się natomiast z argumentem, że przychód ten jest wolny od podatku dochodowego z uwagi na fakt, iż przy zamianie nie następuje przepływ gotówkowy a wartość zamienianych nieruchomości jest porównywalna.

Umowa zamiany jest umową dwustronnie zobowiązującą. Zgodnie z art. 603 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zmianami) przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Zamiana jest więc umową podobnym charakterze co sprzedaż. Świadczy o tym między innymi fakt, że ustawodawca nie reguluje odrębnie tej umowy, ale jedynie w art. 604 Kodeksu cywilnego stanowi, że do zamiany stosuje odpowiednio przepisy o sprzedaży. Zasadnicza różnica między umową sprzedaży a umową zamiany polega na tym, że w umowie zamiany nie występuje świadczenie pieniężne. Nie oznacza to jednak, że skoro nie występuje przepływ gotówkowy, a wartość zamienianych nieruchomości jest porównywalna, przychód uzyskany z tytułu zamiany zwolniony jest z opodatkowania.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)   źródłem przychodów jest m. in. odpłatne zbycie w drodze zamiany nieruchomości i praw majątkowych jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie nieruchomości. Powyższy przepis jednoznacznie stanowi, iż źródłem przychodów jest odpłatne zbycie w drodze zamiany nieruchomości i prawa majątkowych bez względu na fakt, iż nie występuje w tej sytuacji świadczenie pieniężne. Nie ma również znaczenia to, że wartość zamienianych nieruchomości czy praw majątkowych jest zbliżona. Jednakże, jak już wyżej zaznaczono, ustawodawca w art. 21 ust. 1 pkt 32a, z zastrzeżeniem ust. 2, w/w ustawy zwolnił od podatku dochodowego przychody uzyskane z zamiany m. in. budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, gruntu z tym budynkiem związanym oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.Powyższy przepis nie miałby jednakże, zgodnie z art. 21 ust. 2. w/w ustawy, zastosowania jeżeli: 1) budowa i sprzedaż budynków i lokali oraz sprzedaż gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów byłaby przedmiotem działalności gospodarczej podatnika, 2) przychód ze sprzedaży lub zamiany jest wydatkowany zostałby na:a) nabycie gruntu lub udziału w gruncie, prawa wieczystego użytkowania gruntu lub udziału w takim prawie, budynku, jego części lub udziału w budynku, lub b) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, modernizację, adaptację lub remont budynku albo jego części- przeznaczonych na cele rekreacyjne, 3) przychód ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych stanowiłby przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 1. Ze stanu faktycznego przedstawionego przez podatników wynika natomiast, że przedmiotem zamiany byłoby spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego na 50% nieruchomości stanowiącej działkę zabudowaną domkiem jednorodzinnym o powierzchni użytkowej 180 metrów kwadratowych. Wartość zamienianych nieruchomości kształtuje się po około 150 tys. zł. Ze stanu faktycznego przedstawionego przez podatników wynika również, że powyższa zamiana nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej, ponadto nie zachodzą inne przesłanki określone w art. 21 ust. 2 w/w ustawy o podatku dochodowym, które powodowałyby obowiązek opodatkowania przychodów uzyskanych z opłatnego zbycia w drodze zamiany. W świetle powyższego przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w drodze zamiany spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na 50% nieruchomości stanowiącej działkę zabudowaną domkiem jednorodzinnym wolny jest od podatku dochodowego od osób fizycznych nie z uwagi, iż w wyniku zamiany nie następuje przepływ gotówkowy, a wartość zamienianych praw majątkowych i nieruchomości jest przybliżona, lecz w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 32a w/w ustawy.