Podatniczka jest właścicielką sklepu spożywczego. W 2004r. chce rozpocząć budowę pawilonu handlowego z częścią mieszkalną na piętrze. Piętro i parter będą miały taką samą powierzchnię. Budynek stanowić będzie jej współwłasność z małżonkiem, w którym pozostaje we wspólności majątkowej. Parter tego budynku przeznaczony będzie na działalność gospodarczą prowadzoną przez podatniczkę. Ta część budynku stanowić będzie środek trwały jej firmy, w związku z tym zamierza część naliczonego podatku VAT z faktur dotyczących tej budowy odliczyć od należnego podatku VAT. Faktury na zakup materiałów budowlanych oraz na inne koszty związane z budową wystawiane będą na firmę prowadzoną przez podatniczkę. Na tle powyższego podatniczka pyta, czy każdą otrzymaną fakturę na w połowie zaliczać na poczet inwestycji związanej z działalnością gospodarczą, czy też przyjąć inny podział. Podatniczka prosi także o rozstrzygnięcie, czy powinna z każdej faktury VAT dotyczącej budowy odliczać połowę podatku VAT. Zdaniem podatniczki podział poszczególnych faktur VAT na część mieszkalną i część przeznaczoną na działalność gospodarczą powinien następować proporcjonalnie do powierzchni.

Zgodnie z art. 22g ust. 4 w związku z art. 22g ust. 1 pkt 2 uopdoof, wartością początkową środka trwałego w przypadku wytworzenia go we własnym zakresie jest koszt wytworzenia. Za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztów wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyjątkiem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. Jednocześnie z przepisów art. 22g ust. 11 uopdoof wynika, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku: zasada ta nie ma jednak zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

Jak z powyższego wynika, odpisy amortyzacyjne przysługują tylko od składników majątku będących środkami trwałymi. W przedmiotowej sprawie występuje szczególna sytuacja, wynikająca z faktu, że wznoszony budynek jest tylko w części budynkiem, który wykorzystywany będzie w działalności gospodarczej, w pozostałej części wykorzystywany będzie bowiem na cele mieszkalne. Stąd we wskazany przez Panią sposób (proporcjonalnie do powierzchni) rozliczyć można jedynie te nakłady, które dotyczą wspólnych elementów konstrukcyjnych budynku jak : fundamenty, ściany zewnętrzne, stropy, kominy, klatki schodowe, dach, instalacja rozprowadzająca itp. Natomiast pozostałe wydatki muszą być przyjęte w faktycznie poniesionej wysokości oddzielnie dla części mieszkalnej i oddzielnie dla części, która przeznaczona będzie na działalność gospodarczą.

Decydujące znaczenie przy zaliczaniu ponoszonych wydatków do nakładów na część mieszkalną i część użytkową, będzie miała funkcja (mieszkalna czy użytkowa) poszczególnych pomieszczeń wynikająca z zatwierdzonego projektu budowlanego. Na wartość początkową środka trwałego – poza przyjętymi proporcjonalnie nakładami na wytworzenie wspólnych elementów konstrukcyjnych budynku - składać się będą zatem wydatki na materiały i usługi, które posłużyły do wytworzenia wyłącznie części budynku przeznaczonej na działalność gospodarczą. Oddzielnego potraktowania wymagać więc będą nakłady poniesione między innymi na: malowanie gipsowanie, tapetowanie oraz wydatki na zakup i zainstalowanie okien, drzwi, grzejników, kominków, glazury, armatury sanitarnej, podłóg, posadzek, boazerii itp. W celu prawidłowego określenia wartości początkowej obu części budynku, powinna być prowadzona szczegółowa dokumentacja. Prawidłowego dokumentowania wymagają zarówno nakłady dotyczące elementów wspólnych, jak i nakłady ponoszone na część mieszkalną i na część przeznaczoną na działalność gospodarczą.

W przedmiotowej sprawie środkiem trwałym będzie zatem tylko część wznoszonego budynku, przeznaczona na działalność gospodarczą. Wartością początkową tego środka trwałego będzie – jak wskazano to wyżej - suma: nakładów poniesionych na wykonanie elementów wspólnych budynku, przyjęta proporcjonalnie do jego powierzchni oraz nakładów poniesionych już bezpośrednio na część budynku przeznaczoną na działalność gospodarczą. Jeżeli podatnikowi przysługuje prawo pomniejszenia należnego podatku od towarów i usług o podatek naliczony, do ustalenia wartości początkowej przyjmuje się kwoty netto

Zgodnie z art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993r. Nr 11, poz. 50 ze zm.), w jej brzmieniu aktualnie obowiązującym – w dalszej części niniejszej informacji oznaczanej skrótem „ustawa VAT” - do podatnik ma prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, związanych ze sprzedażą opodatkowaną Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach stwierdzających nabycie towarów i usług (...). Podatnik podatku od towarów i usług, który dokonuje zakupów inwestycyjnych ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w takiej części, w jakiej wydatki te zaliczone zostaną, na podstawie odrębnych przepisów, do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Warunkiem odliczenia podatku naliczonego jest posiadanie faktur VAT potwierdzających nabycie towarów i usług wystawionych na podmiot, który będzie dokonywał odliczenia podatku naliczonego.

W przypadku nabycia towarów i usług, które na podstawie odrębnych przepisów zaliczone są przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, związane będą zarówno ze sprzedażą opodatkowaną jak i zwolnioną od podatku, wysokość odliczenia odpowiadać będzie wówczas procentowemu udziałowi wartości sprzedaży towarów opodatkowanych podatkiem w wartości sprzedaży ogółem, zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy VAT. Procentowy udział wartości sprzedaży towarów opodatkowanych w wartości sprzedaży ogółem oblicza się na podstawie sprzedaży z ostatnich sześciu miesięcy, w myśl art. 20 ust. 4 ustawy VAT. Niniejsza odpowiedź odpowiada stanowi prawnemu obowiązującemu na dzień wydania niniejszej informacji.