Spółka z o. o. „D” podpisała z Delegacją Komisji Europejskiej w Polsce (reprezentującą Wspólnotę Europejską) Kontrakt, na mocy którego zobowiązała się, za wynagrodzeniem, dokonać „weryfikacji wniosków, złożonych przez dostawców usług w ramach programu „PHARE 2000”. W celu wykonania tego Kontraktu Spółka „D” zawarła z osobami fizycznymi (w tym także z osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą) umowy cywilnoprawne, zlecając tym osobom weryfikację przedmiotowych wniosków.

Odpowiedź:

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – w brzmieniu obowiązującym w 2003 r. – wolne od podatku sądochody uzyskane przez podatników od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy „przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, właściwego ministra lub agencje rządowe; w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy” zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc.

Z kolei zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2003r. – wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:
1. pochodzą „od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy” oraz
2. podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

Z przywołanych regulacji zawartych w wym. art. 17 ust. 1 pkt 23 u.p.d.o.p. i art. 21 ust. 1 pkt 46 u.p.d.o.f. wynika wprost k t o jest uprawnionym do zwolnienia dochodu ze „środków bezzwrotnej pomocy”. Są to:
• w przypadku podatników p.d.o.p. tylko te podmioty „(...) którym służyć ma ta pomoc”, tj. którym p r z y z n a n a została pomoc ze środków pomocowych (tzw. beneficjenci przyznanej pomocy),
• w przypadku podatników p.d.o.f. jedynie ci podatnicy, którzy bezpośrednio realizują cel programu finansowanego z bezwrotnej pomocy.

Przede wszystkim zauważyć jednak należy, że ustawodawca konstruując – na gruncie obu wym. ustaw – w ten sposób przedmiotowe zwolnienie, wyraźnie wskazał, że działa ono n i e wcześniej niż od m o m e n t u, gdy środki pomocy bezzwrotnej znajdą się u bezpośredniego beneficjenta tej pomocy. Wynika to stąd, że zwolniony od podatku został dochód uzyskany (jak określono w u.p.d.o.p.), otrzymany (jak określono w u.p.d.o.f.), który będąc – zgodnie z ustawową definicją – nadwyżką p r z y c h o d ó w nad k o s z t a m i ich uzyskania, może pojawić się tylko wówczas, gdy wcześniej pojawi się p r z y c h ó d z tytułu otrzymania przez podatnika przedmiotowych środków pomocowych.

Z otrzymanych środków pomocowych b e n e f i c j e n t albo sam zrealizuje c e l, na który pomoc została przyznana albo zleci wykonanie w ramach programu pomocowego określonych prac drugiej osobie prawnej lub fizycznej, opłacając ich wykonanie z tych środków .

W świetle przywołanych przepisów art. 17 ust. 1 pkt 23 u.p.d.o.p. i art. 21 ust. 1 pkt 46 u.p.d.o.f., ze zwolnienia dochodu od podatku w pierwszej z wymienionych sytuacji skorzysta tylko beneficjent, w drugiej beneficjent oraz podmiot bezpośrednio realizujący cel programu, w ramach zawartej z beneficjentem umowy.

Reasumując powyższe nie są zwolnione od podatku (na mocy w/w przepisów) dochody uzyskane przez osoby prawne lub fizyczne, które za wykonane prace uzyskały zapłatę nie ze środków pomocowych, otrzymanych przez beneficjenta pomocy.Celem ustawodawcy było bowiem aby – czyniąc zadość ustaleniom Porozumienia Ramowego między Komisją Wspólnot Europejskich a Rządem RP, jako adresatem pomocy PHARE, tj. że od środków przekazywanych jako s u b w e n c j a dla Polskich podmiotów , nie będzie w Polsce pobierany podatek dochodowy – zwolnić z opodatkowania, w oparciu o w/w przepisy te konkretne kwoty, które podmioty otrzymały ze środków bezzwrotnej pomocy na realizację konkretnego zadania, wskazanego przez dawcę tych środków.

W przedmiotowej sprawie – jak wynika z załączonego Kontraktu – Spółka występuje jako Wykonawca zadania p. n. „Weryfikacja wniosków, złożonych przez dostawców usług w ramach programu „PHARE 2000”.Za zrealizowanie tego zadania Spółka otrzyma w y n a g r o d z e n i e w ustalonej w Kontrakcie wysokości od Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej w Kontrakcie przez Delegację Komisji Europejskiej w Polsce.

Otrzymanie tego w y n a g r o d z e n i a uzależnione zostało – jak wynika to z art. 4 i 5 Kontraktu – od wykonania zadania „wg najwyższych profesjonalnych standardów (...)” i „wypełnienia obowiązków prawnych (...), które wynikają z prawa pracy, prawa podatkowego oraz ustawodawstwa socjalnego”.

Z przywołanych j. w. zapisów Kontraktu wyraźnie wynika, że Spółka – jakkolwiek otrzymała konkretną kwotę od instytucji będącej dysponentem środków pomocowych (Delegacja Komisji Europejskiej w Polsce) - to kwota ta nie jest przyznaną Spółce bezzwrotną pomocą na realizację określonego c e l u, a zapłatą („płatnością”) za wykonanie zadania objętego Kontraktem, zawartym z Komisją Wspólnot Europejskich.

W związku z powyższym, skoro Spółka nie jest podmiotem, któremu została przyznana pomoc ze środków pomocowych (beneficjentem), to zwolnienie przedmiotowe (dochodu) określone w ar. 17 ust. 1 pkt 23 u.p.d.o.p. nie ma do niej zastosowania.

Z tych samych powodów nie mogą skorzystać ze zwolnienia wymienionego w art. 21 ust. 1 pkt 46 u.p.d.o.f. osoby fizyczne, którym Spółka zleciła – w ramach zawartych umów cywilnoprawnych – realizację określonych prac związanych z tym Kontraktem. Osoby te bowiem nie wykonywały prac na rzecz podmiotu będącego beneficjentem pomocy, toteż otrzymane za wykonanie tych prac wynagrodzenie – jako nie zrealizowane ze środków pomocowych beneficjenta – nie może korzystać ze zwolnienia.