Stosownie do treści art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) oraz art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych /Dz. U. Nr 86 z 2000 r., poz.959 ze zm./ opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. umowa spółki /akt założycielski/ oraz zmiany tej umowy, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 1 ust. 3 pk t4 w/w ustawy za zmianę umowy spółki uważa się m.in. pożyczki udzielone spółce przez wspólników (akcjonariuszy).

Podstawę opodatkowania przy umowie spółki – w przypadku pożyczki wspólnika na rzecz spółki – stanowi kwota lub wartość pożyczki. Natomiast należny podatek od pożyczki od wspólnika oblicza się od sumy wartości wkładów wniesionych do majątku spółki, kapitału zakładowego, dopłat i pożyczek – zgodnie ze stawką podaną w art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem biorąc pod uwagę przytoczone powyżej przepisy należy stwierdzić, że czynność prawna w postaci pożyczki udzielonej spółce przez jej udziałowca /wspólnika, akcjonariusza/ stanowi na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - zmianę umowy spółki /nie zaś umowę pożyczki w rozumieniu przepisów art. 720 Kodeksu cywilnego/. Umowa spółki nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w związku z czym nie ma w danej sytuacji zastosowania art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku pożyczki od wspólnika na rzecz spółki obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Reasumując, umowa pożyczki od wspólnika na rzecz spółki stanowi na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zmianę umowy spółki, podlega opodatkowaniu korzystając z degresywnej stawki podatku przewidzianej dla umowy spółki, jak również istnieje obowiązek złożenia deklaracji PCC-1 w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych.