W wyniku zawartej umowy trójstronnej - nazwanej Umową zlecenia udzielenia poręczenia majątkowego - pytająca zobowiązała się do przyjęcia od osoby trzeciej i wpłacenia na wskazany rachunek bankowy pewnej kwoty pieniężnej tytułem poręczenia majątkowego ustanowionego wobec podejrzanego. Z treści umowy wynika, iż przyjmująca zlecenie nie jest uprawniona do rozporządzania kwotą przekazaną przez poręczyciela w sposób inny niż wynikający z dokonanych uzgodnień. Z tytułu wykonania przedmiotowego zlecenia zainteresowanej nie przysługuje prawo wystąpienia do poręczyciela o wypłatę jakiegokolwiek wynagrodzenia.

Prawna ocena stanu faktycznego.

Na wstępie stwierdzić należy, że z treści art. 353sup1; Kodeksu cywilnego, regulującego swobodę zawierania umów wynika, iż strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego cel lub treść nie sprzeciwiały się naturze tego stosunku i zasadom współżycia społecznego. Wskazany przepis wprowadza więc trzy rodzaje ograniczeń: ustawę, właściwość (naturę) stosunku prawnego i zasady współżycia społecznego. Zatem strony mają do wyboru trzy możliwości: przyjęcie bez jakichkolwiek modyfikacji określonego typu umowy uregulowanej normatywnie, zawarcie umowy nazwanej z jednoczesnym wprowadzeniem do niej pewnych odmienności, w tym również połączenia cech kilku umów nazwanych (tzw. umowy mieszane) lub zawarcie umowy nienazwanej, której treść kształtują według swego uznania (z zachowaniem ograniczeń wynikających z art. 353sup1; K.c.).

Zgodzić należy się ze stanowiskiem pytającej, iż stosownie do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09.09.2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. nr 86, poz. 959 z późn. zm.) podatkowi podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w katalogu zawartym w tym przepisie, to jest:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia oraz ustanowienia odpłatnej renty,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• umowy majątkowe małżeńskie,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki (akty założycielskie).

Są to zdarzenia prawne, których istotę określa prawo cywilne. Zalicza się je do umów nazwanych, zatem takich, które mają normatywną regulację.

Omawiana umowa – z uwagi na treść - ma pewne cechy wspólne umowy zlecenia (art. 734 – 751 K.c.), umowy przekazu (art. 921sup1; i nn. K.c.) oraz elementy umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej (art. 393 § 1 K.c.), zatem umów, które nie znalazły się w katalogu powyżej powołanego art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zaakcentować należy, iż pytająca nie staje się podmiotem uprawnionym do dysponowania przekazanymi przez osobę trzecią środkami pieniężnymi, w sposób inny niż wskazany w umowie. Stąd czynność ta nie może być więc kwalifikowana jako umowa: pożyczki (art. 720 K.c.), użytkowania nieprawidłowego (art. 264K.c.), bądź depozytu nieprawidłowego (art. 845K.c.), zawarcie których rodzi obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Istota umowy pożyczki, użytkowania nieprawidłowego i depozytu nieprawidłowego, których przedmiotem są pieniądze sprowadza się do tego, że środki pieniężne przechodzą na określony czas na własność odpowiednio pożyczkobiorcy, biorącego w użytkowanie lub przechowawcy, którzy mogą nimi rozporządzać według własnego uznania. Z sytuacją taką w odniesieniu do przyjmującej zlecenie nie mamy do czynienia. Nadto treść umowy nie wskazuje, by w dacie jej zawarcia wolą udzielającego poręczenia i osoby, w sprawie której poręczenie zostanie złożone środki finansowe stanowiły przedmiot poręczenia, pożyczki lub użytkowania nieprawidłowego. Zatem „Umowa zlecenia udzielenia poręczenia majątkowego”, będąca wynikiem funkcjonowania w obrocie cywilnym zasady swobody umów, nie powoduje konsekwencji na gruncie ustawy z dnia 09.09.2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. nr 86, poz. 959 z późn. zm.).