W pierwszym kwartale 2003 r. zostały zawarte umowy pożyczki pomiędzy spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a osobami fizycznymi będącymi wspólnikami tej spółki. Na podstawie tych umów Spółka otrzymała nieoprocentowane pożyczki na finansowanie działalności bieżącej. W księgach rachunkowych kwoty pożyczki zostały ujęte jako zobowiązania, z uwagi na ich charakter zwrotny oraz zapłacono podatek od czynności cywilnoprawnych.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.) przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich został osiągnięty, zaś dochodem (z zastrzeżeniem wyjątków określonych w tym przepisie) jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.Z treści z kolei art. 12 ust. 1 tej ustawy wynika, że przychodami są - z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 tego artykułu i art. 13 i 14 tej ustawy są przede wszystkim otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, oraz przychody określone w dalszej części tego przepisu.

Między innymi zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 tej ustawy , przychodami, jest również wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń oraz przychodów w naturze, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Wymienione w powyższym przepisie pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” nie zostało zdefiniowane w ustawie z dnia 15 lutego 1992r., zaś w doktrynie i orzecznictwie NSA akcentuje się, iż przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Jak wynika z treści art. 720 Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest czynnością prawną dwustronną, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, zaś biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. W wyniku zawarcia takiej umowy pożyczkobiorca uzyskuje możliwość rozporządzania pożyczonymi środkami pieniężnymi przez określony czas. Z istoty umowy pożyczki nie wynika aby pożyczka musiała być udzielona odpłatnie, za wynagrodzeniem w formie odsetek. Jeśli więc pożyczka zostanie udzielona nieodpłatnie, stanowi dla pożyczkobiorcy nieodpłatne świadczenie udzielone jej przez pożyczkodawcę, ponieważ w wyniku tak zawartej umowy pożyczkobiorca uzyskuje możliwości korzystania ze środków pieniężnych, nie ponosząc jakichkolwiek ciężarów.Zasady ustalania wartości nieodpłatnych świadczeń zostały określone w art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. i są zróżnicowane w zależności od ich rodzaju.W przypadku świadczeń z tytułu nieodpłatnie udzielonej pożyczki, wartość przychodu z tego tytułu ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu tego rodzaju usług, z uwzględnieniem czasu i miejsca udostępnienia (art. 6 pkt 4).

W powyższym stanie faktycznym i prawnym pożyczka udzielona spółce przez wspólnika na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między spółką i wspólnikiem (umowy pożyczki), stanowi przychód z działalności gospodarczej, zaś wartość przychodu ustala się na podstawie kosztów jakie spółka musiałaby ponieść w formie odsetek, przy zaciąganiu kredytu bankowego w kwocie odpowiadającej wartości pożyczki.