Kwestia sprzedaży wierzytelności określona została w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Zgodnie z postanowieniami art. 509 K. c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią. Przeniesienie wierzytelności może nastapić – na podstawie art. 510 K. c. – w wykonaniu umowy sprzedaży, darowizny zamiany lub innej umowy, jeżeli zobowiązuje sprzedawcę do przeniesienia wierzytelności. W wyniku sprzedaży wierzytelności zbywca uzyskuje przychód z tytułu prawa majątkowego.

Zgodnie z przepisami art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. Nr 54 z 2000 r. poz. 654 ze zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, strat z tytułu sprzedaży wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy została zarachowana jako przychód należny.

Należne przychody, w rozumieniu art. 12 ust. 3 ww. ustawy to te które wynikają ze źródła przychodów jakie stanowi działalność gospodarcza – i stały się w jej następstwie należnością (wierzytelnością), chociażby ich faktycznie nie uzyskano.

Z wym. na wstępie pisma wynika, że Spółka częściowo w 2002 oraz w 2003 r. stosownie do przepisów art. 28 ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości utworzyła odpis aktualizujący na należności niesiągalne od dłużnika, który postanowieniem sądowym otworzył postepowanie układowe. Wierzytelność ta była zgodna z potwierdzeniem salda przesłanym przez dłużnika, została zgłoszona przez spółkę i wciagnięta na listę wierzytelności. Propozycje układowe przewidują umorzenie wierzytelności w 80 %. Jak wynika z ww. pisma tworząc odpis aktualizujący spółka nie zaliczyła należności do kosztów uzyskania przychodów.

Z dalszej części pisma Spółki wynika, że przed uprawomocnieniem się postępowania układowego wierzytelność ta została przez syndyka masy upadłości sprzedana za 10% jej wartości, przy czym jak wynika z przedmiotowego pisma po sprzedaży wierzytelności dłużnik został o tym fakcie poinformowany odrębnym pismem.

Odnosząc się zatem do wątpliwości Jednostki przedstawionej w piśmie odnośnie cyt. ”zaliczenia w koszty uzyskania przychodu wartości netto wierzytelności w całości (tzn. tyle ile było zarachowane jako przychód nalezny), czy tylko 20%, czyli tyle, ile spółka mogłaby uzyskać po uprawomocnieniu się warunków postępowania układowego, mimo że w chwili sprzedaży wierzytelność ta była nieprzedawniona i wymagalna”, stwierdzić należy że :

Jak wspomniano na wstępie niniejszego pisma instytucja prawna zmiany wierzyciela została określona w art. 509 – 518 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego – wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu alno właściwości zobowiązania, natomiast z art. 509 § 2 wynika, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywę wszelkie związane z nia prawa (...).

Z pisma Spółki wynika, że wierzyciel po przystapieniu do postępowania układowego z dłużnikem, ale przed uprawomocnieniem się postanowienia o otwarciu postępowania układowego, dokonał sprzedaży omawianej wierztelności informując o tym fakcie dłużnika.

Nawiązując zatem do treści art. 509 Kodeksu cywilnego – w wyniku przelewu wierzytelności przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami.

Nawiązując zatem do powyższego wraz z przeniesieniem wierzytelności zostały przeniesione wszelkie prawa z nia związane na nabywcę wierzytelności, w tym również związane z postępowaniem układowym.

Wobec faktu, że wierzytelność została zbyta przed datą uprawomocnienia się postanowienia o otwarciu postepowania układowego – nie dotyczą jej warunki tego postępowania.

W tej sytuacji stwierdzić należy, że strata z ww. operacji została ustalona prawidłowo.